Federale regering Belgie
Toespraak Eerste Minister viering 160 j. liberalisme
(2006-06-16)
Persdienst Eerste Minister
Toespraak Eerste Minister viering 160 j. liberalisme
Vrijdag 16 juni 2006
Egmontpaleis
EMBARGO: 17.00 UUR!
TOESPRAAK VAN EERSTE MINISTER GUY VERHOFSTADT OP DE ACADEMISCHE
ZITTING TER GELEGENHEID VAN 160 JAAR LIBERALISME.
BRUSSEL, 16 JUNI 2006.
Dear colleague,
Beste vrienden,
I first of all want to welcome my colleague liberal prime minister and
friend Matti Vanhanen. We just had two days of meeting in the European
Council. And believe me, we are both convinced that we urgently need
some more liberal colleagues in Europe in order to move some things
forward. Your presence is an honour for all of us.
Beste vrienden,
14 juni 1846, exact 160 jaar en twee dagen geleden werd in België de
liberale partij opgericht. Hier in Brussel werd op het eerste liberale
congres een gemeenschappelijk politiek programma goedgekeurd. Dat
programma telde welgeteld zes artikelen. Die werden neergeschreven
door Frére-Orban op de trein die hij nam van Luik naar Brussel. Met
meer inspiratie dan voorbereiding dus. Maar dit snel geschreven
programma had een zeer grote verdienste. Het was namelijk het eerste
document dat werd goedgekeurd door de twee strekkingen in de partij
namelijk de conservatieve doctrinairen aan de ene kant en de
progressieve radicalen aan de andere kant. De liberale partij was dus
verdeeld voordat ze nog maar werd opgericht. Gelukkig zijn we
tegenwoordig van die zaken definitief af.
De Liberale Partij was de eerste partij van België. Maar ook
inhoudelijk was men toen zijn tijd vooruit. Niet toevallig was artikel
één van het programma de hervorming van het kiesstelsel en artikel zes
het verbeteren van de situatie van de klasse van arbeiders en
behoeftigen. Nota bene twee jaar voor het Communistisch Manifest van
Karl Marx. Het waren trouwens dezelfde liberale kopstukken die
vijftien jaar eerder ervoor gezorgd hadden dat ons land de meest
liberale grondwet van Europa kreeg.
Maar de liberale partij mag dan wel dateren van 1846, het liberalisme
zelf is veel, veel ouder. Het economisch liberalisme dateert als
theorie van zeventig jaar daarvoor toen Adam Smith zijn Wealth of
Nations publiceerde. Maar ook dat is nog recent in vergelijking met
het politiek liberalisme. Het liberalisme als politieke beweging
haalde haar eerste overwinning in Engeland op 15 juni 1215. Toen werd
het principe "No taxation without representation" voor het eerste in
een verdrag vastgelegd. De zogenaamde Magna Charta bepaalde ook dat
vrije mannen niet zomaar gevangen genomen konden worden of berecht
zonder vonnis volgens de wet. Bovendien hadden kooplieden het recht om
vrij en onbeperkt door het land te reizen. De dienstenrichtlijn avant
la lettre dus.
Het liberalisme, beste vrienden, is dus geen tijdelijke bevlieging.
Het is een fundament van onze Europese beschaving. Het Liberalisme
leidde ons continent vanuit de middeleeuwen, over het Humanisme naar
de Verlichting tot de liberale democratische rechtsstaat waarin we
vandaag de dag in Europa leven. Bijna alle ideeën die vooruitgang
hebben gebracht in onze beschaving, zijn ideeën van liberale denkers.
Spinoza, Locke, Montesquieu, Hume, Mill, Hayek, Popper, Rawls om er
maar enkele te noemen. Zij brachten samen een stroming op gang die zo
sterk was dat niemand er tegenop kon. Het liberalisme was de houtworm
in de houten fundamenten van het verlicht despotisme, van dictaturen
en autoritaire systemen. Of die nu van rechts waren of van links.
En weet u waarom de liberale stroming altijd zo sterk was? Weet u
waarom het liberale proces zo goed als onomkeerbaar is? Weet u wat het
grote verschil is tussen ons en zovele anderen? Overtuiging. Onze
overtuiging. Onze passie voor vrijheid, voor rechtvaardigheid, voor
vooruitgang. Wij concentreren onze energie niet op tactische of
politieke spelletjes. Wij houden ons niet bezig met het louter
verdedigen van groepsbelangen. Wij laten onze principes niet varen
voor een pact met de Duivel. Dat hebben we doorheen de geschiedenis
nooit gedaan. Vandaar dat zovele liberalen bij de eerste slachtoffers
waren van autoritaire regimes. Omwille van ons protest tegen
onrechtvaardigheid, tegen onverdraagzaamheid. Onze koppige wil om van
onze samenleving een open samenleving te maken. Een samenleving waarin
nationalisme, racisme en groepsdenken niet thuishoren.
