Socialistische Partij
Terugblik op overheidsbeleid 2005: goed voorbeeld van hoe het niet moet
22-06-2006 * Vandaag blikt de Kamer in het Verantwoordingsdebat terug
op het beleid van de overheid in het jaar 2005. Het was voor veel
mensen in ons land een slecht jaar in vele opzichten, concludeerde
SP-woordvoerder Ewout Irrgang. "Ik stel voor dat wij 2005 herinneren
als een voorbeeld hoe het vooral niet."
De lonen gingen in 2005 nauwelijks omhoog, uitkeringen werden
bevroren, de huursubsidie ging omlaag en ziektekosten omhoog. De
koopkracht van de meeste mensen daalde. Als gevolg daarvan steeg de
armoede, terwijl anderzijds het aantal miljonairs steeg tot ruim boven
de honderdduizend.
Ewout Irrgang Irrgang stelde vast dat overheidsdiensten het massaal af
lieten weten bij de uitvoering van hun taken. De nationale ombudsman
Brenninkmeijer noemde overheidsdiensten zelfs `dolgedraaid' door de
vele nieuwe wetten en de bezuinigingen op het overheidsapparaat,
waardoor de uitvoering in de knel kwam. Daardoor kwamen, volgens de
Ombudsman, burgers in de problemen.
Het meest extreme voorbeeld was een gezin dat geen huursubsidie kreeg
door een fout bij de Belastingdienst en daardoor op straat kwam te
staan. Maar ook mensen die werkloos werden, maar door de puinhoop bij
het UWV maanden moesten wachten op een werkloosheiduitkering, waardoor
ze naar de Voedselbank moesten om aan eten te komen. "Het lijkt dat
dit kabinet met haar veranderingdrang meer aandacht heeft besteed aan
het veranderen van beleid dan aan de uitvoering daarvan," zei Irrgang.
"Bovendien werd door de toegepaste kaasschaafmethode bij de
bezuinigingen de druk op uitvoerende organisaties te groot."
IND
Koploper in slechte uitvoering was opnieuw de Immigratie en
Naturalisatiedienst (IND). "De organisatie heeft
klantonvriendelijkheid en mensen de deur wijzen bijna in de mission
statement staan. Hoewel er enige verbetering zichtbaar is, vraag ik de
premier vandaag een einde te maken aan de voortdurende reorganisaties,
het niet nakomen van gerechtelijke uitspraken, en de onbereikbaarheid
van de dienst."
UWV
Het UWV, het uitvoeringsorgaan voor de sociale zekerheid, is een
instelling die synoniem is geworden met mensonwaardige herkeuringen,
het niet op tijd betalen van uitkeringen, telefonische
onbereikbaarheid, of beloven terug te bellen en het vervolgens niet
doen. En als klap op de vuurpijl geeft dit kabinet het huidige bestuur
van het UWV en oud-bestuurder Joustra voor deze wanprestatie een bonus
boven op het jaarsalaris. "Het is een bonus voor je werk niet doen,
voor slecht gedrag en het schofferen van de burger. Alsof de
gemiddelde Nederlandse werknemer bij zijn baas kan komen met de vraag
`ik heb dit jaar een groot deel van mijn werk gedaan, mag ik nu een
bonus?' Ik wil dat Balkenende toezegt dat er volgend jaar onder deze
omstandigheden in ieder geval geen bonus wordt uitgekeerd aan de UWV
leiding. En ik wil weten wat wij aan verbeteringen kunnen verwachten,
zodat mensen die werkloos worden niet meer naar de Voedselbank hoeven
in afwachting van de toekenning van een uitkering."
Belastingdienst
De problemen bij de belastingdienst hebben in een spoeddebat eind
april, maar ook in het wetgevingsoverleg twee weken geleden al veel
aandacht van de politiek gekregen. Omdat de Belastingdienst sinds kort
ook de uitvoering doet van de huur- en zorgtoeslag komen als gevolg
van fouten daar grote groepen mensen in de problemen. Zoals een email
die de SP ontving over twee tienerouders met een netto-inkomen van
1.000 euro in de maand, huurlasten van 500 euro en een zorgverzekering
van 200 euro. Zij hadden in oktober zorgtoeslag aangevraagd maar het
slechts deels gekregen. In januari hebben zij ook huurtoeslag
aangevraagd, maar daarvan hadden zij nog geen cent gezien. Deze jonge
ouders moesten hun moeder om hulp vragen omdat zij niet rond konden
komen door de problemen bij de Belastingdienst. Irrgang: "Eind april
stelde ik de zaak van deze mensen al in de Kamer aan de orde. Dankzij
ingrijpen van de staatsecretaris kreeg ik vorige week bericht dat het
eindelijk was opgelost. Vijf maanden later dus."
Irrgang haalde ook een bericht aan dat de SP drie dagen geleden kreeg,
ondertekend met "vriendin van een wanhopige vrouw". Zij schrijft:
"Mijn vriendin heeft op de normale manier huur en zorgtoeslag
aangevraagd. Zorgtoeslag kreeg zij bericht over, maar over de
huurtoeslag niet. Wij zijn op 18 december 2005 naar het
belastingkantoor geweest waar een ambtenaar de aanvraag invulde.
Vandaag heeft zij gebeld met de Belastingdienst en ook deze maand
krijgt zij nog geen huurtoeslag. Dat is dan 7 maanden. Zij weet niet
meer wat zij doen moet want haar jaarinkomen is 9000 euro. Wat moet
zij doen om toch haar toeslag te krijgen? Zij heeft wel gewoon haar
belastingaanslag gekregen en daarvan zeggen ze ook niet: Betaal maar
over een jaar."
Irrgang: "Ik geef dit bericht nu aan de staatssecretaris van Financiën
met het verzoek hier per ommegaande een oplossing voor te vinden.
Zoals we dat al voor honderden mensen hebben gedaan."
"De verantwoordelijkheid ligt heel duidelijk bij dit kabinet, dat
volhield dat een hele reeks van beleidswijzigingen - de huurtoeslag,
de kinderopvangtoeslag, de zorgtoeslag, de overname van de
premie-inning door het UWV, de elektronische aangifte - te combineren
was met een ingrijpende reorganisatie en een jarenlange vacaturestop
om te kunnen bezuinigen op de uitvoering. Het kabinet hield daarbij
altijd vol dit kon. Maar het kon niet. Het kabinet is dan ook direct
en volledig voor de problemen bij de Belastingdienst
verantwoordelijk."
Het zijn niet alleen individuele burgers die hierdoor in de problemen
komen. Ook de belastingmoraal, de bereidheid om netjes je belasting te
betalen, gaat achteruit door het gebrekkige toezicht op de aangiften.
De ervaren kans op ontdekking van belastingfraude ligt nu op 66
procent, fors lager dan de doelstelling van 83 procent. De
staatssecretaris zei daarover eerder dat die doelstelling ook wat al
te ambitieus was. "Maar die doelstelling werd in 2002 nog gewoon
gehaald," stelde Irrgang vast. "Accepteert het kabinet daarmee niet
gewoon dat de uitvoering sterk verslechterd is door haar eigen
bezuinigen, waardoor ook de minister van Financiën zelf inkomsten
misloopt?"
"Ik stel voor dat wij 2005 niet vergeten, maar herinneren als een
voorbeeld voor hoe het vooral niet moet. Met de vurige wens dat het in
2006 niet alleen beter, maar veel beter gaat met de uitvoering van
overheidsbeleid. Omdat de overheid er uiteindelijk is ten dienste van
de burgers. En daarin is ze vorige jaar op te veel punten jammerlijk
tekort geschoten."