2006
Gezondheid rond Schiphol stabiel maar
mogelijk bloeddrukeffect 15 mei 2006
Sinds de opening van de Polderbaan in 2003 hebben zich geen grote
veranderingen voorgedaan in de gezondheid van de bewoners rond
Schiphol. Wel zijn er steeds meer aanwijzingen dat er een samenhang is
tussen de blootstelling aan vliegtuiggeluid en een hoge bloeddruk.
Door de opening van de Polderbaan is de geluidblootstelling veranderd
en zijn er verschuivingen opgetreden in de ervaren hinder en
slaapverstoring. Dit blijkt uit een monitoringprogramma van het RIVM
waarin de ontwikkelingen in milieubelasting, gezondheid en beleving
rondom Schiphol worden gevolgd.
Vliegtuiggeluid en gezondheid
Met de opening van de Polderbaan zijn er nieuwe vliegroutes ontstaan
waardoor de geluidbelasting in de regio is veranderd. Van 2002 tot
2005 hebben zich bij de bewoners rond de luchthaven Schiphol geen
grote veranderingen voorgedaan in de gezondheid. In het
monitoringprogramma heeft het RIVM onder andere gekeken naar het
medicijngebruik en naar ziekenhuisopnamen van omwonenden. Ook zijn
vragenlijsten ingevuld waarin omwonenden hun gezondheid en beleving
van de woonomgeving konden aangeven. Op basis van de resultaten uit
het monitoringprogramma, eerder onderzoek in de regio en
literatuuronderzoek, zijn er steeds meer aanwijzingen voor een
samenhang tussen de blootstelling aan vliegtuiggeluid en hoge
bloeddruk. Verder zijn er aanwijzingen gevonden voor een relatie
tussen vliegtuiggeluid en het gebruik van slaap- en
kalmeringsmiddelen. Ook ervaren mensen die veel aan vliegtuiggeluid
blootstaan een minder goede gezondheid. Er is geen samenhang gevonden
tussen vliegtuiggeluid en mentale gezondheidsklachten.
Luchtverontreiniging
De invloed van de luchtvaart op de lokale luchtverontreiniging is
klein: het vliegverkeer draagt hier maximaal enkele procenten aan bij.
Er zijn ook geen aanwijzingen dat vliegverkeer bijdraagt aan het
optreden van luchtwegaandoeningen. De omwonenden maken zich hier sinds
2002 wel meer zorgen over.
Verschuivingen in geluidblootstelling
Met de opening van de Polderbaan is de geluidblootstelling van
omwonenden verschoven. Als gevolg hiervan zijn in 2005 in de hele
regio minder mensen blootgesteld aan hogere geluidsniveaus
(etmaalgemiddelde boven de 50 decibel of nachtgemiddelde boven de 40
decibel) dan in 2002. Bij mensen die blootgesteld worden aan lagere
geluidniveaus is het geluid gemiddeld toegenomen. Overigens geldt dit
niet voor alle omwonenden, plaatselijk kan dit beeld afwijken.
Hinder en slaapverstoring
Sinds 1996 daalt het aantal mensen rond Schiphol dat aangeeft ernstige
geluidhinder te ervaren, van 17% (1996) naar 11% (2005). Ook het
aantal mensen dat ernstige slaapverstoring meldt daalt van 7% (1996)
naar 5% (2005). Het totaal aantal mensen met enige mate van
slaapverstoring is na 2002 echter toegenomen (van 20% naar 23%).
Hinder, slaapverstoring en het indienen van klachten over
vliegtuiggeluid hangen sterk samen met de geluidniveaus van
vliegverkeer. Op locaties waar de blootstelling aan geluid is
gestegen, neemt het aantal mensen dat aangeeft gehinderd te worden
extra toe, meer dan je op basis van de geluidtoename zou verwachten.
Ook het aantal mensen dat een klacht indient neemt extra toe op die
locaties. Bewoners die aangeven ernstig gehinderd te zijn, rapporteren
vaker een hoge bloeddruk en een minder goede gezondheid.
Gezondheidskundige Evaluatie Schiphol
Het monitoringprogramma maakt deel uit van het meerjarige
onderzoeksprogramma Gezondheidskundige Evaluatie Schiphol (GES).
Hiermee wordt inzicht verkregen in de gezondheidstoestand van
omwonenden van Schiphol en de eventuele veranderingen door de opening
van de Polderbaan in 2003. Sinds 1995 zijn diverse onderzoeken
uitgevoerd, onder andere naar het gebruik van slaapmiddelen,
luchtwegaandoeningen en leerprestaties bij kinderen, hinder en ervaren
gezondheid en naar slaapverstoring. Deze onderzoeken zijn inmiddels
afgerond en beschikbaar
op http://rivm/milieuStoffen/milieugezondheid/schiphol
In het monitoringprogramma is onderscheid gemaakt in gezondheid
(ervaren gezondheid en mentale gezondheid, hart- en vaataandoeningen
en luchtwegaandoeningen) en beleving (slaapverstoring door
vliegtuiggeluid, hinder door geluid en geur van vliegtuigen, klagen
over vliegtuiggeluid en beleving van de woonomgeving). De gezondheid
en beleving zijn in drie verschillende onderzoeksvormen gemeten en
geanalyseerd:
* Schriftelijk vragenlijstonderzoek (1996, 2002 en 2005). Hiermee is
het vóórkomen van zelfgerapporteerde gezondheids- en
belevingskenmerken én de relatie van deze kenmerken met de
milieubelasting onderzocht. Daarbij is rekening gehouden met
determinanten die van invloed kunnen zijn op de gezondheid (zoals
leeftijd, geslacht, roken);
* Panelonderzoek (jaarlijks van 2002 tot en met 2005). Hiermee is de
invloed van de verandering in het geluidniveau op het vóórkomen
van geselecteerde gezondheids- en belevingskenmerken onderzocht;
* Onderzoek met registratiegegevens (ziekenhuisontslagdiagnoses,
medicijnuitgifte door apothekers en klachten over vliegtuiggeluid)
uit de periode 1995-2004.
Afhankelijk van het type onderzoek hebben de resultaten betrekking op
ongeveer 1,8 miljoen volwassenen tot circa 3,3 miljoen inwoners van
alle leeftijden.
In het najaar van 2004 is een onderzoek gestart naar de effecten van
vliegtuiggeluid op de bloeddruk onder circa 1.000 volwassenen. Een
vergelijkbaar onderzoek wordt tegelijkertijd uitgevoerd in vijf andere
Europese landen. Dit onderzoek wordt in 2007 afgerond.
De Gezondheidskundige Evaluatie Schiphol wordt gefinancierd door de
ministeries van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu,
Verkeer en Waterstaat en Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Jessica Grootenboer,
persvoorlichting RIVM, telefoon 030-2744082
meer informatie
Postbus 1, 3720 BA Bilthoven, T:030-2749111, F:030-2742971
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu