De Voorzitter van de Tweede Kamer Postbus 90801
der Staten-Generaal 2509 LV Den Haag
Anna van Hannoverstraat 4
Binnenhof 1 A Telefoon (070) 333 44 44
2513 AA S GRAVENHAGE Fax (070) 333 40 33
www.szw.nl
2513AA22XA
Contactpersoon Uw brief 06-SZW-B-079, d.d. 29
Doorkiesnummer mei 2006
Faxnummer Ons kenmerk ARBO/A&V/2006/46983/
47021
Onderwerp Wijziging Arbeidsomstandighedenbesluit
Datum 2 juni 2006
Hierbij informeer ik u op hoofdlijnen over de voorgenomen wijziging van het
Arbeidsomstandighedenbesluit (Arbobesluit). De wijziging van het Arbobesluit hangt samen
met de wijziging van de Arbeidsomstandighedenwet 1998 (Arbowet) die thans bij uw Kamer
ter behandeling voorligt1. Op verzoek van de Vaste Commissie van SZW van 29 mei jl. doe ik
u bijgevoegd toekomen het ontwerpbesluit tot Wijziging van het
Arbeidsomstandighedenbesluit.
Goed arbobeleid draagt bij aan het voorkomen van ziekten en ongevallen door het werk
(preventie), het terugdringen van verzuim en arbeidsongeschiktheid en een hogere
arbeidsproductiviteit. De primaire verantwoordelijkheid voor het bereiken van goede
arbeidsomstandigheden ligt binnen de ondernemingen. Met het wetsvoorstel herziening
Arbowet en de hiervan afgeleide wijzigingen in het Arbobesluit wil ik een effectiever
arbobeleid met meer draagvlak in de ondernemingen en daarmee een verbetering van de
veiligheid en gezondheid op de werkvloer bereiken. De wijziging van de arboregelgeving
stimuleert maatwerk in het arbobeleid in de onderneming, integratie van het arbobeleid in het
totale beleid van de onderneming en vergroot de verantwoordelijkheid van werkgevers en
werknemers voor het arbobeleid. De wijziging draagt ook bij aan het verminderen van
regeldruk en administratieve lasten voor het bedrijfsleven. In het kader van de deregulering
zijn niet alleen de wijzigingen in de Arbowet en het Arbobesluit van belang, maar ook de
wijzigingen in de Arbeidsomstandighedenregeling (Arboregeling) en het intrekken van de
Arbobeleidsregels. Hiermee komt ruim tweederde van de door Nederland te beïnvloeden
arboregels te vervallen. In deze kabinetsperiode nemen de administratieve lasten op het terrein
van de arbeidsomstandigheden af met 300 miljoen euro.
1 Kamerstukken II, 2005/06, 30552, nrs. 1 tot en met 4.
Ons kenmerk ARBO/A&V/2006/46983/47021
Uitgangspunt van de wijziging van de arboregelgeving is dat de overheid zich in het publieke
domein (Arbowet, Arbobesluit en Arboregeling) zoveel mogelijk beperkt tot het vaststellen
van doelen. In het private domein zijn sociale partners verantwoordelijk voor de invulling van
de doelvoorschriften, dus de manieren waarop de doelen gerealiseerd kunnen worden. Zij doen
dit door in arbocatalogi middelen op te nemen die werkgevers kunnen gebruiken om het door
de wetgever gestelde arbodoel te bereiken.
Doelvoorschriften
Bij de wijziging van het Arbobesluit worden, voor zover mogelijk, concrete doelvoorschriften
opgenomen voor de specifieke arbeidsrisico's. Waar geen concrete doelvoorschriften mogelijk
zijn, wordt zo nodig voorzien in het formuleren van procesnormen. Na de beoogde wijzigingen
zullen in de Arboregelgeving en komende regelgeving als gevolg van de implementatie van
EU-regels, één of meerdere concrete doelvoorschriften zijn opgenomen voor de volgende
onderwerpen:
1. geluid
2. beeldschermwerk
3. trillingen
4. gevaarlijke stoffen
5. kankerverwekkende stoffen
6. vluchtige organische stoffen
7. ioniserende straling2
8. aanwezigheid compressiekamer bij duik- en caissonarbeid
9. werken in liftschachten
10. valgevaar
11. explosiegevaar acuut gevaarlijke stoffen
12. brandgevaar acuut gevaarlijke stoffen
13. biologische agentia
14. verstikkingsgevaar
15. vergiftiging/bedwelming acuut gevaarlijke stoffen
16. vervoer personen in werkbakken
17. elektromagnetische velden (toekomstige EG-regelgeving)
18. optische straling (toekomstige EG-regelgeving)
Daarnaast is er sprake van concrete verbodsbepalingen, bijvoorbeeld:
19. asbest
20. loodwit.
