2006
Doorbraak in waarneming van wolken en
fijnstof vanuit de ruimte 28 april 2006
Vanaf luchtmachtbasis Vandenberg in Californië zijn vandaag twee
satellieten gelanceerd die een uniek, nieuw beeld zullen geven van de
aardse atmosfeer. CloudSat en CALIPSO meten voor het eerst wereldwijd
hoe hoog wolken en zwevend fijn stof (aërosolen) zich boven het
aardoppervlak bevinden. Voordat de resultaten gebruikt kunnen worden,
moet de kwaliteit van de nieuwe satellieten worden vastgesteld.
Hiervoor wordt CESAR (Cabauw Experimental Site for Atmospheric
Research), het Nederlandse grondstation voor atmosfeeronderzoek,
ingezet. De CESAR-onderzoekers gaan de gegevens van CloudSat en
CALIPSO vergelijken met die van hun eigen grondstation. Wanneer deze
overeenkomen, weten we dat de satellieten juiste metingen verrichten.
CESAR bezit een zeer breed scala aan meetapparatuur dat de atmosfeer
zo volledig mogelijk beschrijft. CESAR meet vanaf de grond wolken en
zwevend stof met apparatuur die sterk lijkt op de nieuwe instrumenten
in de ruimte.
De nieuwe satellieten CloudSat en CALIPSO geven nauwkeurige
hoogte-informatie. Deze informatie betekent een doorbraak voor
klimaatonderzoekers die deze gegevens nodig hebben om de effecten van
wolken en aërosolen op ons klimaat te ontrafelen. Dit leidt tot beter
begrip van klimaatverandering waardoor effectievere maatregelen tegen
deze klimaatverandering genomen kunnen worden.
De wolkenradar van CloudSat is meer dan duizend keer gevoeliger dan
een typische weerradar en kan hierdoor zeer gedetailleerd de structuur
van wolken zien. CloudSat zal met deze nieuwe informatie fundamentele
vragen beantwoorden over processen ín wolken, zoals het ontstaan van
verschillende vormen van neerslag. Het lidarinstrument aan boord van
CALIPSO kan beschouwd worden als een optische radar die onderscheid
maakt tussen wolkendruppels, aërosolen en schone lucht. De
klimaateffecten en de verspreiding van luchtverontreiniging kunnen met
de lidar bestudeerd worden. De CESAR-apparatuur is nóg uitgebreider en
krachtiger dan die van CloudSat en CALIPSO en vormt een stevige basis
om de gegevens vanuit de ruimte te toetsen.
CESAR richt zich op onderzoek naar klimaatverandering en in het
bijzonder de rol van de atmosfeer (wolken, straling, stofdeeltjes,
broeikasgassen) daarin. Binnen CESAR werken zeven partners samen: het
RIVM, het KNMI, de TU-Delft, het ECN, Wageningen Universiteit en
Researchcentrum, TNO en de Europese Ruimtevaartorganisatie ESA.
Centraal binnen de samenwerking staat dat de gecombineerde
waarnemingen op één plaats een dieper inzicht geven dan afzonderlijke
waarnemingen. CESAR is gevestigd bij de 213 meter hoge meteorologische
meetmast van het KNMI in Cabauw. Slechts op enkele andere plaatsen ter
wereld is op één locatie een met CESAR vergelijkbare diversiteit aan
meetinstrumenten en -technieken aanwezig. CESAR is onderdeel van
verschillende internationale waarnemingsnetwerken voor atmosfeer- en
klimaatonderzoek en geeft zo gestalte aan de aanbeveling van het
Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) meer aandacht te
geven aan systematische waarnemingen van het klimaatsysteem.
Uitgebreide informatie over CESAR is te vinden
op http://www.cesar-observatory.nl/
Voor meer informatie over CloudSat en CALIPSO kunt u terecht op:
http://www.nasa.gov/cloudsat en http://www.nasa.gov/calipso
Voor de EarthCARE missie
zie: http://www.esa.int/esaLP/LPearthcare.html
Postbus 1, 3720 BA Bilthoven, T:030-2749111, F:030-2742971
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu