Aantal rechtszaken in 2005 licht gestegen
Het aantal rechtszaken is in 2005 licht gestegen, de Rechtspraak deed
1,8 miljoen zaken af. De aanhoudende groei, nieuwe wetgeving en de
toenemende maatschappelijke belangstelling maakten het rechterlijk
werk complexer. De werkdruk en de kwaliteit van het werk waren veel in
discussie. Het jaarverslag van de Rechtspraak over 2005 staat daarom
in het teken van de balans tussen kwaliteit en kwantiteit.
Ontwikkelingen in de rechtspraak
Megastrafzaken leggen een groot beslag op de Rechtspraak, met name op
de rechtbanken in de randstad. Om het toenemend aantal megastrafzaken
evenwichtig over de rechtbanken te verdelen, is het Landelijk
Coördinatie Centrum Megazaken opgericht. In 2005 werden in totaal 24
megazaken toebedeeld aan een andere rechtbank dan de formeel bevoegde.
Dit heeft een duidelijk positief effect gehad op de doelmatige inzet
van de zittingscapaciteit.
Begin vorig jaar trad de Wet spreekrecht slachtoffers in werking. Het
afgelopen jaar hebben 2650 slachtoffers of nabestaanden gebruik
gemaakt van het recht om een schriftelijke slachtofferverklaring in te
dienen.
Vorig jaar is begonnen met de structurele invoering van de
doorverwijzingsvoorziening naar mediation in alle gerechten. Eind 2005
was de invoering in negen rechtbanken gerealiseerd. In totaal hebben
rechters in 720 zaken partijen doorverwezen naar de mediator. Het
gemiddeld slagingspercentage van deze mediations is 55 procent.
2005 was ook het jaar van de aandelenleasezaken. Ondanks de
Duisenberg-regeling hebben veel individuele beleggers hun zaak
voorgelegd aan de rechter. Omdat veel zaken onderlinge gelijkenis
vertonen, zijn er door rechtbanken maatregelen getroffen om meer
eenduidigheid te krijgen in de behandeling van deze zaken.
Sinds 1 januari 2005 kent Nederland belastingrechtspraak in twee
feitelijke instanties. Alle negentien rechtbanken zijn bevoegd
belastingzaken te behandelen van lagere overheden. De rechtspraak over
de Rijksbelastingen is geconcentreerd. Dit betekende voor de
gerechtshoven een afbouw van de voorraden van zaken. Eind 2005
stroomden daar de eerste appèlzaken binnen.
Kwaliteit
De strafrechtspraak staat de laatste jaren onder druk. De toename van
het aantal grote en complexe strafzaken, de technische ontwikkelingen
op het gebied van forensische opsporingsmethoden, en de ontwikkelingen
rond de Schiedammer parkmoord geven aanleiding voor de rechterlijke
macht om kritisch te kijken naar de inhoudelijke kant van het
rechterlijk werk. Ook de toenemende aandacht van burgers voor de
rechtspraak stelt andere eisen aan de wijze waarop vonnissen worden
gemotiveerd. De Rechtspraak werkte in 2005 aan een pakket maatregelen
dat de professionele kwaliteit van de strafrechtspraak op peil dient
te houden.
In 2005 experimenteerden rechters in het ressort Arnhem met een nieuw
model tot verbetering van de motivering van strafvonnissen. Uit de
proef bleek dat motivering van de bewezenverklaring en de opgelegde
straffen in het nieuwe model sterk was verbeterd. Naar aanleiding van
deze uitkomsten zal dit model landelijk worden ingevoerd.
Ook is er meer aandacht voor kwaliteitsaspecten als
klantvriendelijkheid en bejegening. Landelijk zijn in 2005 in totaal
832 klachten ingediend. Dit komt neer op 48 klachten per 100.000
afgehandelde zaken. Een deel van deze klachten (21%) had betrekking op
de bejegening door de rechter tijdens de zitting. Daarnaast waren er
klachten over de tijdsduur van de zaak en over (vermeende)
administratieve fouten. Van de inmiddels afgehandelde klachten bleek
gemiddeld 18 procent van de klagers in het gelijk gesteld te zijn. In
verhouding tot alle door de gerechten afgehandelde zaken zijn dit er
zeven op de 100.000 zaken.
Cijfermatige trends
Er stroomden vorig jaar ruim 1.783.000 nieuwe zaken in bij de
rechtbanken en hoven. Het aanbod van zaken nam in 2005 opnieuw toe,
met 2 procent, zij het dat deze toename aanzienlijk minder groot was
dan in voorgaande jaren (13 procent in 2004 en 11 procent in 2003).
Daarmee lijkt de explosieve groei van de laatste jaren tot stilstand
te zijn gekomen.
Per sector zijn er nog wel verschillen te constateren. Zo steeg de
instroom in de bestuurssector met 9 procent. Deze stijging is vooral
toe te schrijven aan de stijging van het aantal belastingzaken met 65
procent als gevolg van de piekinstroom van zogenaamde WOZ-zaken (Wet
onroerende zaakbelasting). Ook de categorie bijstandszaken kende een
stijging van 27 procent.
Het aantal beslissingen in strafzaken daarentegen daalde met 3
procent. Deels omdat de verwachte instroom op basis van het
Veiligheidsprogramma niet volledig heeft plaatsgevonden en deels ten
gevolge van een afname van het aantal beslissingen in voorlopige
hechtenis. Door een wetswijziging is het nu mogelijk voor 90 dagen
gevangenhouding te bevelen, waar dit voorheen slechts voor dertig
dagen kon.
De stijging van 2 procent in de sector civiel betrof vooral
insolventies en familiezaken. Het aantal behandelde BOPZ-zaken
(Bijzondere Opneming in Psychiatrische Ziekenhuizen) evenals het
aantal door de kinderrechter behandelde zaken onder toezichtstelling
is met 8 procent toegenomen.
Het aantal zaken in hoger beroep nam met 4 procent toe. Deze stijging
is vooral terug te vinden bij handels- en familiezaken.
Evenals in voorgaande jaren is de Rechtspraak in 2005 goed in staat
gebleken deze instroom bij te houden. De productie was net iets hoger
(1%) dan de instroom waardoor de werkvoorraden in 2005 zijn afgenomen.
Uitschieters zijn de vreemdelingensectoren, waar bijna een kwart meer
zaken is afgedaan dan er zijn ingekomen en de belastingsectoren, waar
de uitstroom beduidend lager lag dan de instroom (16%).
Personele ontwikkelingen
De Rechtspraak wil de samenleving beter betrekken bij de samenstelling
van de rechterlijke macht. In 2005 is een adviescollege in het leven
geroepen die leden van buiten de rechterlijke macht gaat werven voor
de commissies die nieuwe rechters selecteert. Uiteindelijk zal de
helft van deze commissies moeten gaan bestaan uit leden van
verschillende maatschappelijke groeperingen. Het aantal rechters nam
vorig jaar toe met 42 tot 2.242. In totaal zijn bijna 8.000 mensen
werkzaam in de Rechtspraak.
Bron: Raad voor de rechtspraak
Datum actualiteit: 10 mei 2006 Naar boven
Gerechtelijke organisatie