Schipholwet kantje boord door Eerste Kamer
woensdag 21 juni 2006
Het ziet er naar uit dat de wetswijziging die gedeeltelijke
privatisering van de luchthaven Schiphol mogelijk maakt op 27 juni met
de hakken over de sloot door de Eerste Kamer komt. Uit het debat
dinsdag 20 juni valt op te maken dat de regeringspartijen CDA en VVD
zullen voorstemmen, maar alle overigens fracties zullen hun stem aan
het wetsvoorstel onthouden. CDA en VVD hebben samen echter precies de
meerderheid in de senaat met 38 van de 75 stemmen. De tegenstanders
hebben een motie ingediend die ook op 27 juni in stemming komt.
Aandeelhoudersovereenkomst
Onder aanvoering van de PvdA vragen de tegenstanders dat de regering
pas tot verkoop van aandelen in de NV Luchthaven Schiphol overgaat als
een overeenkomst tussen de aandeelhouders ter goedkeuring is
voorgelegd aan de beide Kamers. Naast het rijk zijn de gemeenten
Amsterdam en Rotterdam aandeelhouder. De regering wees de motie van de
hand.
Elf jaar
Minister Zalm van Financiën en staatssecretaris Schulz van Haegen van
Verkeer en Waterstaat wezen er op dat er eindelijk een einde moet
komen aan de discussie over de privatisering van Schiphol. Deze
discussie sleept al ruim elf jaar voort, nadat in de Tweede-Kamer het
CDA-lid mevrouw Van Rooy om een onderzoek had gevraagd.
Volgens staatssecretaris Schulz van Haegen biedt de aanpassing van de
Wet luchtvaart inzake de exploitatie van de luchthaven Schiphol de
mogelijkheid dat de overheid meer grip krijgt op het
voorzieningenniveau van de luchthaven. Zo zou op grond van de nieuwe
wet ingegrepen kunnen worden bij structurele klachten over de
afhandeling van de bagage van passagiers op Schiphol.
Toezegging
Minister Zalm trok een tegenstribbelende CDA-fractie over de streep
met een toezegging over een actieve rol als aandeelhouders. In de
statuten van Schiphol zal worden vastgelegd dat investeringen hoger
dan 10% van het balanstotaal de goedkeuring behoeven van de
vergadering van aandeelhouders. In die vergadering heeft de overheid
met 51% van de aandelen een meerderheid. Het CDA wilde dat dit niet
alleen in de statuten komt, maar dat het ook in de wet wordt
vastgelegd. Zalm zegde dit ook toe. Tegelijk met deze aanpassing zal
ook in de wet worden opgenomen dat ministeriële regelingen die
voortvloeien uit de wet bij de Tweede Kamer worden voorgehangen, zodat
deze er met de regering over kan debatteren.
Amsterdam kan als aandeelhouder wijziging van de statuten blokkeren,
maar minister Zalm had hoop dat hij in goed overleg met Amsterdam en
Rotterdam tot een overeenkomst van aandeelhouders kan komen om zo als
een blok te kunnen blijven optreden.
Tegen
In de eerste termijn van de Kamer spraken al veel fracties zich uit
tegen het voorstel van de regering. Alleen de VVD-fractie was ronduit
voor en de CDA-fractie liet weten dat de wet eigenlijk aangepast zou
moeten worden om de zeggenschap van de overheid als aandeelhouder echt
te waarborgen.
Blocking vote
Mevrouw Sylvester stelde tien indringende vragen aan de regering
namens de PvdA-fractie. Groot bezwaar van de PvdA noemde zij het
ontbreken van een overeenkomst tussen de publieke aandeelhouders van
de NV Schiphol (rijk en gemeenten Amsterdam en Rotterdam) over hoe zij
hun rol als aandeelhouder willen invullen. Zij verwees naar de
opstelling van Amsterdam dat gebruik wil maken van zijn blocking vote
(21,8% van de aandelen) om te voorkomen dat Schiphol aandelen aan
particulieren zal gaan verkopen. Voor zo'n privatisering is een
statutenwijziging nodig en die wijziging zou Amsterdam als
mede-aandeelhouder kunnen tegenhouden. In het licht van die houding
van Amsterdam vroeg de PvdA-fractie zich af wat nut en noodzaak is van
de behandeling van een 'ledig voorstel'.
