Den Haag, 28 juni 2006
Bijdrage van het lid Eijsink(PvdA) aan het Algemeen Overleg met de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
inzake wachtlijsten Cluster 4
(GESPROKEN WOORD GELDT)
Drama dreigt voor leerlingen met gedragsstoornissen
Speciaal onderwijs kan groei niet meer aan: lange wachtlijsten, geen geld, geen lokalen, geen personeel.
Voorzitter, het komende schooljaar dreigt - wederom - een dramatische start te worden voor een grote groep leerlingen met ernstige gedragsstoornissen. En niet alleen voor deze leerlingen, maar daarmee ook hun ouders en het onderwijs zelf.
De cluster 4 scholen, die het onderwijs voor deze leerlingen verzorgen, kunnen de vraag naar speciaal onderwijs niet meer aan. Dat blijkt uit een inventarisatie van de Landelijke Vereniging Cluster 4 van april. Steeds meer leerlingen worden naar cluster 4 verwezen, vooral vanuit het vmbo en het praktijkonderwijs. De jarenlange exponentiele groei van het aantal leerlingen eist nu zijn tol. De scholen kampen met een tekort aan geld, personeel en leslokalen. Nu al is duidelijk dat op 1 augustus 2006 geen plaats zal zijn voor 1.267 leerlingen.
Voorzitter, we weten dat er steeds meer leerlingen worden doorverwezen naar cluster 4 onderwijs, het speciaal onderwijs voor leerlingen met ernstige gedragsstoornissen of een psychiatrische problematiek. Uiteraard zullen we daar na het reces spreken over de onderzoeken - toegezegd 30 mei vorig jaar - waarover de minister in haar brief van 16 juni spreekt, om naar oplossingen voor de lange(re) termijn te zoeken.
Waar we NU over spreken, zijn de kinderen die NU vastlopen, waar dus NU een oplossing voor moet komen.
Deze kinderen kunnen niet wachten!!
Berekeningen wijzen uit dat het aantal cluster 4 leerlingen op 1 augustus 2006 met tweeduizend zal toenemen. Dat betekent een groei van 7% ten opzichte van het huidige schooljaar. Momenteel volgen ruim 27.000 leerlingen cluster 4 onderwijs. Op 1 augustus zal dat aantal dus zijn gestegen tot 29.146. Binnen het voortgezet speciaal onderwijs (VSO) is de groei met 10% het sterkst. Binnen het speciaal onderwijs voor leerlingen tot 12 jaar (SO) bedraagt de groei 3%. Ook voorgaande jaren was al sprake van een sterke groei binnen cluster 4. Als gevolg daarvan kennen de cluster 4 scholen een blijvende wachtlijst die op 1 augustus a.s. 1.267 leerlingen telt.
Deze groei is al lang géén nieuws meer en de problemen die daaruit voortkomen ook niet. En nee we moeten niet de maatregelen zoeken in het alleen maar bijbouwen en bij - financieren want dat bevordert alleen maar de groei, vanuit de oude - wetenschappelijk al vele malen aangetoonde - wet "hoe meer voorzieningen, hoe meer leerlingen" anders gezegd aanbod schept vraag!
Laat natuurlijk onverlet dat we wel voor en plek moeten zorgen!
We hebben daar al diverse keren met de minister over gesproken.
Bekostigingssysteem
Voorzitter de minister hanteert voor de financiering van leerlingen een bekostigingssystematiek waarbij een teldatum wordt aan gehouden (1 oktober). Maar de groei van het aantal leerlingen stopt niet per 1 augustus. Ook na deze peildatum blijven de leerlingen toestromen. Deze leerlingen moeten door de scholen zelf voorgefinancierd worden en dat stelt de scholen al jaren achtereen voor grote investeringen. Verrekening vindt pas plaats na 5 maanden en niet met terugwerkende kracht.
De meeste scholen zijn op dit moment niet meer in staat om deze investeringen te doen. De bedragen worden steeds groter en het geld is op. Voor het komende jaar zouden de cluster 4 scholen naar schatting 5,6 miljoen euro moeten ophoesten om leerkrachten en lesmateriaal te kunnen betalen voor leerlingen die zich tijdens het schooljaar aanmelden.
