conclusie europees samenwerkingsprogramma saul, 27 juni 2006
Dinsdag 27 juni begint in Amsterdam een internationale conferentie van
het grensoverschrijdende samenwerkingsprogramma SAUL (Sustainable and
Accesible Urban Landscapes). Tijdens deze conferentie, die tot en met
donderdag plaatsvindt, zullen de resultaten van projecten uit Londen,
Luxemburg, Ruhrgebied, Frankfurt, Saarland en Amsterdam worden
besproken. De belangrijkste boodschap uit deze projecten is dat
stadslandschappen een onmisbaar onderdeel zijn van een vitale
stedelijke regio.
Stadslandschappen zijn die delen van de steden waar groengebieden en
ruimte voor wonen en werken elkaar ontmoeten. Stadslandschappen
bestaan, zo bleek in het project SAUL, maar zijn in de bestaande
structuren lastig aan te sturen. Toch is juist de integratie die in
stadslandschappen plaats vindt essentiëel voor een duurzame
sociaal-economische ontwikkeling van steden in Noordwest Europa. De
initiatiefnemers van de Zuidas zullen dat op de conferentie duidelijk
maken.
Groengebieden kunnen deze rol alleen vervullen als alle belanghebbende
partijen - formeel én informeel - worden ingeschakeld bij het
realiseren van het gebied en als het planningsproces ruimte laat voor
verandering en creativiteit. In het SAUL project is dit met succes
uitgeprobeerd in de partnerregios. Het samenwerkingsprogramma SAUL
liep van 2002 tot de zomer van 2006 en is voor 11 miljoen euro
gesubsidieerd uit het regiofonds van de Europese Commissie.
De projecten die in het kader van SAUL zijn opgepakt geven een nieuwe
sleutelrol aan bestaande groengebieden in stedelijke zones. Door alle
belanghebbende groepen mede-eigenaar te laten zijn en een rol te geven
in inrichting en beheer, worden deze groengebieden bindmiddel in de
samenleving en uiteindelijk medebepalend voor de aantrekkelijkheid van
een vestigingsplaats voor mensen en bedrijven. De beheerkosten voor
deze groengebieden worden minder belangrijk dan de baten, burgers
vinden deze gebieden belangrijk in hun eigen leefomgeving, en de
stadslandschappen bieden nieuwe vormen van ondernemerschap.
De projecten vonden bij zeer verschillende steden, zodat de
deelnemende projecten maar zeer beperkt elkaars oplossingen
rechtstreeks konden kopiëren. De samenwerkingscultuur en de manier
waarop de politiek moet overgaan van masterplannen naar open
planprocessen, waarin iedereen betrokken wordt, gold als essentieel
voor alle projecten. In SAUL werd juist op dit soort aanpak dan ook
veel van elkaar geleerd. Hierin lag dan ook de belangrijkste
meerwaarde van het samenwerkingsverband.
In Nederland werden proefprojecten uitgevoerd in het Noorderpark in
Amsterdam-Noord en in het Groene hart, in Amstelland op de grens van
stad en platteland. Voor het Noorderpark was de aanleg van een
verdiepte metrolijn aanleiding voor de stadsdeelraad Noord om het park
weer voor alle omwonenden aantrekkelijk te maken. Alle mogelijke
gebruikers zijn hierbij betrokken, op vele creatieve manieren
variërend van de klassieke inspraak tot een reizende
fototentoonstelling met fotos van gebruikers, allochtoon en
autochtoon, in het park en thuis. Inmiddels is de parkrenovatie in
volle gang, bomen worden gerooid, bruggen aangelegd en de eerste
vijvers geschoond. Het nieuwe Noorderpark zal naar verwachting in 2010
worden opgeleverd. Maar nu al hebben de Amsterdammers het park
herontdekt en is het tot vrijplaats voor nieuwe initiatieven
gebombardeerd door de Stadsdeelraad Noord: met hangmatten, kampvuren,
boomkapwedstrijden, en buurtbarbecues waarvan de scholen de catering
verzorgen.
Amstelland, het weidegebied langs de Amstel in de oksel van de A2 en
A9 wordt dagelijks door 60.000 forenzen omspoeld.Alle betrokken
gemeenten, boeren en landbouworganisaties zijn door Amsterdam om de
tafel gebracht met als doel samen het historische boerenlandschap te
behouden en economisch weer vitaal te maken. De korte termijn
resultaten zijn gehaald, er is een breed gedeelde visie op de toekomst
van dit gebied; behoud van het agrarische cultuurlandschap waar de
stadsbewoner welkom is. De voorlopige resultaten bestaan uit onder
meer voetpaden, kanoroutes, een open boerderijennetwerk en nieuwe
pontjes over de Amstel. Het belangrijkste resultaat is echter dat de
plattelandsgemeenten zich bewust zijn geworden van hun kracht als
groene ruimte in de stadsregio. Ze zijn niet meer de underdog maar
inmiddels een volwaardige partner van Amsterdam geworden. Het project
SAUL heeft verder een basis voor de lange termijn gelegd door onder
meer het initiëren van een netwerk van bezoekboerderijen en het
instellen van een gebiedsfonds.
Staatsbosbeheer