De Nederlandse Bank
Inleiding President bij persconferentie Jaarverslag DNB 2005
Persbericht
Datum 11 mei 2006
Organisatie leeg DNB
De wereldeconomie is in het verslagjaar wederom krachtig gegroeid, bij
een aanhoudend lage inflatie. De mondiale vooruitzichten voor 2006 en
2007 zijn prima maar er ligt toch een aantal grote risicos op de loer.
Deze zijn slechts ten dele te beheersen en dwingen tot voorzichtigheid
en het inbouwen van marges. De risicos zijn:
* Het ongekend hoge tekort op de lopende rekening van de Amerikaanse
betalingsbalans. Dit tekort houdt het gevaar in van een abrupte en
onordelijke aanpassing van wisselkoersen. Daarom is het zaak dat
de VS de besparingen opvoeren, Europa de economische dynamiek
versneld ontketent en Azië overgaat op flexibelere wisselkoersen
* De buitengewoon lage rente. Deze heeft de laatste jaren tot
economische verstoringen en kwetsbaarheden geleid. Inmiddels wordt
wereldwijd het monetaire beleid verkrapt, uiteraard toegespitst op
de eigen situatie, en loopt de lange rente op.
* De scherpe stijging van de grondstoffenprijzen, waaronder olie.
Deze prijsstijgingen hebben tot dusver nauwelijks tot
afwentelingsgedrag geleid, maar het is de vraag of dit zo zal
blijven.
Het blijft teleurstellend hoe moeizaam de economie in het eurogebied
op gang is gekomen. Het gebrek aan dynamiek in Europa steekt schril af
bij de ongekende groeikracht van de mondiale economie. Zo maakte de
wereldeconomie in de jaren 2003- 2006 de hoogste groei door in meer
dan 30 jaar. De oproep om haast te maken met structurele hervormingen
is actueler dan ooit. Hervormingsmaatregelen worden als bedreigend
ervaren. Bevordering van concurrentie, aanpassing van collectieve
voorzieningen, waaronder het pensioenstelsel, zijn echter
noodzakelijke maatregelen om de Europese economie en de
werkgelegenheid op een hoger groeipad te tillen. Tegelijkertijd is
daar de politieke uitdaging bijgekomen om de Europese burger het grote
belang van het integratieproces duidelijk te maken. Samen sterker,
geldt voor alle EU-lidstaten. Op het terrein van de monetaire unie
zijn in dit verband wapenfeiten te melden. Sinds de start van de EMU
is sprake van prijsstabiliteit. Daarnaast is het weerstandsvermogen
tegen externe schokken sterk toegenomen. Met de creatie van één
Europese betaalruimte, waarvoor de komende jaren veel werk moeten
worden verzet, zal de muntunie verder aan betekenis winnen.
De groeivooruitzichten voor de Nederlandse economie zijn in jaren niet
zo goed geweest. Ook vergeleken met de andere Europese landen. Daar
komt bij dat Nederland de laatste jaren grote vorderingen heeft
gemaakt met het doorvoeren van structurele hervormingen, het saneren
van de overheidsfinanciën en het verbeteren van de financiële positie
van de pensioenfondsen. Daardoor is de uitgangspositie van Nederland
goed te noemen. Daarvoor is echter wel een prijs betaald. Het
pro-cyclische karakter van een aantal van deze onvermijdelijke
maatregelen heeft de economische groei langere tijd geschaad. Daar zit
ook precies de les voor de komende jaren: bouw buffers in en laat de
cijfers niet kleuren door de waan van de dag. De eerder geschetste
risicos geven daar ook alle aanleiding toe. De meevallers van vandaag
zijn nodig voor de opvang van de tegenvallers van morgen. De noodzaak
tot het creëren van buffers beperkt zich niet alleen tot de
overheidsfinanciën of de pensioensector. Ook op de arbeidsmarkt zijn
extra reserves nodig. Bij een goed draaiende economie komt krapte op
de arbeidsmarkt snel nabij. Ook dat is een les uit het recente
verleden. Daarnaast vraagt de vergrijzing om uitbreiding van het
arbeidsaanbod. Een geleidelijke verhoging van de pensioengerechtigde
leeftijd ligt in de rede.
Tot slot nog een woord over het toezicht. Het toezichtveld is sterk in
beweging. Nationaal en internationaal worden belangrijke
kwaliteitsslagen gemaakt. Toezicht kan de ondernemingsrisicos in een
markteconomie sterk verminderen, maar biedt nooit een garantie op het
voorkomen van een faillissement.