En dat is niet alleen ons ideaal. Het is het ideaal van zovele
burgers. Ook van zij die niet in een liberale democratie leven. Of
moet ik zeggen nog niet? De geschiedenis van de tien nieuwe Europese
lidstaten heeft dit toch bewezen. Niet wij zijn in '56 in Hongarije in
opstand gekomen. Niet wij hebben de Praagse Lente of Solidarinosc op
poten gezet. En evenmin hebben wij de Berlijnse Muur ten val gebracht.
Het waren die mensen zelf. Zij die onder de communistische dictatuur
leefden. In armoede, vervolging, staatscontrole. Zij hebben in de naam
van de vrijheid de moed gehad om recht te staan, in verzet te gaan.
Zij hebben de Muur gesloopt en het Ijzeren Gordijn neergehaald.
En dan zijn er nu mensen, en niet van de minsten, die vinden dat we
deze moedige mensen, deze vrijheidsstrijders want dat zijn ze niet zo
snel in de Europese Unie hadden moeten binnenlaten. Ik heb met deze
visie als liberaal, als democraat en als Europeaan bijzonder veel
moeite. We zouden immers fier moeten zijn dat deze mensen met het
Europees ideaal voor ogen het communistisch juk van zich af hebben
kunnen schudden. Het is ook die overtuiging die mij doen zeggen dat de
uitbreiding nog lang niet is afgelopen.
Tijdens de Balkan-oorlog hebben we met het schaamrood op de wangen
opnieuw Amerikaanse hulp moeten inroepen om een einde te maken aan
deze gruwel. Een nieuwe Balkan-oorlog is ontoelaatbaar. En er is maar
één garantie opdat de landen daar niet meer tegen elkaar naar de
wapens grijpen en dat is het lidmaatschap van de Europese Unie. We
moeten ons bewust zijn van de impact van Europa, de liberale impact
van Europa en we moeten daarnaar handelen. We moeten steun geven aan
die mensen die vandaag of in de toekomst tyrannen verdrijven en kiezen
voor democratie. Daarvoor zijn we liberalen.
Beste vrienden,
Ook in ons land is het liberale werk nog lang niet af. Ook al kunnen
we nu reeds mooie resultaten voorleggen. In 2007 zullen we na acht
jaar regeringsdeelname acht begrotingen in evenwicht kunnen
voorleggen, acht jaar van dalende staatsschuld, vijf jaar economische
groei die hoger ligt dan het gemiddelde van de Eurozone, acht jaar
belastingsverminderingen: voor het eerst daalt de fiscale en
parafiscale druk in ons land. De papierberg is een papierheuvel
geworden. En in die acht jaar zullen er 270.000 nieuwe jobs zijn
bijgekomen. Meer dan dubbel zoveel als de acht jaar voordat wij aan de
macht kwamen.
U heeft het wellicht gemerkt: dit jaar moest elk gezin gemiddeld
duizend euro minder belastingen betalen. Velen kregen deze maand
duizend euro terug van de staat. En dat alles terwijl mensen die het
moeilijk hebben om rond te komen, een verhoogde uitkering genieten. U
ziet het, ook nu nog voeren we artikel zes van het programma van 1846
uit. We zorgen voor werk, we zorgen voor de behoeftigen. We voerden de
voorbije jaren trouwens ook artikel 4 van dat congres uit, namelijk en
ik citeer "het afschaffen van reactionaire wetten". Ook dat hebben we
gedaan. Mensen kunnen nu menswaardig sterven op een legale manier.
Holebi's kunnen trouwen en kinderen adopteren. Niemand kan dus zeggen
dat de liberale partij niet consequent is met haar programma. Zelfs
niet na 160 jaar.
Maar, beste vrienden, geachte collega's, het werk is nog lang niet af.
We moeten nog een heel aantal problemen aanpakken. Zowel in België als
in Europa. We moeten onze competitiviteit versterken. Dringend
versterken. Want de wereld staat niet stil. Nieuwe economische
grootmachten komen opzetten. We kunnen het ons niet permitteren om
stil te staan. Maar de uitdagingen zijn niet enkel economisch. We zien
opnieuw nationalisme opduiken, fanatisme, fundamentalisme. Zij hebben
het niet zo begrepen op de liberale democratie.
Om deze economische en politieke uitdagingen het hoofd te kunnen
bieden, hebben we moedige politici nodig, politici met een
overtuiging. En die zijn niet dik gezaaid. Maar ik kan u zeggen, beste
vrienden, mensen weten waar ze die politici kunnen vinden. Bij de
liberale partij. Al 160 jaar. En dat zal de volgende 160 jaar niet
anders zijn.
Ik dank u.