De volgende concrete doelvoorschriften vervallen:
· minimumraamoppervlakte in verband met toetreding van daglicht
· de norm `1 bedrijfshulpverlener op 50 werknemers'
2 De Kernenergiewet legt concrete doelvoorschriften op voor ioniserende straling
---
Ons kenmerk ARBO/A&V/2006/46983/47021
· de norm met betrekking tot het aantal toiletten
Bij de doelvoorschriften ten aanzien van fysieke belasting zijn drie wijzigingen aan te geven.
De eerste wijziging betreft de definitie van fysieke belasting. Uit de definitie zijn de termen
`zitten en staan' verwijderd teneinde de definitie meer in overeenstemming te brengen met de
Europese regelgeving. Omdat in de EU-richtlijnen geen expliciete verplichtingen zijn
opgenomen ten aanzien van zitten en staan, is het huidige artikel over zitgelegenheid komen te
vervallen. Hiervoor in de plaats is een nieuw artikel gekomen, dat voorschrijft dat tenzij dit
redelijkerwijs niet kan worden gevergd, de werkplekken worden ingericht volgens
ergonomische beginselen. De derde wijziging heeft ertoe geleid dat het huidige artikel met
betrekking tot de bescherming van ogen en het gezichtsvermogen van beeldschermwerkers,
beter is afgestemd op de Europese regelgeving ten aanzien van beeldschermwerk. De huidige
verplichting om werknemers die worden belast met arbeid aan een beeldscherm in de
gelegenheid te stellen een arbeidsgezondheidskundig onderzoek te ondergaan, is beperkt tot de
verplichting een passend onderzoek van de ogen en het gezichtsvermogen aan te bieden.
De procesnormen uit de Arbowet worden deels ingevuld met agendabepalingen, zoals voor
psychosociale arbeidsrisico's (agressie en geweld, werkdruk, seksuele intimidatie en pesten).
Agendabepalingen geven aan welke elementen deel moeten uitmaken van het beleid dat de
werkgever moet voeren.
Bovenstaande voorstellen zijn in lijn met de verplichte implementatie van Europese
bepalingen. Middelvoorschriften die voortvloeien uit de Europese regelgeving blijven
vooralsnog deel uitmaken van het publieke domein.
Nationale kop en administratieve lasten
In mijn brief van oktober vorig jaar heb ik u geïnformeerd over mijn conclusies ten aanzien
van de nationale kop3. In aanvulling daarop is u in november vorig jaar tevens een overzicht
van de nationale kop, inclusief de bepalingen Arbobesluit, gezonden4.
Vervallen zijn o.a. de regelgeving met betrekking tot de bedrijfshulpverlening, een aantal
bepalingen met betrekking tot de winningsindustrie (zoals schriftelijke instructie van
werknemers, aanvullende eisen arbeidsmiddelen), informatieverplichting over ongewilde
gebeurtenissen, aanwezigheid en onderscheid van toiletten, veiligheidssignalering voor
mobiele arbeidsmiddelen met eigen aandrijving, voorschriften voor benzinestations. Het
meldingsregime voor bedrijven die werken met biologische agentia wordt beperkt.
Voor nationale aanvullingen op de Europese regels is bepalend:
· ernst en omvang van het risico;
· mate waarin er diversiteit is aan mogelijkheden om dat risico te beheersen;
3 Zie blz. 132 van de Nota van toelichting op het Arbeidsomstandighedenbesluit, Stb. 1997, 60.
4 Kamerstukken II, 2006/06, 25883, nr. 55.
---
Ons kenmerk ARBO/A&V/2006/46983/47021
· de mate waarin en wijze waarop de Europese regelgeving bindend is en
· de uitvoerbaarheid voor de praktijk.
In het Arbobesluit blijven een aantal wettelijke bepalingen die tot de nationale regelgeving
behoren gehandhaafd. Dit geldt bijvoorbeeld voor de regeling voor preventie van zware
ongevallen met gevaarlijke stoffen, de regelgeving betreffende vluchtige organische stoffen,
het werken in liftschachten en de voorschriften met betrekking tot arbeid met professioneel
vuurwerk.
De wijziging van het Arbobesluit draagt bij aan het kabinetsbeleid dat erop gericht is om de
administratieve lastendruk te verminderen en de regeldruk voor het bedrijfsleven terug te
dringen. De doelstellingen in de regelgeving moeten transparant zijn en ruimte geven voor
ondernemingen om snel in te spelen op veranderende omstandigheden. Dit draagt bij aan de
noodzakelijke verbetering van het ondernemingsklimaat.
