D66
Kijkers en luisteraars staan centraal, niet langer de traditionele
omroepverenigingen. De publieke omroep wordt klaargestoomd voor het
tijdperk van internet en digitale televisie, terwijl Hilversum voor
jonge producenten en nieuwe omroepen geen onneembare vesting meer is.
Dat is de kern van de nieuwe Mediawet die staatssecretaris Medy van
der Laan (Cultuur en Media) vandaag naar de Tweede Kamer stuurt en
waarover de Raad van State positief adviseert.
De nieuwe wet stelt televisiekijkers en radioluisteraars centraal. Die
hebben in de eerste plaats behoefte aan goede programmas op een
tijdstip dat hen uitkomt. In de huidige situatie staan de belangen van
omroepverenigingen voorop, en die zijn niet altijd goed verenigbaar
met de behoefte van kijkers. Daarom krijgt één instantie - de Raad van
Bestuur van de Publieke Omroep - in de nieuwe wet de bevoegdheid om
programmas zó te plaatsen en in te kopen dat een voor kijkers en
luisteraars optimaal publiek aanbod op radio, TV en internet ontstaat.
Het bestuur krijgt daarvoor de beschikking over bijna 80 procent van
het omroepbudget; nu is dat slechts 25 procent.
Zie het als een speelfilm, zegt Medy Van der Laan. We zetten een
regisseur de Raad van Bestuur in, die het beste uit de acteurs
omroepen en producenten haalt en zorgt dat ze optimaal samenspelen. De
nieuwe situatie vertoont sterke gelijkenissen met het Britse
BBC-model, waar 100 procent van het budget in de hand van één
regisseur is.
Traditionele omroepverenigingen krijgen in het nieuwe bestel de ruimte
om te doen waar ze het beste in zijn: het maken van programmas met een
eigen kleur op het gebied van opinie en debat. Ze krijgen daartoe
volledige autonomie, een garantie dat hun programmas op een gunstig
tijdstip worden uitgezonden en de beschikking over 20 procent van het
omroepbudget. Daarnaast kunnen ze met eigen programmas meedingen naar
het budget van de Raad van Bestuur. Zo combineren we het beste van
twee werelden, stelt Van der Laan. Een sterke regie in het belang van
de kijker en directe betrokkenheid van burgers middels de traditionele
omroepverenigingen.
De ingrijpende veranderingen zijn volgens de staatssecretaris hard
nodig. De Publieke Omroep verloor de afgelopen twee jaar éénderde van
haar kijkers in de doelgroep van 20 tot 50 jaar; als die ontwikkeling
doorzet kijkt er in 2010 alleen nog maar 50-plussers. Ik maak me daar
grote zorgen over. Als we nú niets doen, marginaliseert de Publieke
Omroep. Dat zou een gemiste kans zijn voor al die prachtige
programmas die in Hilversum worden gemaakt.
De Raad van State oordeelt positief over zowel de doelstelling als de
vormgeving van de nieuwe Mediawet. Ik ben er diep van overtuigd dat
dit een goed plan is en ben dan ook zeer gelukkig met het oordeel van
de Raad. Het is een volgende stap in het veiligstellen van de Publieke
Omroep voor de toekomst, zegt Medy van der Laan.
De nieuwe Mediawet stoomt de Publieke Omroep klaar voor het tijdperk
van internet, on demand TV, digitale televisie en podcasting. Jongeren
willen straks ook op hun mobieltje naar BNN kunnen kijken,
muziekliefhebbers willen alle uitvoeringen van het Concertgebouworkest
op internet kunnen zien en via internet willen mensen zelf déélnemen
aan het nationale dictee. Dat zijn mooie perspectieven, maar de
Publieke Omroep is er nog lang niet klaar voor, stelt Van der Laan.
Het is essentieel om nú voortgang te boeken, zeker als je weet dat
jongeren op het moment al meer tijd op internet dan voor de televisie
doorbrengen. De nieuwe mediawet heft alle belemmeringen op om cross
mediaal te programmeren. Zo staat niet langer zendtijd maar inhoud
(programmas) centraal, die zowel op radio, TV als internet kan worden
geplaatst.
Voor jonge producenten en nieuwe omroepen wordt het bestel een stuk
toegankelijker. Producenten zijn niet langer afhankelijk van de
omroepverenigingen, maar kunnen direct met hun programmavoorstellen
bij de Raad van Bestuur terecht. Of een nieuwe omroep wel toegevoegde
waarde heeft, wordt niet meer bepaald door overheidsambtenaren.
Wanneer een omroep er in slaagt om 50 duizend leden te werven, is haar
bestaansrecht voldoende bewezen en krijgt men zendtijd. Dat is
belangrijk voor nieuwe, niet-verzuilde omroepen als BNN en MAX.
Ook in andere opzichten betekent de nieuwe wet het einde van de
verzuiling in Hilversum. Niet alleen behouden de verzuilde omroepen
nog maar een beperkt deel van hun vaste budget, ze maken ook niet
langer deel uit van het omroepbestuur, aldus Van der Laan.
De NPS gaat onder de nieuwe wet op in de grotere Publieke Omroep. Die
krijgt een taak die vergelijkbaar is met de NPS: het zeker stellen van
een breed en pluriform aanbod voor de publieke radio- en
televisiezenders en op internet. Net als de NPS kan de Publieke Omroep
zelf programmas laten produceren wanneer ze lacunes in het programma
aanbod constateert.
NPS programmas als Sesamstraat en Klokhuis kunnen ook na 2008, wanneer
de nieuwe wet in werking treedt, gewoon voortbestaan. Datzelfde geldt
voor nieuwsprogrammas als NOVA en Buitenhof. Wel moeten de makers van
actualiteitenprogrammas in 2008 kiezen of ze vanuit het neutrale
perspectief van de Publieke Omroep willen werken, of vanuit het
gekleurde perspectief van een ledenomroep.
De nieuwe mediawet maakt een einde aan de reclame rond
kinderprogrammas bij de publieke omroep. Ik vind het belangrijk dat
ouders bewust kunnen kiezen of ze hun kinderen al op jonge leeftijd
aan commercie willen blootstellen, zegt Medy van der Laan daarover.
Ook komt er een einde aan pretentieloze amusementsprogrammas bij de
publieke zenders. Onder de nieuwe wet komt een royaal vast budget
beschikbaar voor culturele programmas zoals opera- en
concertregistraties en serieus (jeugd)drama.
Deze wet betekent een essentiële vernieuwing in omroepland, stelt de
staatssecretaris. Dat stuit op weerstand bij de gevestigde omroepen en
geeft onrust bij programmamakers. Ik heb daar alle begrip voor. Toch
denk ik dat deze keuzes cruciaal zijn. De plannen garanderen een
sterke publieke omroep die klaar is voor de 21e eeuw. Dat zullen
omroepbazen ons misschien niet in dank afnemen, maar ik ben er van
overtuigd dat de kijker er straks de vruchten van plukt.
24-5-2006 17:00