Uiteraard is het goed om te weten dat de minister zowel in de brief van 6 juni als ook die van 16 juni erkent en de n nu voor de 2e keer bereid is directe bekostiging te willen realiseren voor de groei boven 15% - ipv van voorheen 20%.
Maar wanneer ik dat even in een rekening sommetje omzet, dan moet een school voor Voortgezet Speciaal Onderwijs in cluster 4 met 100 leerlingen uit eigen middelen leerkrachten bekostigen voor 15 leerlingen. Dit zijn 2 volledige banen, te betalen uit eigen middelen tot januari 2007. Voor veel schoolbesturen, die ook vorig schooljaar de groei uit eigen middelen hebben bekostigd, is dit niet meer op te brengen.
Voorzitter ik verneem graag van de minister HOE zij gaat voorkomen dat een grote groep kinderen THUISZITTERS worden. Juist DEZE kwetsbare kinderen in deze situatie laten, is vragen om NOG grotere problemen.
Hoe denkt de minister dit financieringsprobleem op te lossen? Op welke wijzen kunnen deze leerlingen direct gefinancierd worden?
Huisvesting - tekort aan leslokalen
Ook ik weet dat het probleem niet alleen ligt bij gebrek aan geld voor leerkrachten en materiaal. Er is ook een groot tekort aan leslokalen. Die zijn hard nodig omdat cluster 4 scholen vaak kleinschalige scholen zijn. Ze kunnen niet met grote groepen werken gezien de problematiek van de leerlingen. Voor het komende jaar wordt een tekort verwacht van 243 leslokalen. Dit jaar is er al een tekort van 211 lokalen, vorig jaar bedroeg dat 139 lokalen. Met gemeenten wordt overlegd hoe de huisvesting verbeterd kan worden. In de praktijk blijkt dat toezeggingen voor uitbreiding lang op zich laten wachten.
Hoe verder...
En laten we wel zijn welk onderzoek er ook gedaan zal worden een ieder hier in deze Kamer zal het met mij eens zijn dat de driehoek in het primaire proces (de docent, de leerling en de leerstof) cruciaal is. Dat betekent dan ook dat de inzet gericht moet zijn op het krachtiger en sterker maken van dat primaire proces. Naast professionalisering is ondersteuning van de docent natuurlijk van belang, daar moet dan ook het centrum van activiteiten liggen. Dat impliceert dat we middelen moeten vrijmaken voor meer handen in de klas (ieder jaar vertelt de inspectie ons dat dat goed werkt) én op schakels tussen het primaire proces en allerlei vormen van diagnostiek en ondersteuning (het zorgplatform, de PCL of een ZAT), die schakels zijn intern begeleiders en zorgcoördinatoren.
De huidige projecten (bijv. op de rails, herstart, rebound) zijn vooral curatief van aard, ze zijn - als ik die metafoor mag gebruiken - de weg uit de klas, wat we nodig hebben is "heen en weer verkeer" . Als we daar niet op inzetten blijft cluster 4 zelfrijzend bakmeel en blijven curatieve maatregelen de gist vormen.
De PvdA dringt er met klem op aan dat u die projecten beter op elkaar afstemt (vgl. uw opdracht aan het PO platform kwaliteit en innovatie om 7 projecten op elkaar af te stemmen), dus ZIOS PO, VO en BVE en op de rails, herstart en rebound met gedragswerk aan elkaar knopen en veel en veel meer resultaat gericht aan laten sturen op de preventieve lijn! Natuurlijk is het goed dat ZAT-achtige functies adequaat worden ingevuld, natuurlijk zijn de middelen uit de veiligheidsbrief terecht, maar U bent het toch met mij eens dat de versterking van de docent de cruciale factor is.
Graag dus de toezegging van de minister om de genoemde projecten op elkaar te laten afstemmen en daar snel na het zomerreces (ik denk aan maximaal eind september) de kamer over te informeren.
Met vriendelijke groet,
Chantal Linnemann
Secretaresse Voorlichting
Tweede Kamer-fractie Partij van de Arbeid
Plein 2
K 104
Postbus 20018
2500 EA Den Haag
Tel: 070 318 2694
Fax: 070 318 2800
c.linnemann@tweedekamer.nl
Partij van de Arbeid