Alleen vervreemding aandelen
Mevrouw Bierman-Beukema toe Water wees er namens de VVD-fractie op dat
het wetsvoorstel niet over de wijze van privatisering van Schiphol
gaat, maar alleen de vervreemding van 49% van de aandelen mogelijk
maakt. Dit is een gevolg van een besluit van de Tweede Kamer. Deze
Kamer heeft met aanvaarding van een amendement van de CDA'er Haverkamp
vastgelegd dat de overheid vooralsnog de meerderheid van de aandelen
in handen moet houden.
Meer grip
Eigenlijk gaat het wetsvoorstel over regulering van Schiphol en in het
bijzonder over de tarieven die Schiphol voor zijn diensten aan
luchtvaartmaatschappijen mag doorrekenen. Volgens de VVD-senator maakt
het niet uit wie eigenaar van Schiphol is, de overheid of een of meer
particuliere ondernemers. De regels die wij willen stellen aan
Schiphol als onderneming worden mede in dit huis democratisch bepaald
en zijn onafhankelijk van wie eigenaar is van de onderneming. Dat
gebeurt bij Shell, Corus en ook bij Schiphol, zei mevrouw Bierman. Na
haar mening krijgt de overheid met de aanpassing van de Wet luchtvaart
inzake de exploitatie van de luchthaven Schiphol meer grip op
Schiphol. Nu is er bijna niets geregeld en dat is ongewenst, zei de
VVD-senator.
Borging publieke belangen
De PvdA-fractie maakte een groot punt van de borging van de publieke
belangen. Zo vindt de PvdA het mainportbelang van Schiphol onvoldoende
geregeld. Op dit punt kondigde mevrouw Sylvester een motie aan. Ook
wil de PvdA per motie afdwingen dat afspraken tussen aandeelhouders om
een meerderheid van de aandelen te behouden voor de overheid ter
goedkeuring aan het parlement worden voorgelegd.
Beleidsfilosofie
CDA-senator Lemstra stelde de hamvraag aan de orde: wat kan Schiphol
wel als geprivatiseerde luchthaven, wat het nu niet kan of minder goed
en dat bovendien in het belang is van de BV Nederland? Lemstra wees
erop dat Schiphol met zo'n 2000 werknemers niet eens zo'n groot
bedrijf is, maar dit bedrijf wel de regie voert over een van de
belangrijkste economische activiteiten van de BV Nederland, de
mainport Schiphol. Daar ligt het economische belang en niet zo zeer in
de financiële resultaten van het bedrijf Schiphol, zei senator
Lemstra. Met nadruk vroeg de CDA-senator naar de beleidsfilosofie
achter het voornemen Schiphol gedeeltelijk te privatiseren. Zijn
CDA-collega Van de Beeten betoogde dat waarborging van het publieke
belang van Schiphol in de statuten van de onderneming waarschijnlijk
niet afdoende is en dat dit in de wet geregeld zou moeten worden. In
het bijzonder gaat het om het beoordelen door de overheid van
investeringsbeslissingen van Schiphol. Volgens de geldende regels van
het Burgerlijk Wetboek zou de overheid alleen over investeringen van
meer dan een miljard euro zeggenschap kunnen claimen als Schiphol
gedeeltelijk is geprivatiseerd.
