Controledossiers Belastingdienst vaak niet op orde
De algemene rekenkamer
Gelijke behandeling van belastingplichtigen niet gewaarborgd
Controledossiers Belastingdienst vaak niet op orde
De Algemene Rekenkamer kan niet met zekerheid vaststellen of de Belastingdienst
risicovolle belastingaangiften van particulieren goed controleert. Hierdoor bestaat de
kans dat het Rijk belastingontvangsten misloopt. Dit staat in het rapport Controle van
aangiften inkomstenbelasting particulieren van de Algemene Rekenkamer. Uit het onderzoek
blijkt ook dat de Belastingdienst nog niet kan waarborgen dat belastingbetalers gelijk
behandeld worden.
Het onderzoek
De Belastingdienst kan niet alle aangiftes inkomstenbelasting (jaarlijks zo'n 6,5 miljoen)
handmatig controleren en hanteert daarom een risicogericht controlebeleid. Hierbij worden
risicovolle aangiften vooraf geselecteerd en handmatig gecontroleerd, de rest van de
aangiften wordt geautomatiseerd verwerkt. De Algemene Rekenkamer heeft geprobeerd de
controle van een aantal risicovolle aangiften te reconstrueren. Hiervoor heeft zij een
(representatieve) steekproef genomen van 433 aangiften uit de ruim 900.000 risicovolle
aangiftes uit belastingjaar 2003. De Belastingdienst controleerde deze aangiftes in de
periode oktober 2004 tot en met september 2005.
Rijk loopt mogelijk belastingontvangsten mis
Het is niet duidelijk of de Belastingdienst risicovolle aangiften goed controleert.
De Belastingdienst zelf heeft hier ook onvoldoende zicht op. Hierdoor weet de
Belastingdienstdienst niet zeker of er geen belastingontvangsten zijn misgelopen. Van de
controles die de Algemene Rekenkamer heeft trachten te reconstrueren, blijkt de
vastlegging in driekwart van de gevallen niet te voldoen aan de eisen die de
Belastingdienst zelf stelt. Zo ontbreekt bijvoorbeeld vaak aanvullende informatie die de
belastingplichtige op verzoek heeft toegestuurd, zoals specificaties, betalingsbewijzen
en verzekeringspolissen. Bij de helft van de risicovolle aangiften heeft de Algemene
Rekenkamer, door het ontbreken van essentiële informatie in het dossier, niet kunnen
vaststellen hoe de controle is uitgevoerd en of er al dan niet terecht een correctie en/of
boete is opgelegd.
Soms was het zelfs lastig om vast te stellen of de aangifte wel was gecontroleerd.
De Algemene Rekenkamer heeft er bij de staatssecretaris van Financiën op aangedrongen
de vastlegging van de controles sterk te verbeteren en op naleving toe te zien. De
staatssecretaris heeft in zijn reactie op het rapport aangegeven dat hij de conclusies
van de Algemene Rekenkamer deelt en de aanbevelingen zal opvolgen.
Onduidelijk of belastingplichtigen gelijk worden behandeld
De belastingkantoren hebben de aangiftes over 2003 niet allemaal op dezelfde wijze
gecontroleerd. Zo hebben sommige kantoren bepaalde aangiften die ze handmatig hadden
moeten controleren (zoals aftrek giften, eigen woning en buitengewone uitgaven
ziektekosten) automatisch afgedaan en andersom.
Gevolg is dat de Belastingdienst niet kan waarborgen dat belastingbetalers gelijk
behandeld worden. Om te voorkomen dat ieder belastingkantoor de aangiften op andere
onderdelen gaat controleren, heeft de Belastingdienst in april 2005 een landelijke regie
ingesteld die de belastingkantoren aanstuurt. De Algemene Rekenkamer vindt dit een goede
ontwikkeling. Zij ziet nog wel mogelijkheden tot verbetering van de communicatie tussen
de landelijke regie en de belastingkantoren.
Verantwoording afleggen over gemiste belastingontvangsten
In haar Rapport bij het Jaarverslag 2005 van het Ministerie van Financiën (17 mei
2006) heeft de Algemene Rekenkamer ook over dit onderzoek naar inkomstenbelasting
particulieren bericht. Zij heeft de minister van Financiën toen aanbevolen om voor
alle grote belastingen aan te geven hoeveel belastingontvangsten het Rijk zou kunnen
ontvangen als de Belastingdienst elke aangifte intensief zou controleren. De minister
vond een dergelijke berekening niet wenselijk en niet mogelijk. De Algemene Rekenkamer
heeft de minister er in haar nawoord op gewezen dat hij de Tweede Kamer in 2004 wel heeft
ingelicht over de gemiste belastingopbrengsten 400 miljoen euro. Zij vindt het belangrijk
dat de minister transparant is over deze opbrengsten omdat ze de consequenties laten zien
van de door de Belastingdienst gemaakte keuzen in het toezichtbeleid.