Socialistische Partij

Consumenten Autoriteit: leeuw die brult of papieren tijger?

01-06-2006 * Met de oprichting van een Consumenten Autoriteit gaat een oude wens van de SP in vervulling. Toch is SP-Kamerlid Ewout Irrgang vreest dat het plan van staatssecretaris Van Gennip (Economische Zaken) veel te beperkt is. Het voorgestelde budget voor de Consumenten Autoriteit is zo laag dat de nieuwe toezichthouder vooral een papieren tijger dreigt te worden.

Irrgang De toezichthouder moet massaal voorkomende overtredingen van de rechten van consumenten gaan aanpakken om te voorkomen dat consumenten dat niet allemaal individueel moeten doen. Te denken valt aan reisbureaus die mensen lokken met goedkope aanbiedingen die helemaal niet beschikbaar zijn, telecombedrijven die ongevraagd ringtones sturen die van je beltegoed af gaan, of energiebedrijven die zonder toestemming klanten overzetten van de ene naar de andere aanbieder.

Het voorgestelde budget van de Consumenten Autoriteit is met vijf miljoen echter zo laag dat de nieuwe toezichthouder verwacht maximaal tien medewerkers aan te nemen. In België en Frankrijk hebben de daar al bestaande consumententoezichthouders 130 respectievelijk 1200 medewerkers. Irrgang: "De SP wil graag een leeuw van een toezichthouder voor consumenten. Dat betekent dat je behalve scherpe klauwen ook vlees op de botten nodig hebt. Een budget van vijf miljoen is echt volstrekt onvoldoende."

De bijdrage van Ewout Irrgang in de eerste termijn van het Kamerdebat:

Meneer de voorzitter,

De afgelopen decennia is de Nederlandse burger tegen wil en dank op een steeds groter aantal terreinen consument geworden. Te denken valt aan de energiemarkt waar we nu kunnen kiezen uit verschillende soorten stroom zonder dat we daar echt behoefte aan hebben. Of de kabelmarkt waar we consument zijn geworden zonder dat we keuze hebben. In deze meer en meer geprivatiseerde samenleving is een goede bescherming van de rechten van de consument daarom van een steeds groter belang.

Met die bescherming van de consument is het tot nu toe slecht gesteld. De consument zoekt het zelf maar uit, was tot nu toe de boodschap van het kabinet. Recht hebben is nog iets anders dan recht krijgen en de rechtsbijstand voor mensen met een laag inkomen is door de bezuinigen van dit kabinet uitgehold. Daardoor is de toegang tot de rechter voor veel consumenten bemoeilijkt. Ook weigert het kabinet tot de dag van vandaag bedrijven te verplichten om zich aan te sluiten bij een geschillencommissie. Dat is niet onbelangrijk omdat veel bedrijven, vaker de kwade dan de goede, niet zijn aangesloten bij zo'n geschillencommissie.

Als de consument doorzet en de gang naar de rechter maakt dan kunnen daar al snel jaren mee gemoeid zijn. En veel geld. Met de oprichting van een publieke Consumenten Autoriteit gaat dan ook een oude wens van de SP in vervulling. Een toezichthouder voor consumenten zou veel voorkomende vergelijkbare klachten snel kunnen aanpakken zodat consumenten dat niet allemaal individueel hoeven te doen maar ook omdat in de praktijk veel mensen dergelijk "klein leed" laten lopen omdat ze opzien tegen de kosten en al het gedoe. De vraag is echter wel of de Consumenten Autoriteit op basis van dit wetsvoorstel kan uitgroeien tot een leeuw die brult of zal verworden tot een papieren tijger.

Daarbij gaat het in de eerste plaats over de vraag wanneer de Consumenten
Autoriteit kan en zal optreden. Het blijft in het wetsvoorstel onduidelijk wat nou precies de grens is tussen collectief of individueel consumentenleed. Een paar jaar geleden werden consumenten bijvoorbeeld massaal geplaagd door spooknota's van UPC. Zal de Consumenten Autoriteit in zo'n geval nu ingrijpen? Het zelfde bedrijf bezorgt nu ongevraagd huis-aan-huis een decoder voor digitale televisie. Valt dit onder colportage en kan de toezichthouder daar in de toekomst tegen optreden? En als internetproviders een jaarabonnement automatisch met één jaar verlengen, kan de Consumenten Autoriteit daar dan tegen optreden omdat het overstappen wordt belemmerd? En als de toezichthouder optreedt, hoe hoog zijn dan de boetes die kunnen worden opgelegd? En is een maximale boete van 45 duizend euro niet te laag?

Het is mijn fractie niet duidelijk of buitenlandse bedrijven in Nederland onder toezicht staan van buitenlandse toezichthouders. Is dat zo? En zo ja, hoe reëel is het dan dat dit toezicht enige prioriteit gaat krijgen bij die toezichthouders? En stel dat een Poolse dochteronderneming van een Hongaars bedrijf op de Nederlandse markt actief is, wie regelt dan de Nederlandse consumentenbelangen? En wat als het om een Amerikaanse bedrijf gaat? Allemaal vragen waar ik graag duidelijkheid over krijg.

Bij koop op afstand, vaak via internet, wordt dit probleem helemaal ingewikkeld omdat het kan voorkomen dat de consumentenbescherming in die landen niet goed op orde is. Moet de consumenten niet meer worden voorgelicht omdat de mate waarin hij beschermd is nogal kan verschillen? Meer in het algemeen is de vraag hoe de nieuwe Consumenten Autoriteit zichzelf bekend gaat maken. Is het niet goed als er een voorlichtingscampagne komt over wat de nieuwe toezichthouder wel en niet kan doen voor consumenten?

Het gaat natuurlijk niet alleen om de bevoegdheden. Een leeuw heeft scherpe klauwen nodig maar het dominante mannetje moet ook een beetje meat to the bone hebben. Een blik op het voorgestelde budget van de toezichthouder doet wat dat betreft het ergste vrezen: 5 miljoen euro, naar verwachting zeven tot tien medewerkers. In België en Frankrijk werken 130 respectievelijk 1200 mensen bij de toezichthouder. Terwijl ik uit de memorie van toelichting afleid dat deze toezichthouders minder taken hebben omdat ze geen informatieloket hebben. Ik kan mij ook niet voorstellen hoe met zeven tot tien medewerkers de toezichthouder goed beslagen te ijs kan komen bij de versnelde procedures die het voor consumentenorganisaties straks bij het Hof moet voeren. Maar ook effectief boetes uitdelen en de honderden mailtjes en brieven die ze naar verwachting gaat binnenkrijgen beoordelen en beantwoorden zodat de signaleringsfunctie wordt waargemaakt. Een budget van vijf miljoen is kortom volstrekt onvoldoende. Bent u bereid het budget fors te verhogen zodat de Consumenten Autoriteit écht een leeuw wordt in plaats van een papieren tijger?

Om al deze redenen lijkt het mij daarom verstandig om het functioneren van de nieuwe toezichthouder goed in de gaten te houden en de Tweede Kamer hierover jaarlijks te rapporteren zodat we snel bij kunnen sturen als dat nodig. Ik overweeg daar in de tweede termijn een motie over in te dienen.