ser-persbericht
28 april 2006 kp 1896
SER-ontwerpadvies:
Voorkom personeelstekorten in de collectieve sector
De SER deelt de zorg van het kabinet over verwachte personeelstekorten in de collectieve sector. Vooral het onderwijs en de zorgsector kunnen forse knelpunten verwachten. De vergrijzing speelt hierbij een belangrijke rol. In de onderwijssector ontstaat een grote vervangingsvraag doordat veel leerkrachten met pensioen gaan, in de zorgsector neemt de vraag naar personeel toe door een stijgende zorgconsumptie. Een stijgende vraag naar personeel in de collectieve sector kan een druk leggen op de arbeidsmarkt als geheel, waardoor kans op loonopdrijving ontstaat.
Volgens de SER is beleid nodig om knelpunten te voorkomen: algemeen beleid ter vergroting van de arbeidsparticipatie en bevordering van het opleidingsniveau van de beroepsbevolking, en gerichte maatregelen voor de sector zorg en welzijn.
Dat staat in een ontwerpadvies dat de SER in zijn openbare raadsvergadering van vrijdag 19 mei zal vaststellen. Het is een reactie op een adviesaanvraag van de ministers Remkes van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Hoogervorst van Volksgezondheid, Welzijn en Sport van 20 december 2005. Het ontwerpadvies is opgesteld door een SER-commissie, onder voorzitterschap van dr. M.L. Wilke. Het ontwerpadvies is op dit moment in bespreking bij de achterbannen van de organisaties.
Verhogen arbeidsparticipatie en kwalificatieniveau
Volgens de SER is een toename van het aanbod van arbeid over de hele linie noodzakelijk, zowel in omvang als in kwaliteit. Het is immers in het belang van zowel de collectieve sector àls de marktsector spanningen op de arbeidsmarkt zoveel mogelijk te voorkomen. Om dit te bereiken pleit de SER voor uiteenlopende instrumenten ter vergroting van de arbeidsparticipatie en ter bevordering van het kwalificatieniveau van de beroepsbevolking.
Scholing, arbeidsproductiviteit
Voor de collectieve sector acht de SER beleid gericht op scholing en de inzet van instrumenten gericht op bevordering van de productiviteit van belang. Daardoor zal de vraag naar personeel omlaag gaan, hetgeen bijdraagt aan het zoveel mogelijk voorkomen van knelpunten bij de personeelsvoorziening. De SER wijst in dat verband met instemming naar de Nota Op weg naar een meer productieve economie (2005) waarin de Stichting van de Arbeid diverse instrumenten beschrijft die kunnen bijdragen aan een vergroting van de arbeidsproductiviteit. Deze zijn ook voor de collectieve sector van belang. Onder meer gaat het daarbij om automatisering en mechanisering van productieprocessen, het beter of slimmer organiseren van productieprocessen en het toepassen van nieuwe technologieën. Verder zijn er belangrijke thema's waarover CAO-partijen afspraken kunnen maken, zoals scholing en employability, sociale innovatie en ziekteverzuimbeleid.
Arbeidsvoorwaarden
Voor het kunnen aantrekken van voldoende en geschikt personeel in de collectieve sector vormen de arbeidsvoorwaarden een factor van betekenis. Volgens de SER zal het arbeidsvoorwaardenpakket in de collectieve sector dan ook een vergelijking met de marktsector moeten kunnen doorstaan. Voor CAO-partijen in de collectieve sector is het van groot belang dat zij van de overheid een zodanige financiële ruimte krijgen, dat zij een voldoende concurrerend arbeidsvoorwaardenpakket kunnen samenstellen en daarmee ook problemen bij de vervulling van de personeelbehoefte kunnen voorkomen.
Lerarentekorten
Volgens prognoses krijgt het onderwijs, en met name het voortgezet onderwijs, te maken met ernstige tekorten in de personeelsvoorziening. De komende zes à zeven jaar zal een aanzienlijk aantal leerkrachten (vervroegd) met pensioen gaan, terwijl de nieuwe aanwas vooralsnog verre van toereikend zal zijn om dit gat te vullen.
De SER acht dit een bijzonder zorgelijk vooruitzicht, vooral omdat onderwijs hèt instrument is om mensen in staat te stellen hun bijdrage te leveren aan de alom gewenste ontwikkeling naar een kenniseconomie en om te komen tot een verhoging van de arbeidsparticipatie en van het kwalificatieniveau van de beroepsbevolking. Hier is dus sprake van een meervoudig probleem.
De SER doet in het ontwerpadvies voorstellen om dreigende knelpunten zoveel mogelijk te voorkomen. Deze zijn er onder meer op gericht de zij-instroom verder te bevorderen, de instroom in lerarenopleidingen te vergroten, de deelname aan scholing te versterken en vooral het werken in het onderwijs aantrekkelijker te maken.
Zorg en welzijn
In de zorg dreigen personeelstekorten te ontstaan door de steeds groter wordende vraag naar medische dienstverlening, mede als gevolg van de vergrijzende bevolking. De maatschappelijke impact van tekortschietende dienstverlening in de zorg (bijvoorbeeld wachtlijsten) zal aanzienlijk zijn.
Bij het te voeren beleid voor de sector zorg en welzijn is volgens de SER differentiatie nodig naar omvang, aard en urgentie van de knelpunten per deelsector.
Ook voor de zorgsector geldt dat het nodig is meer te investeren in scholing en het op peil houden van menselijk kapitaal. Verder ziet de SER reële mogelijkheden voor een verhoging van de arbeidsproductiviteit, waarbij dat de kwaliteit van de dienstverlening niet mag dalen en de werkdruk voor het personeel niet stijgen. Hij denkt daarbij met name aan het verder doorvoeren van taakherschikking, het inzetten van werknemers in nieuwe functies/beroepen en verbeteringen in de sfeer van het management.
Sociaal-Economische Raad