Ingezonden persbericht


PERSBERICHT

Het Utrechts Architectencafé en Architectuurcentrum Aorta presenteren:

"STA OP EN VERANDER DE ROTZOOI"
Een documentaire van Hank Onrust
over het leven en werk van Nelly en Theo van Doesburg

FILM & LEZING maandagavond 29 mei 21.00 uur
In het laatste deel van het tweeluik over de oude Modernisten concentreren we ons, na Mart Stam, op de wegbereider en katalysator van het totale Moderne, Theo van Doesburg.

LEZING
De avond begint met een lezing van kleurdeskundige ir. Mariël Polman. Zij is voor de Rijksdienst voor de Monumentenzorg betrokken bij de restauratie van het uitgaanscentrum Aubette uitgaanscentrum in Straatsburg (de Sixtijnse Kapel van de Modernisten) en Van Doesburgs atelierwoning in Meudon, nu in het bezit van de Nederlandse Staat. Kleur was zeer belangrijke in het werk van Van Doesburg. In plaats van de kleur achteraf toe te voegen, is deze bij van Doesburg vanaf het begin van het ontwerpproces bepalend, en zelfs de drager, motor of ziel van het concept. "Zonder kleur is de architectuur uitdrukkingsloos, blind."

"De ruimte-tijd-schilderkunst moest het de mens mogelijk maken om de totale inhoud van de ruimte schilderkunstig (optisch-esthetisch) te gaan ervaren. Dit was een nieuwe ervaring, net zoals de eerste vlucht met een vliegtuig in de vrije ruimte dat was........

De beeldende ruimte-tijd-schilderkunst uit de twintigste eeuw maakt het de kunstenaar mogelijk om zijn grote droom te verwezenlijken: het plaatsen van de mens in de schilderkunst in plaats van ervoor. Het oppervlak is uiteindelijk de enige bepalende factor in de architectuur. De mens leeft niet in de constructie maar in de atmosfeer die door de oppervlakten wordt opgeroepen." (Citaat Theo van Doesburg, gepubliceerd in het geheel aan de Aubette gewijd nummer van De Stijl in 1928) Polman zal aan de hand van haar ervaring met twee restauraties laten zien hoe dit aspect in stand is gebleven en wordt gehouden. Na Mariël Polman zal de documentairemaker, Hank Onrust, tv-maker en onder meer bekend van VPRO programma's zoals Atlantis en RAM, zijn film inleiden en eventueel nabespreken

FILM
Theo van Doesburg (1883-1931) werd op 30 augustus 1883 in Utrecht geboren als Christiaan Emile Marie Küpper. Hij noemde zich naar zijn stiefvader, Theodorus Doesburg (pseudoniemen I.K. Bonset en Aldo Camini). De documentaire gaat over het werk van De Stijlkunstenaar en architect Theo van Doesburg. Om zijn werk en de impact ervan te illustreren is het leven van Nelly van Doesburg is als invalshoek genomen. Nelly van Moorsel (1899-1975), de derde echtgenote, was 10 jaar getrouwd met Theo van Doesburg toen hij op 47-jarige leeftijd in 1931 overleed. Vanaf het moment dat zij een lezing van Van Doesburg over "De Stijl" hoorde, wist ze dat zij hem bij het uitdragen van deze visie moest helpen en dat bleef ze doen tot haar dood.

Het leven van Nelly van Doesburg was echter zo groots dat het werk van Theo er bijna ondergeschikt aan raakte. Haar leven was een kunstwerk op zich. Nelly van Doesburg, die na de dood van van Doesburg zijn en haar netwerk is blijven exploreren, zag het als haar levenstaak ideeëngoed van Van Doesburg verder te dragen. Nelly van Doesburg leefde ook na het overlijden van Theo in het bruisende avant-garde netwerk. Zij heeft zowel vanwege haar omgang met Theo (beter gezegd, zijn omgang met haar) als haar omgang met de belangrijke en invloedrijke Europese avant-garde van de eerste helft van de twintigste eeuw, een ongekende reputatie. Hierdoor wordt een beeld getekent van de kunststromingen die de Stijl zijn context gaf en geeft. Door de "Dolle pret" (citaat K. Schippers) en de diepe vriendschappen en breuken die in het internationale gezelschap heersten wordt het "Kunstgeschiedenis" zoals je het altijd al verteld wilde hebben. In de documentaire komen twee vertellers aan het woord, de nicht van Van Doesburg en kunsthistorica Wies van Moorsel, die ook een biografie geschreven heeft over Nelly, en K. Schippers. Hun verhalen brengen de archiefbeelden van deze kunsthistorie tot leven. In de architectuur was Theo van Does de pionier van de decompositie van het driedimensionale lichaam en de transformatie naar het vlak. Van Doesburg liet het publiek de quantumsprong maken van "solid" naar "plane" tot ruimte gecreëerd met vlakken waar het vlak in zijaanzicht de lijn wordt, die de geometrische vorm, de "solid" en contour van het gebouw tekent. Van Doesburg verplaatste daarvoor het standpunt van de toeschouwer van VOOR het kunstwerk naar IN het kunstwerk.

Daarvoor was deze decompositie van het volume en massa nodig om in en buiten het kunstwerk vanaf ieder standpunt het kunstwerk van vlakken te laten werken en begrijpen. Dat hij dit vervolgens als een droste effect nog eens herhaalde door op de vlakken weer met vlakken te gaan werken, maakte zijn werk extra gelaagd of geeft de oppervlakkige beschouwer de kans dit als louter decoratief te zien. Zijn kunst hangt niet aan de wanden maar de wanden worden voor de toeschouwer het kunstwerk door de ruimtelijke werking en creëren een autonoom universum per kijker. Beeldende ruimte-tijd-schilderkunst zoals Van Doesburg dat noemde.

Dit is de laatste unieke avond in het tweeluik rond de "Modernen" die u niet mag missen.

Datum: maandagavond 29 mei, 21.00 uur
Locatie: Louis Hartloopercomplex, Tolsteegbrug 1 Utrecht Toegang: 10,00 euro p.p
Aanmelden: kaarten zijn alleen te bestellen via e-mail aan architectencafe@xs4all.nl, onder vermelding van het onderwerp: Doesburg en het aantal plaatsen dat u wilt reserveren. U krijgt dan nader bericht. U helpt ons om de juiste capaciteit van de zaal te regelen door zo snel mogelijk te reserveren. Voor meer informatie ga naar: www.architectencafe.nl

Architectuurcentrum Aorta, Achter de Dom 14, Utrecht, tel. (030)2321686, fax (030)2321390 Openingstijden: woensdag tot en met vrijdag 12.00-17.00 uur, zaterdag 13.00-17.00 uur.

Noot voor de redactie -