Persbericht
WODC: Buitenland biedt voorbeelden voor Nederlandse TBS
16 mei 2006
De behandeling van gestoorde delinquenten in het buitenland, biedt
voorbeelden die ook voor Nederland interessant zijn. Dat blijkt uit
een internationaal vergelijkend onderzoek van het WODC in opdracht van
het ministerie van Justitie. Het gaat dan bijvoorbeeld om behandeling
van zeden- en geweldsdelinquenten in de gevangenis en uitgebreid
preventief toezicht op deze categorie delinquenten.
Onderzoekers van het Wetenschappelijk Onderzoek-
en Documentatiecentrum (WODC) van het ministerie van Justitie hebben
onderzocht hoe in Engeland, Duitsland, Canada, Zweden en België wordt
omgegaan met delinquenten die vergelijkbaar zijn met TBS-gestelden in
Nederland. Het gaat om personen die een ernstig gewelds- of
zedendelict hebben gepleegd en tevens een psychische stoornis hebben.
De onderzoekers vonden dat in geen van de bestudeerde landen de
doorstroming zonder problemen verloopt van forensisch psychiatrische
patiënten naar lagere beveiligingsniveaus, naar de reguliere
psychiatrie of naar voorzieningen in de maatschappij. Verder kent elk
van de bestudeerde landen wel ernstige incidenten waarbij zeden- of
geweldsdelinquenten die zich aan het toezicht hadden onttrokken of
waren vrijgelaten, een ernstig misdrijf pleegden. Deze waren mede
aanleiding tot soms ingrijpende veranderingen in de wetgeving of
organisatie van het forensisch psychiatrische of gevangenissysteem.
Preventief toezicht
De bestudeerde landen verschillen sterk in de mate waarin wettelijke
instrumenten zijn ontwikkeld die speciaal gericht zijn op langdurige
detentie van gewelds- of zedendelinquenten met een gevangenisstraf.
Canada, Engeland en Duitsland hebben zulke wetgeving.
Daarnaast zijn er aparte wettelijke instrumenten voor (preventief)
toezicht op gewelds- en zedendelinquenten in met name Canada en
Engeland. In Nederland en Zweden bestaat nauwelijks dergelijke
wetgeving.
Behandelprogrammas
Het gevangeniswezen in zowel Engeland als Canada beschikt over een
systeem van erkende behandelprogrammas die zijn gericht op het
verminderen van het recidiverisico van zeden- en geweldsdelinquenten.
In deze landen heeft de overheid een belangrijke coördinerende en
sturende rol bij de ontwikkeling, accreditatie en invoering van
dezelfde behandelprogrammas op meerdere locaties. Ook is er in deze
landen een sterke bijdrage van wetenschappers aan de ontwikkeling
van behandelprogrammas.
Besluitvorming
In Nederland, Duitsland en Zweden adviseren gedragsdeskundigen de
gerechten over (voorwaardelijke) invrijheidstelling, terwijl daarvoor
in Canada, Belgie en Engeland speciale commissies bestaan, waarin
juristen, gedragsdeskundigen en veelal ook leken zitting hebben. Als
er een besluit over (voorwaardelijke) invrijheidstelling moet worden
genomen, dan maakt het volgens de onderzoekers niet uit of dat door
een gerecht of door een commissie wordt gedaan.Van belang is dat de
rechten van betrokkenen worden nageleefd en dat er waarborgen zijn
voor de kwaliteit van juridische en gedragsdeskundige expertise.
Toezichtsprogrammas
Het WODC heeft tevens literatuuronderzoek verricht naar verschillende
vormen van extramuraal toezicht in binnen- en buitenland voor
TBS-gestelden en vergelijkbare groepen. De studie laat zien dat in
diverse landen uiteenlopende initiatieven zijn ontwikkeld en
uitgevoerd, zoals langdurige nazorg (aftercare), elektronisch toezicht
en elektronische volgsystemen. Ook voert men beleid uit ten aanzien
van registratie en notification, ofwel het publiek maken van gegevens
over deze delinquenten.
Daarnaast is literatuur bestudeerd over de effecten van verschillende
vormen van toezicht op de recidive van TBS-achtigen. Volgens de
ondrzoekers kunnen op basis van de verzamelde literatuur geen harde
uitspraken gedaan worden over de effectiviteit van langdurige
toezichtsprogrammas voor TBS-gestelden of vergelijkbare groepen, omdat
naar hun oordeel nauwelijks kwalitatief goede studies voorhanden zijn
over deze toezichtsprogrammas. Er is vooralsnog weinig empirische
steun te vinden voor de vermeende positieve effecten van langdurig
toezicht op de recidive van deze specifieke doelgroep.
Onderstaande onderzoeken zijn in te zien op/te downloaden
van www.wodc.nl
Kogel, C.H. de, M.H. Nagtegaal: Gewelds- en zedendelinquenten met een
psychische stoornis; wetgeving en praktijk in Engeland, Duitsland,
Canada, Zweden en België. Den Haag (2006): WODC/BJu Serie Onderzoek en
Beleid, nummer 240.
Gestel, B. van, L.M. van der Knaap, A. Hendriks, mmv. C.H. de
Kogel, M.H. Nagtegaal, S. Bogaerts: Toezicht buiten de muren; een
systematische review van extramuraal toezicht op TBS-gestelden en
vergelijkbare groepen in het buitenland. Den Haag (2006): WODC Cahier
2006-2.
Ministerie van Justitie