Universiteit van Tilburg 23 mei 2006
Peuterspeelzaal kan 'ontluikende geletterdheid' van jonge kinderen
stimuleren
Promotie Roel van Steensel
Het bezoeken van een peuterspeelzaal of een ander voorschools centrum
kan bepaalde aspecten van de geletterde ontwikkeling van jonge
kinderen bevorderen. (Bescheiden) effecten ervan zijn zichtbaar tot en
met het einde van groep 2. De effectiviteit is wel afhankelijk van de
organisatie van centra en van de gezinsachtergrond van kinderen,
concludeert Roel van Steensel in zijn proefschrift.
De voor- en vroegschoolse educatie (VVE) vormt een belangrijke pijler
van het huidige onderwijsachterstandenbeleid. Met name de laatste
jaren is er veel aandacht voor activiteiten die in peuterspeelzalen
worden uitgevoerd. Maar hebben deze activiteiten wel de gewenste
effecten? Kunnen, zo vraagt promovendus Roel van Steensel zich af,
kinderen die hieraan deelnemen eerder en beter lezen en schrijven? En
wat zijn de effecten van voor- en vroegschoolse activiteiten die in de
gezinscontext worden aangeboden? In zijn proefschrift onderzoekt Roel
van Steensel in hoeverre deelname aan voor- en vroegschoolse
activiteiten bijdraagt aan de ontluikende en beginnende conventionele
geletterde vaardigheden van autochtone en allochtone kinderen in het
Nederlands. Daarbij let hij specifiek op de effecten van het
gezinsgerichte programma 'Opstap (Opnieuw)', van activiteiten die in
voorschoolse kindercentra als de peuterspeelzaal worden aangeboden en
van de combinatie van beide soorten aanbod. Ook gaat hij in op de
vraag in hoeverre de effectiviteit van dergelijke VVE-activiteiten
afhankelijk is van contextfactoren, zoals de uitvoering van die
activiteiten en kenmerken van de gezinsachtergrond van deelnemende
kinderen.
Uit Van Steensels onderzoek komt naar voren dat deelname aan het
gezinsgerichte stimuleringsprogramma Opstap Opnieuw niet bijdraagt aan
de geletterde vaardigheden van de kinderen uit de onderzoeksgroep. Het
bezoeken van een voorschools kindercentrum (peuterspeelzaal,
kinderdagverblijf of cursistenkinderopvangcentrum) lijkt wel een
positieve invloed te hebben op aspecten van de geletterde
ontwikkeling, hoewel effecten zich beperkten tot het einde van groep
2. De effectiviteit van centrumbezoek is ten dele afhankelijk van twee
factoren. In de eerste plaats zijn dat kenmerken van de organisatie
van de centra. Met name de 'volwassene-kindratio' (het aantal kinderen
per volwassene) is van belang. Volgens Van Steensel vergroot een lage
volwassene-kindratio de kans op stimulerende interacties tussen
volwassenen (leidsters, ondersteunende krachten) en kinderen.
Waarschijnlijk dragen juist zulke interacties bij aan de
geconstateerde positieve effecten van centrumbezoek. In de tweede
plaats spelen achtergrondkenmerken van de deelnemende kinderen een rol
bij de ontwikkeling van hun geletterdheid. Zo vond Van Steensel dat de
effectiviteit van centrumbezoek voor allochtone kinderen tot op zekere
hoogte afhankelijk is van de vraag in welke mate zij binnen het gezin
in aanraking komen met het Nederlands. Kinderen die van huis uit al
over een zekere Nederlandse taalvaardigheid beschikken kunnen met meer
gemak, en dus met meer perspectief op succes, deelnemen aan de
stimulerende activiteiten die in kindercentra worden aangeboden, zo
veronderstelt Van Steensel.
Drs. Roel van Steensel (1977, Tilburg) studeerde tussen 1995 en 2000
Interculturele Communicatie aan de Universiteit van Tilburg. Na zijn
afstuderen werd hij aan dezelfde universiteit assistent-in-opleiding
bij het departement Interculturele Communicatie van de Faculteit
Communicatie en Cultuur en bij Babylon, Centrum voor Studies van de
Multiculturele Samenleving. Tevens was hij docent bij de Duale
Opleiding NT2-expert en projectleider voor de samenwerking tussen
Babylon/Universiteit van Tilburg en Palet, Steunpunt voor
multiculturele ontwikkeling in Noord-Brabant. In 2004 won hij samen
met een collega de European Educational Research Association Award.
Momenteel werkt Van Steensel als onderwijsonderzoeker bij de Unit
Onderwijsbeleid en Schoolontwikkeling van het IVA, instituut voor
beleidsonderzoek en advies aan de Universiteit van Tilburg.
Noot voor de pers
Roel van Steensel promoveert vrijdag 2 juni 2006 om 10.15 uur in de
aula van de Universiteit van Tilburg (Warandelaan 2, Tilburg) op het
proefschrift Voor- en vroegschoolse stimuleringsactiviteiten en
ontwikkeling van geletterdheid. Promotor: prof.dr. A.L.M. Vallen;
copromotor: dr. J.J.H. Kurvers. Een handelseditie van het proefschrift
verschijnt bij Aksant Academic Publishers (ISBN 90-5260-216-6; meer
informatie: info@aksant.nl). Journalisten kunnen een exemplaar van het
proefschrift opvragen bij de afdeling Voorlichting en Externe
Betrekkingen van de UvT, tel: 013 - 466 2000, e-mail:
persberichtuvt@uvt.nl. Roel van Steensel is bereikbaar op 013 - 466
8449/8466; e-mail: R.C.M.Steensel@uvt.nl. Persberichten van de UvT
staan ook op internet: www.uvt.nl/persberichten/. Informatie over
deskundigen van de UvT, zie: www.uvt.nl/webwijs/
UvT Persbericht