Graag bied ik u hierbij het verslag aan van mijn reis naar Benin van 13 tot en met 15 juni jl.
1. Doel van de reis
Aanleiding voor het bezoek was de recente democratische machtswisseling in partnerland Benin. De nieuwe president, Thomas Boni Yayi, haalde in vrije en eerlijke verkiezingen in maart 75% van de stemmen. Doel van mijn reis was een impuls geven aan het ontwikkelingsbeleid van de nieuwe regering.
Ik heb gesproken met de nieuwe president, alsook met een groot deel van zijn ministersploeg. Voorts heb ik het departement (provincie) Zou bezocht, één van de
departementen waar Nederland een substantieel sectoraal water- en sanitatieprogramma implementeert, dat in twee jaar voor 300.000 personen schoon drinkwater oplevert. Verder bracht ik een bezoek aan de haven van Cotonou, had ik een ontmoeting met een honderdtal Beninese ondernemers en ontmoette ik vertegenwoordigers van niet-gouvernementele organisaties, waaronder Social Watch en Transparency International. De aanpak van corruptie en bureaucratie was een belangrijk onderwerp van gesprek. Eveneens opende ik een tentoonstelling in het museum in Ouidah waar opgravingen van Nederlandse objecten werden tentoongesteld.
Tijdens mijn bezoek lanceerde ik, samen met UNICEF en de Beninese minister van Onderwijs, het nationale onderwijsprogramma "toutes les filles à l'école" gericht op het bevorderen van de deelname van alle meisjes aan primair onderwijs.
Ook sprak ik met (organisaties van) katoenproducenten over de aard van de in die sector noodzakelijke hervormingen. Met de minister van Ontwikkeling, Economie en Financiën tekende ik een overeenkomst voor algemene begrotingssteun. Tot slot tekende ik met de minister van Water een overeenkomst voor steun aan de watersector.
2. Bevindingen
De regering voert een brede hervormingsagenda, welke uitgaat van de noodzaak tot bestuurlijke vernieuwing. De president stelde dat de autoriteit van de staat hersteld moet worden. Dit kan alleen als slecht-bestuurspraktijken worden bestreden en als corruptie op alle niveaus met verve wordt aangepakt. De president maakte een daadkrachtige indruk en lijkt schoon schip te willen maken. Hij gaf aan ontwikkeling te willen bewerkstelligen door middel van hernieuwde economische groei, het scheppen van werkgelegenheid ("iedereen moet aan het werk") en een goed juridisch systeem dat de rechten en plichten van eenieder waarborgt. De regering zit inmiddels twee maanden in het zadel en is nog volop bezig met het uitzetten van de nieuwe beleidslijnen. Ik heb er bij de president op aangedrongen leiderschap te tonen om zo het politieke momentum van zijn verkiezing vast te kunnen houden.
Prioritaire aandachtspunten in het economische programma van de nieuwe regering zijn de landbouw (herstel van de katoenproductie en diversificatie), ontwikkeling van de haven en verbetering van de elektriciteitsvoorziening.
De meerderheid van de rurale Beninezen is voor haar bestaan afhankelijk van de katoenproductie. Vooral de hoge kwaliteit van de Beninese katoen zal benut moeten worden en hervormingen in de gehele 'supply chain' van kunstmest en pesticiden zullen moeten leiden tot lagere productiekosten voor de boeren. Daarnaast is landbouw-diversificatie (mango's, ananas) voor de buitenlandse markt een reële optie voor Benin.
Ik heb de president laten weten dat Nederland zich in WTO-kader zal blijven inzetten voor de afschaffing van marktverstorende katoensubsidies. Ik heb daarbij echter ook benadrukt dat de marktpositie van Benin, zelfs al zouden alle subsidies in rijke landen afgeschaft worden, niet substantieel zou verbeteren als niet tegelijkertijd een structurele hervorming van de binnenlandse katoenmarkt zou plaatsvinden.