Werkingsfeer
Bij de wijziging van de Arbowet zijn vrijwilligers enerzijds uitgezonderd van toepassing van
de wet en wordt anderzijds een basis gegeven om voor deze categorie wettelijke voorschriften
uit de arboregelgeving voor ernstige risico's toe te passen. In het het Arbobesluit is de
vermindering van de arboregels ten aanzien van vrijwilligers opgenomen5. Hiermee wordt
voldaan aan de motie Verburg/De Vries6 om ook de uitvoeringslasten voor organisaties die
met vrijwilligers werken te beperken. De wijziging heeft tot doel om de administratieve lasten
voor het vrijwilligerswerk te reduceren.
Met betrekking tot uitbreiding van het toepassingsgebeid van de arboregelgeving zelfstandigen
is op 20 februari 2004 een advies uitgebracht door de Sociaal-Economische Raad7. De SER is
van oordeel dat bescherming tegen bijzondere gevaren voor de veiligheid en gezondheid bij
bepaalde (zeer risicovolle) arbeid dient te gelden voor allen die arbeid verrichten, dus ook voor
zelfstandigen. Op 29 april 2004 heeft mijn voorganger dit advies met zijn reactie naar de
Tweede Kamer gezonden8. In deze reactie is gemeld dat de arboregelgeving zal worden
aangepast om uitvoering te geven aan dit SER-advies. De Arbowet 1998 is inmiddels
gewijzigd bij Wet van 7 april 20059. Bij die wijziging is de bestaande bepaling voor
zelfstandigen ook van toepassing verklaard op de werkgever die zelf arbeid verricht. Daarnaast
werd het mogelijk gemaakt ook bepalingen van de wet zelf voor zelfstandigen en
meewerkende werkgevers van toepassing te verklaren. In de komende wijziging van het
5 Ministeriële regeling, Staatscourant 13 maart 2006, nr.51/ pag.20
6 Kamerstukken II, 2004/05, 29800 XV, nr. 55.
7 SER-Advies Uitbreiding toepassingsgebied arboregelgeving op zelfstandigen, publicatienr. 2004/04, Den Haag.
8 Kamerstukken II, 2003/04, 25 883, nr. 24.
9 Wet tot wijziging van de Arbeidsomstandighedenwet 1998 in verband met een gewijzigde organisatie van de
deskundige bijstand bij het arbeidsomstandighedenbeleid en de daarmee samenhangende bepalingen (Stb.202)
---
Ons kenmerk ARBO/A&V/2006/46983/47021
Arbobesluit wordt een aantal artikelen die betrekking hebben op zeer ernstige gevaren van
toepassing verklaard op zelfstandigen en meewerkende werkgevers.
Bouwproces
De bepalingen met betrekking tot het bouwproces zijn om een effectieve toepassing in de
praktijk te bevorderen geherformuleerd, zodat ze begrijpelijker en toegankelijker zijn. Met de
herformulering van de bepalingen wordt de keten van verantwordelijkheden van alle
betrokkenen op een bouwplaats meer zichtbaar en worden de mogelijkheden voor handhaving
verbeterd.
Gevaarlijke stoffen en biologische agentia
In hoofdstuk 4 van het Arbobesluit zijn veel wijzigingen doorgevoerd vanuit het oogpunt om
de `nationale kop' in de regelgeving zoveel mogelijk terug te dringen, een nauwere aansluiting
bij de formuleringen van EG-richtlijnen te bewerkstelligen, de bestaande begrippen te
uniformeren, de verantwoordelijkheden van werkgevers en overheid te verduidelijken, en
voorts de toegankelijkheid van de regelgeving te verbeteren.
Recent heeft de Subcommissie MAC-waarden van de SER op mijn verzoek commentaar
geleverd op een onderzoeksrapport naar stoffen waarvoor een publieke grenswaarde gesteld
zal kunnen worden. Ik bereid een reactie hierop voor die ik u zal doen toekomen.
Handhaving
Bij het wetsvoorstel herziening Arbowet 1998 is in de memorie van toelichting ingegaan op
het handhavingsbeleid. Uitgangspunten van het handhavingsbeleid is dat de overheid een eigen
verantwoordelijkheid heeft om daar waar zich misstanden voordoen adequaat handhavend op
te treden, onder andere door bestuurlijke boetes op te leggen (lik-op-stuk) en bepalingen aan te
wijzen waarbij de Arbeidsinspectie bevoegd is om bestuursdwang toe te passen. De hoogte van
de bestuurlijke boete die ten hoogste voor een beboetbaar feit kan worden opgelegd, wordt
verhoogd van 11.345 naar 22.500. Bij de handhaving zal in sterke mate rekening worden
gehouden met de zelfwerkzaamheid van werkgevers en werknemers in de wijze waarop aan
wettelijke doelvoorschriften invulling wordt gegeven.
Financieel economische gevolgen
De wijzigingen in het Arbobesluit leiden tot een vermindering van de administratieve lasten
van 35,6 miljoen. Het Adviescollegetoetsing administratieve lasten (Actal) heeft op 2 juni