Groengebieden zijn onmisbaar voor vitale stedelijke regio
Staatsbosbeheer
http://www.staatsbosbeheer.nl/actueel
Conclusie Europees samenwerkingsprogramma SAUL
Vandaag begint in Amsterdam een internationale conferentie van het grensoverschrijdende
samenwerkingsprogramma SAUL (Sustainable and Accesible Urban Landscapes). Tijdens deze
conferentie, die tot en met donderdag plaatsvindt, zullen de resultaten van projecten uit
Londen, Luxemburg, Ruhrgebied, Frankfurt, Saarland en Amsterdam worden besproken. De
belangrijkste boodschap uit deze projecten is dat stadslandschappen een onmisbaar
onderdeel zijn van een vitale stedelijke regio. Stadslandschappen zijn die delen van de
steden waar groengebieden en ruimte voor wonen en werken elkaar ontmoeten.
Stadslandschappen bestaan, zo bleek in het project SAUL, maar zijn in de bestaande
structuren lastig aan te sturen. Toch is juist de integratie die in stadslandschappen
plaats vindt essentiëel voor een duurzame sociaal-economische ontwikkeling van
steden in Noordwest Europa. De initiatiefnemers van de Zuidas zullen dat op de
conferentie duidelijk maken.
Groengebieden kunnen deze rol alleen vervullen als alle belanghebbende partijen - formeel
én informeel - worden ingeschakeld bij het realiseren van het gebied en als het
planningsproces ruimte laat voor verandering en creativiteit. In het SAUL project is dit
met succes uitgeprobeerd in de partnerregio's. Het samenwerkingsprogramma SAUL liep van
2002 tot de zomer van 2006 en is voor 11 miljoen euro gesubsidieerd uit het regiofonds
van de Europese Commissie.
De projecten die in het kader van SAUL zijn opgepakt geven een nieuwe sleutelrol aan
bestaande groengebieden in stedelijke zones. Door alle belanghebbende groepen
mede-eigenaar te laten zijn en een rol te geven in inrichting en beheer, worden deze
groengebieden bindmiddel in de samenleving en uiteindelijk medebepalend voor de
aantrekkelijkheid van een vestigingsplaats voor mensen en bedrijven. De beheerkosten voor
deze groengebieden worden minder belangrijk dan de baten, burgers vinden deze gebieden
belangrijk in hun eigen leefomgeving, en de stadslandschappen bieden nieuwe vormen van
ondernemerschap.
De projecten vonden bij zeer verschillende steden plaats, zodat de deelnemende projecten
maar zeer beperkt elkaars oplossingen rechtstreeks konden kopiëren. De
samenwerkingscultuur en de manier waarop de politiek moet overgaan van masterplannen naar
open planprocessen, waarin iedereen betrokken wordt, gold als essentieel voor alle
projecten. In SAUL werd juist op dit soort aanpak dan ook veel van elkaar geleerd. Hierin
lag dan ook de belangrijkste meerwaarde van het samenwerkingsverband.
In Nederland werden proefprojecten uitgevoerd in het Noorderpark in Amsterdam-Noord en in
het Groene hart, in Amstelland op de grens van stad en platteland. Voor het Noorderpark
was de aanleg van een verdiepte metrolijn aanleiding voor de stadsdeelraad Noord om het
park weer voor alle omwonenden aantrekkelijk te maken. Alle mogelijke gebruikers zijn
hierbij betrokken, op vele creatieve manieren variërend van de klassieke inspraak
tot een reizende fototentoonstelling met foto's van gebruikers, allochtoon en autochtoon,
in het park en thuis. Inmiddels is de parkrenovatie in volle gang, bomen worden gerooid,
bruggen aangelegd en de eerste vijvers geschoond. 'Het nieuwe Noorderpark'zal naar
verwachting in 2010 worden opgeleverd. Maar nu al hebben de Amsterdammers het park
herontdekt en is het tot 'vrijplaats voor nieuwe initiatieven'gebombardeerd door de
Stadsdeelraad Noord: met hangmatten, kampvuren, boomkapwedstrijden, en buurtbarbecues
waarvan de scholen de catering verzorgen.
Amstelland, het weidegebied langs de Amstel in de oksel van de A2 en A9 wordt dagelijks
door 60.000 forenzen omspoeld. Alle betrokken gemeenten, boeren en landbouworganisaties
zijn door Amsterdam om de tafel gebracht met als doel samen het historische
boerenlandschap te behouden en economisch weer vitaal te maken. De korte termijn
resultaten zijn gehaald, er is een breed gedeelde visie op de toekomst van dit gebied;
behoud van het agrarische cultuurlandschap waar de stadsbewoner welkom is. De voorlopige
resultaten bestaan uit onder meer voetpaden, kanoroutes, een open boerderijennetwerk en
nieuwe pontjes over de Amstel. Het belangrijkste resultaat is echter dat de
plattelandsgemeenten zich bewust zijn geworden van hun kracht als groene ruimte in de
stadsregio. Ze zijn niet meer de underdog maar inmiddels een volwaardige partner van
Amsterdam geworden. Het project SAUL heeft verder een basis voor de lange termijn gelegd
door onder meer het initiëren van een netwerk van bezoekboerderijen en het instellen
van een gebiedsfonds.
Staatsbosbeheer