NEDERLANDERS HECHTEN AAN ZELFBESCHIKKING EN DEMOCRATIE
OPVATTINGEN VAN BURGERS OVER (ON)VRIJHEID
Uit het Nationaal Vrijheidsonderzoek 2006 blijkt dat mensen vrijheid associëren met de eigen persoonlijke vrijheid: 'zelfbeschikking', kunnen doen, laten, gaan en staan, zeggen en geloven wat je wilt. Toch vindt men de democratische rechtstaat ook belangrijk. Niet alleen om de vrijheid in Nederland te garanderen, maar ook als antwoord op de vraag wat er nodig is voor wereldvrede. Het bevorderen van democratie en het bestrijden van dictaturen is volgens 74 procent van de ondervraagden de belangrijkste remedie om vrede te realiseren.
Vrijheid maak je met elkaar
De eigen vrijheid bestaat bij de gratie dat deze door anderen wordt gegund. Uit het Nationaal Vrijheidsonderzoek blijkt niet dat dit uitgangspunt 'van nature' bij mensen zit ingebakken. We blijken een sterke vrijheidsdrang te hebben, waarbij eventuele plichten die aan die vrijheid verbonden zijn eerder een belemmering dan als groot goed wordt ervaren. Regels staan vrijheid in de weg
Sinds 2001 peilt het Nationaal Comité de opvattingen van burgers ouder dan 13 jaar rond vrijheid, vrede en democratie. Wat verstaat men onder vrijheid? Wat is het belangrijkste aan die vrijheid? Wie is verantwoordelijk voor welke vrijheid? Heeft iedereen even veel vrijheid? Maakt het uit wie je bent voor wat je wel of niet kunt zeggen? Zijn we bereid onze vrijheid te delen met anderen, hoe solidair zijn ouderen en jongeren wanneer het gaat om een beetje op te schuiven en in te schikken ten gunst van anderen?
Uit het Nationaal Vrijheidsonderzoek 2006 blijkt dat als het er op aan komt men kiest voor de eigen vrijheid en niet voor die van anderen. Het recht op vrijheid van meningsuiting vindt men belangrijker (61 procent) dan een verbod op discriminatie (35 procent). Ten opzichte van voorgaande jaren is er wel een kentering gaande.
Ondervraagden erkennen het belang van goed burgerschap en de werking van de democratische samenleving. Een grote meerderheid ziet vooral een belangrijke rol weggelegd voor ouders moeten volgens ondervraagden hun kinderen:
. meer respectvol leren omgaan met verschillen in de samenleving (78 procent)
. meer leren om als actief en verantwoordelijk burger te functioneren (72 procent)
. bij de opvoeding meer aandacht besteden aan het bijbrengen van normen en waarden (92 procent)
Vrijheid vergt discussie
Met de jaarlijkse opiniepeiling wil het Nationaal Comité een impuls geven aan het debat rond de vrijheid.
Op 5 mei staan we, met 4 mei nog scherp in herinnering, stil bij de vraag hoe we individueel en als samenleving verantwoordelijkheid kunnen nemen voor de vrijheid. Het gaat daarbij om de vrijheid op verschillende niveau's. De vrijheid van ons zelf in relatie tot onze omgeving, die van onze nationale samenleving, en in het bijzonder de rol van de overheid daarin. En om de vrijheid in de internationale context. Welke verantwoordelijkheid neemt NL om zich in te zetten voor de vrijheid van anderen elders in de wereld. Op 5 mei gaat het om de individuele vrijheid èn om de collectieve vrijheid; de vrijheid in relatie tot de samenleving. Overal in het land worden op 5 mei op de bevrijdingsfestivals discussies en debatten rond de vrijheid georganiseerd.
Reacties van prominenten
De uitkomsten van de opiniepeiling in het Nationaal Vrijheidsonderzoek 2006 zijn voorgelegd aan een drietal prominenten: minister Alexander Pechtold, hoogleraar Gabriël van den Brink en Rein Zunderdorp. Hen is gevraagd een voorzet te geven voor de discussie over vrijheid op 5 mei.
Minister Pechtold van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties roept in zijn reactie op tot modern verzet. Pechtold is gevraagd te reageren op de opvattingen van ondervraagden uit het Nationaal Vrijheidsonderzoek 2006 over grondrechten, democratie en de verantwoordelijkheidsverdeling tussen burgers en overheid.
Gabriël van den Brink, hoogleraar Maatschappelijke Bestuurskunde in Tilburg, vindt dat er naast de aandacht voor diversiteit, ook aandacht moet zijn voor morele en culturele waarden die de moderne samenleving bij elkaar houdt. Van den Brink zette afgelopen jaren de toon in maatschappelijke discussie over waarden en normen. In zijn commentaar staat hij stil bij de 'gedeelde waarden'.
En tot slot Rein Zunderdorp, voorzitter van het Humanistisch Verbond en secretaris van het Forum voor Democratische Ontwikkeling, houdt een pleidooi voor meer vertrouwen in de verantwoordelijkheid van het individu. Zunderdorp is actief in het debat over de ruimte, begrenzing en veerkracht van het democratisch bestel. In zijn reactie staat hij stil bij onderwerpen rond de verscheidenheid in de Nederlandse samenleving: hoeveel ruimte moet er zijn voor mensen die er andere overtuigingen en ideeën op na houden, en hoe worden bijvoorbeeld het recht op vrijheid van meningsuiting en het recht om niet gediscrimineerd tegen elkaar af gewogen?
De uitkomsten uit de opiniepeiling en de reacties van de prominenten zijn te lezen op www.4en5mei.nl
Nationaal Vrijheidsonderzoek
Het NV bestaat uit drie delen. Naast de opiniepeiling rond opvattingen over vrijheid, vrede en democratie kent het onderzoek nog twee onderdelen: een onderzoek naar het draagvlak onder de bevolking voor 4 en 5 mei, en met ingang van 2006 ook een onderzoek naar het kennisniveau over de Tweede Wereldoorlog.
---
Noot voor de redactie,