Op basis van de tot nu toe geleverde prestaties heeft Nederland als signaal van steun
aan de nieuwe regering besloten tot algemene begrotingssteun ter waarde van 3,5 miljoen euro in 2006. Om de benodigde hervorming van de binnenlandse katoenmarkt aan te moedigen heeft Nederland deze begrotingssteun opgedeeld in twee tranches, waarvan de laatste afhankelijk is van de formulering van een katoenstrategie. Ook heb ik de tweede tranche afhankelijk gemaakt van de totstandkoming van een anti-corruptieplan.
Het Havenbedrijf Rotterdam gaat in het kader van zijn 75-jarig jubileum ondersteuning bieden bij het management van de haven van Cotonou. Dit nieuws bracht bij alle betrokkenen een zeer positieve reactie teweeg. De haven van Cotonou heeft op basis van een in 2005 door het bureau Haskoning uitgevoerde studie ter verbetering van het management, een actieplan opgesteld dat concrete aanknopingspunten biedt voor samenwerking. Ook de Wereldbank en de VS zijn in dit verband actief.
Tijdens onze ontmoeting benadrukte de president de urgentie van water- en sanitatievoorzieningen in het gehele land en prees de innovatieve manier waarop Nederland deze sector ondersteunt. Tijdens mijn bezoek aan het departement Zou heb ik kunnen constateren dat de Nederlandse aanpak in de watersector een wezenlijke verandering teweeg heeft gebracht in het leven van veel Beninezen.
Nederland ondersteunt de sector op uiteenlopende manieren. De installatie van waterputten gecombineerd met de aankoop van pompen ten behoeve van de nationale voorraad, vindt plaats met inachtneming van de decentrale bestuursstructuren, waardoor niet alleen de implementatie van de activiteiten, maar ook de financieringsstromen tot op het decentrale niveau gemonitord kunnen worden. De Nederlandse steun wordt door zowel Beninezen als andere donoren gewaardeerd. Een aantal donoren overweegt dezelfde methodologische aanpak voor de implementatie van hun sectorale ondersteuningsprogramma's. De succesvolle Nederlandse steun aan deze sector wordt in 2006 meer dan verdubbeld van 3,9 miljoen (in 2005) naar 8,1 miljoen euro en uitgebreid met een programma voor sanitatie. Als de activiteiten zoals gepland doorgang vinden, zal Benin het Millennium Ontwikkelingsdoel (MDG) voor water in 2015 halen.
Ik heb goedkeuring verleend aan de ondersteuning van een tweede sector in Benin, namelijk onderwijs. Er bestaat in het land een grote discrepantie tussen de aantallen jongens en meisjes die naar school gaan. In samenwerking met UNICEF financiert Nederland een programma dat erop is gericht om die kloof te dichten. Ik heb tijdens mijn bezoek ter ondersteuning van dit programma een grootscheepse 'public relations'-campagne gelanceerd.
3. Slotopmerkingen
Ik heb een goede indruk gekregen van de nieuwe Beninese regering. De relatief jonge ministersploeg maakt een professionele en betrokken indruk. De president en zijn team staan voor een zware opgave. De aanpak van armoede en werkloosheid, de verbetering van het ondernemingsklimaat en de bestrijding van bureaucratie en corruptie vragen om ingrijpende maatregelen en de brede steun die de regering nu geniet, zal snel verminderen als concrete resultaten uitblijven.
Om de voorgestelde hervormingen door te kunnen voeren zal de president, die zelf niet voortkomt uit de politieke klasse die het land zo lang regeerde, in binnen- en buitenland steun moeten verwerven. Ik ben van mening dat dit nieuwe leiderschap die steun verdient en een goede basis heeft gelegd voor de voortzetting en intensivering van de huidige partnerrelatie met Benin.
De Minister voor Ontwikkelingssamenwerking,
A.M.A. van Ardenne-van der Hoeven
---- --
Ministerie van Buitenlandse Zaken