Luchthaventarieven
Senator Lemstra maakte ook kanttekeningen bij het dual-till principe
dat Schiphol sinds 1999 hanteert. Dit houdt in dat er twee soorten
activiteiten worden onderscheiden: de luchthavenactiviteiten en de
commerciële activiteiten of te wel 'aviation en non-aviation'. De
luchtvaarttarieven worden gebaseerd op de kosten en opbrengsten van de
luchthavenactiviteiten. Maar welke kosten? Een luchthaven is een
'meerdienstenonderneming' en dus kunnen ook kosten van de commerciële
activiteiten bij de andere poot terecht komen en dan een
prijsopdrijvende werking op de tarieven hebben Lemstra herinnerde
eraan dat vanaf het begin van het dual-till-systeem
luchtvaartmaatschappijen bezwaren hebben gemaakt tegen in hun ogen
exorbitante verhogingen van luchthaventarieven. Binnenkort is daarover
zelfs een rechtszaak. De CDA-senator pleitte voor transparantie op
Schiphol. Dat is de basis voor een goede strategische relatie tussen
luchthaven en de belangrijkste gebruikers.
Veel voor weinig
SP-senator Van Raak zei dat het verkopen van aandelen op korte termijn
geld oplevert voor de Staat, maar de overheid toekomstige opbrengsten
van een goedboerend Schiphol aan zich voorbij ziet gaan. Geven we niet
veel weg voor weinig?, vroeg Van Raak.
De SP-senator wees ook op een rapport van het Milieu- en
Natuurplanbureau. Dit heeft gesteld dat het niet mogelijk is mainport
Schiphol verder te laten groeien, de geluidsoverlast en
veiligheidsrisico's in het binnengebied op niveau te houden en de
geluidsoverlast in het buitengebied te verminderen. De SP verklaarde
zich tegenstanders van het plan van de gemeente Amsterdam om de
aandelen van het rijk over te nemen. De nationale luchthaven is een
zaak van de nationale politiek, meende Van Raak.
Aandeelhoudersactivisme
Namens de fracties van D66 en de Onafhankelijke Senaatsfractie zei
senator Schouw grote vraagtekens bij het wetsvoorstel. Naar het
oordeel van deze fracties wordt er met privatisering geen probleem
opgelost en is de economische regulering van Schiphol heel wel
mogelijk zonder beursgang. Tafelzilver kun je maar een keer verkopen
en dat is slechts goed voor kortstondig geluk, zei Schouw. Net als
anderen wees ook Schouw erop dat de rijksoverheid juist aandelen in de
Rotterdamse haven (die andere mainport) koopt, in plaats van verkoopt.
Hij waarschuwde tegen aandeelhoudersactivisme. Daar zou Schiphol van
gevrijwaard moeten blijven.
Hoogwaardige metropool
Senator Van den Berg zei namens de fracties van SGP en ChristenUnie:
Schiphol is nu een staatsbedrijf en dat blijft het wat ons betreft
ook. Van den Berg wees erop dat de Staat met de privatisering een
kerngebied uit handen zou geven dat potentie heeft uit te groeien tot
een van de meest hoogwaardige metropolitaanse gebieden van Nederland.
Hij deed de suggestie om de Algemene Rekenkamer te laten becijferen of
het eenmalige voordeel van een aandelenverkoop wel opweegt tegen het
nadeel van verlies aan dividend in de toekomst.
Negatieve kant
GroenLinks senator Van der Lans noemde Schiphol geen gewoon bedrijf.
De invloed op de omgeving is enorm, de uitstraling op de nationale
economie is groot, maar er is ook een negatieve kant: er is geen
bedrijf in Nederland dat zoveel overlast veroorzaakt als de NV
Luchthaven Schiphol, betoogde Van der Lans. Privatiseren is volgens de
GroenLinkssenator niet zonder risico, omdat daarmee onvermijdelijk
ruimte wordt geboden aan andere minder op de publieke zaak betrokken
economische belangen en krachten.
---
link (opent in een nieuw venster) stenogram 20 juni 2006 Dit is een
downloadbaar word-bestand van 720 Kilobyte word
Aan de informatie op deze site kunnen geen rechten worden ontleend.
Eerste Kamer der Staten Generaal