Wageningen Universiteit

27 jun 2006
Onderdeel: Wageningen UR
Nummer: 051

Als voedselproducenten en âdistributeurs in een regio zelf de marketing van hun voedselproducten ter hand nemen, stijgt de verkoop daarvan en daarmee het inkomen en de werkgelegenheid in de regio. Dat is een van de lessen uit het boek Nourishing Networks: fourteen lessons about creating sustainable food supply chains. Het boek vloeit voort uit een EU-onderzoeksproject, onder leiding van Wageningen Universiteit naar de rol van nieuwe voedselketens bij duurzame regionale ontwikkeling.

Belangrijkste uitkomst van dit SUS-CHAIN-onderzoek (âSustaining food chainsâ) is dat de bijdrage van voedselketens aan duurzame regionale ontwikkeling ligt in het produceren en vermarkten van voedselproducten, die zich onderscheiden van producten van elders. Het gaat hierbij om onderscheid in bijvoorbeeld producteigenschappen zoals smaak en geur, binding met de regio, positie van primaire producenten in de keten en inachtneming van maatschappelijke prioriteiten in voedselproductie.

Eén van de grote knelpunten op dit moment in de ontwikkeling van regionale voedselketens is de slechte afstemming van beleidsvelden, waardoor ze soms onderling strijdig zijn. Zo zijn generieke voorschriften voor hygiëne en voedselveiligheid een belangrijk obstakel voor ambachtelijke regionale kwaliteitsproductie.

Naast betere marketing liggen andere belangrijke lessen op het terrein van betere samenwerking tussen niet alleen producenten en distributeurs, maar ook met regionale overheden, regionale financiers, Kamers van Koophandel of milieuorganisaties. Regionaal ingebedde voedselketens kunnen op velerlei manieren bijdragen aan duurzame regionale ontwikkeling: meer netto toegevoegde waarde in de regio, meer directe en indirecte werkgelegenheid door synergie met andere economische activiteiten, toename van werktevredenheid, groter zelforganiserend vermogen van rurale gemeenschappen, meer vertrouwen van consumenten in voedsel en afname van het aantal voedselkilometers. Zo heeft regionalisering van de ziekenhuiscatering in Cornwall, Engeland, het aantal voedselkilometers met 400.000 verminderd en daarmee de CO2 uitstoot met 75 procent.

Nederlandse en Vlaamse voorbeelden
In Nourishing Networks staan twee Nederlandse en twee Vlaamse praktijkgevallen beschreven.

* De Hoeve, Noord-Brabant: een kleinschalige keten voor de productie en distributie van varkensvlees. In de keten werken een aantal partijen samen, met voordelen voor allen, inclusief de consument.
* CONO, een coöperatie op het gebied van kaas in Noord-Holland, die Beemsterkaas produceert en op de markt brengt. Met een nichemarketingstrategie is een sterk merk gebouwd.
* Biomelk Vlaanderen is een coöperatie die zich richt op de inzameling en verwerking van biologische melk. Het blijkt dat dit soort initiatieven kunnen leiden tot positieve economische, sociale en ecologische effecten en daarmee tot duurzame regionale ontwikkeling als op grotere schaal wordt gewerkt of geïnvesteerd in productontwikkeling en marketing.

* Hoeveproducten van de Westhoek (de regio Veurne-Ieper-Diskmuide), waar voedselproducenten samenwerken om hun producten rechtstreeks aan de consument te verkopen, onder een gezamenlijke product- en herkomstbenaming.

In het SUS-CHAIN-project werkten sociologen, economen en marketingdeskundigen van veertien universiteiten en onderzoeksinstellingen uit zeven Europese landen (België, Duitsland, Italië, Letland, Nederland, Verenigd Koninkrijk en Zwitserland) samen. Het project, dat drieëneenhalf jaar duurde, stond onder leiding van prof.dr.ir. Han Wiskerke, hoogleraar Rurale sociologie aan Wageningen Universiteit. Het nu uitgebrachte praktijkboek is een van de uitkomsten van het onderzoek. In het boek staan veertien lessen voor het verduurzamen van voedselketens; elke les wordt geïllustreerd door een concreet praktijkvoorbeeld. Binnenkort verschijnt de wetenschappelijke rapportage.

Nourishing networks is een uitgave van de leerstoelgroep rurale sociologie van Wageningen Universiteit en Reed Business Information. Het is te bestellen via www.agriboek.nl.