Wapendoorvoer via Nederland niet onder controle
Oxfam novib
http://www.novib.nl/
Oxfam Novib: regering lokt verwijt van hypocrisie uit
1 juni 2006
Op de handel in wapens is nog steeds weinig toezicht. Daardoor is onduidelijk hoe groot de
rol is die Nederland speelt in de doorvoer van wapens. Maar duidelijk is wel dat de
controle en opsporing tekort schieten, terwijl de regelgeving achterblijft en op
onderdelen zelfs verslechtert, zoals recentelijk bleek uit de noodkreet van het Korps
Landelijke Politiediensten (KLPD) over het ontbreken van vrachtbrieven op
binnenvaartschepen. Ook douane en Economische Controledienst zijn onvoldoende in staat
hun controletaken uit te voeren. Deze zorgwekkende situatie blijkt uit het nieuwe
rapport, Onzichtbare handel. Doorvoer van wapens via Nederland, van Oxfam Novib.
Naast enkele verbeteringen in de regelgeving, bijvoorbeeld de instelling van een algemene
meldplicht die op papier de overheid meer inzicht moet verschaffen in de wapenstromen die
Nederland passeren, zijn er ook verslechteringen. Voor goederen die meerdere toepassingen
kennen, zogeheten dual use goederen, is de periode van snelle doorvoer, waarvoor geen
vergunningplicht geldt en dus ook nauwelijks controle plaatsvindt, vrijwel
verdrievoudigd.
Controle op de im- en export van zogeheten bevriende landen van Nederland ontbreekt,
terwijl ook daar fouten worden gemaakt of regelmatig de hand wordt gelicht met de regels.
Bovendien is het opsporingsbeleid van de Nederlandse controlediensten ronduit zwak. De
Economische Controle Dienst heeft zelf aangegeven te weinig middelen te hebben, terwijl
de Rekenkamer heeft vastgesteld dat de douane niet in staat is de uitgestrekte
havengebieden effectief te controleren. Goederen die niet van het ene vervoermiddel op
het andere worden overgeslagen, kunnen volgens de Wet Wapens en Munitie zelfs niet
gecontroleerd worden.
Laat het overheidsbeleid ten aanzien van de doorvoer van wapens dus al veel te wensen
over, met de transparantie en openbaarheid is het ook niet best gesteld. De Nederlandse
overheid rapporteert er maar erg weinig over. En tot nu toe gaan die rapportages
feitelijk over één bedrijf dat de benodigde vergunningen aanvraagt. Dit
terwijl minister Bot van Buitenlandse Zaken onlangs zei dat er zich wekelijks tientallen
gevallen van wapendoorvoer voordoen.
De gebrekkige controle op wapendoorvoer is een typisch geval van de koopman versus de
dominee. Controle doet afbreuk aan de snelheid van doorvoer van goederen, hetgeen niet
goed is voor de naam van Nederland Distributieland en lijkt daarom geen prioriteit te
hebben. Tenzij het gaat om doorvoer naar de VS. Dat land heeft, in het kielzog van de
aanslagen van 11 september, geëist dat alle containers met bestemming Amerika
gescand worden. En dat gebeurt dus. Dergelijke afspraken bestaan niet met de vele
ontwikkelingslanden waar met name kleine wapens dagelijks mensenlevens eisen
Het gebrek aan politieke aandacht en prioriteit voor de controle op doorvoer van wapens
staat haaks op de inzet die de Nederlandse regering toont waar het gaat om het
totstandkomen van een internationaal verdrag op wapenhandel. Dit maakt de
onderhandelingspositie van Nederland er niet sterker op. Verwijten dat de regering zich
hypocriet gedraagt, zijn goed voorstelbaar. Oxfam Novib dringt erop aan dat de controle
op wapendoorvoer wordt versterkt en uitgebreid en dat Nederland zich met andere landen
hard maakt voor een internationaal verdrag om de internationale handel in wapens onder
controle te brengen.
Oxfam Novib is het Nederlandse lid van Oxfam International, een samenwerkingsverband van
twaalf onafhankelijke ontwikkelingsorganisaties. Het gezamenlijk ideaal: een
rechtvaardige wereld zonder armoede.
Noot voor de redactie,