Ingezonden persbericht
16 juni 2006
GELOVEN IN GLANS, Kerkzilver in Groninger Museum
16 juni t/m 24 oktober 2006
Het Groninger Museum presenteert katholiek en protestants kerkzilver uit de 16de tot en met de 19de eeuw. De tentoonstelling Geloven in Glans. Kerkzilver in Groningen is te zien in de ovale zaal west van 16 juni t/m 24 oktober 2006.
Bij de viering van het Laatste Avondmaal van Christus maken de katholieke en protestantse kerken gebruik van prachtig zilver gerei. Opmerkelijk veel van het Groninger katholieke kerkzilver dateert uit de 17de eeuw en werd in Vlaanderen gemaakt. De priesters volgden vaak hun opleiding in het katholieke Vlaanderen en namen van daar het kerkgerei mee. Zo kwamen prachtige gedecoreerde voorwerpen van de Antwerpse zilversmid Antonius le Pies in Groningen. Vele voorwerpen zoals een altaarkruis, altaarkandelaars en een missaal, die in de tentoonstelling te zien zijn, hebben een lange periode op een altaar gestaan. Ook objecten die speciaal voor de mis werden gebruikt zoals kannetjes voor wijn en water en de 'vasa sacra', ofwel gewijde vaten, worden gepresenteerd in deze expositie. De kelk, ciborie en de monstrans zijn gewijde vaten waarin meestal de hostie werd bewaard. In de leer van de katholieke kerk worden het brood (de hostie) en de wijn letterlijk gezien als het lichaam en bloed van Christus. Tijdens bijzondere kerkelijke gelegenheden wordt de hostie ook wel gepresenteerd en vereerd in een monstrans. Een bijzonder exemplaar werd in 1523 gemaakt voor de kerk van Campen in Oostfriesland (D). Kort nadat deze monstrans gewijd was, ging het dorp over tot het protestantisme. Een trouwe katholiek nam de monstrans mee naar de stad Groningen die nog tot 1594 katholiek bleef. Daar bleef het in de katholieke gemeenschap bewaard. Vanaf het laatste kwart van de 17de eeuw werden in Groningen voor het katholieke volksdeel kleine schuilkerken gedoogd. Het oude zilver werd door trouwe katholieken aan die kerken geschonken.
In de protestantse kerk zijn tijdens de viering van het Laatste Avondmaal brood en wijn symbool van Christus' offer aan het kruis. Het zilver dat in de protestantse kerk werd gebruikt is vaak eenvoudiger. In de expositie in het Groninger Museum zijn de mooi gegraveerde wijnbekers van de Martinikerk en de A-kerk te zien die in de 17de en 18de eeuw gemaakt werden door Groninger zilversmeden. Op de bekers staan de kerken afgebeeld. In de 19de eeuw werden aan dit gerei nog broodschalen, offerblokken en kandelaren toegevoegd.
Het kerkelijke zilver van het Groninger Museum bestaat voornamelijk uit langdurige bruiklenen van de verschillende Groninger kerken.
Noot aan de redactie
Tentoonstellingscoördinator: Egge Knol
Tentoonstellingsvormgever: Mark Wilson