Radboud Universiteit Nijmegen
Vrij 02-06-2006 Afscheidscollege Max Planck-directeur en psycholinguïst Pim Levelt
15:00 uur Prof. dr. W.J.M. Levelt (Sociale Wetenschappen)
Titel rede: Met het Oog op de Tijd
E-mail: pim.levelt@mpi.nl of pim@mpi.nl
Plaats afscheidsrede: De Vereeniging, Keizer Karelplein, Nijmegen
Pas sinds de late Middeleeuwen verdelen we de dag in 24 even lange uren, pas sinds driehonderd jaar
beschikken wij over klokken met een grote en een kleine wijzer en pas sinds enkele decennia hebben we ook
cijferklokken. Inmiddels regeert die door onszelf uitgevonden kloktijd onze dagindeling. Hoe lezen wij die klok
af? Als er op de cijferklok 9:54 staat zeggen we "zes voor tien", ofschoon er noch een zes, noch een tien op de
klok staat. We voeren snel twee berekeningen uit: 9+1=10 en 60-54=6. De afscheidsrede van Pim Levelt doet
verslag van een experimenteel onderzoek over hoe dat gebeurt in het hoofd van de spreker en waarom. Bij het
benoemen van de kloktijd laten wij graag onze ogen over de cijfers of over de wijzers van de klok glijden. We
doen dat heel systematisch. Als we "zes voor tien" zeggen, kijken we eerst naar de minutencijfers (54) en dan
naar het uurcijfer (9). Maar we kunnen ook "negen uur vierenvijftig" zeggen. Dan kijken we eerst naar het
uurcijfer en pas daarna naar de minutencijfers. De zin die we aan het construeren zijn bepaalt hoe wij kijken.
Willem (Pim) Levelt (1938) studeerde psychologie in Leiden en promoveerde daar in 1965 op een proefschrift
over binoculaire rivaliteit. Als postdoc op Harvard deed hij ervaring op in de psycholinguïstiek. Na een
hoogleraarschap in Groningen volgde in 1971 zijn benoeming in Nijmegen. In 1980 werd hij door de Max-
Planck-Gesellschaft benoemd tot directeur van het nieuwe Max Planck Institut für Psycholinguistik te
Nijmegen. Van 2002 tot 2005 was hij tevens president van de KNAW. Het onderzoek van Levelt viel binnen de
Radboud Universiteit onder het Nijmegen Institute for Cognition and Information (NICI).
De academische plechtigheden worden gehouden in de Academiezaal van de Aula, Comeniuslaan 2 (tenzij
anders vermeld). Als u meer informatie wenst over (een van) deze gebeurtenissen kunt u contact opnemen
met de wetenschapsredactie van de Radboud Universiteit Nijmegen, telefoon (024) 361 60 00, e-mail:
info@communicatie.ru.nl. De wetenschapsagenda is ook te vinden op internet: www.ru.nl/agenda en onder de
rubriek Onderzoek op www.ru.nl/onderzoek.
---- --