Date : 26 April 2006
Sender Name: VREG
De ontwikkeling van de elektriciteits- en aardgasmarkten in België in 2005
Samenwerking tussen de vier Belgische elektriciteitsregulatoren
De vier regulatoren werken sinds november 2003 formeel samen rond een aantal thema's. Vandaag stellen ze de tweede editie voor van hun gezamenlijke publicatie over de toestand van de elektriciteits- en aardgasmarkten in België. De eerste editie, die dateert van april 2005, had betrekking op het jaar 2004. Het doel van deze publicatie, die vandaag wordt geactualiseerd voor het jaar 2005, is tweeledig.
Enerzijds willen de regulatoren de ontwikkeling van de mededinging opvolgen. De vier Belgische energieregulatoren willen beschikken over een statistisch instrument dat hen een globaal overzicht op de markt biedt. Deze uitgave brengt geharmoniseerde en coherente statistieken over de Belgische markt in haar geheel samen in één enkel document, zonder de specifieke kenmerken van de verschillende gewesten te vergeten (waaronder het al dan niet bestaan van een gebonden markt). In dat opzicht werd de uitgave dit jaar uitgebreid met zes bijkomende grafieken die de situatie op de distributiemarkt in elk gewest weergeven.
Anderzijds willen de regulatoren meer transparantie bieden over de ontwikkeling van de mededinging op de elektriciteits- en aardgasmarkt. Zowel in hun jaarverslagen als via andere communicatiekanalen gaven de regulatoren in het verleden reeds een overzicht van de evolutie van de respectievelijke elektriciteits- en aardgasmarkten binnen België. Het huidige verslag vormt een aanvulling op de eigen publicaties van elke regulator, die overigens zullen behouden blijven.
Markante gebeurtenissen van het afgelopen jaar
Het jaar 2005 werd enerzijds gekenmerkt door het aankoop- en ruilbod van de Franse groep Suez op alle aandelen van haar Belgische filiaal Electrabel en anderzijds door de aandelentransactie die Gaz de France en Centrica de kans gaf om, via hun gemeenschappelijk filiaal Segebel N.V. waarin ze ieder voor de helft deelnemen, een participatie van 51% te verwerven in het kapitaal van SPE, de tweede Belgische elektriciteitsproducent. Als gevolg van deze operatie werden ALG Négoce, Luminus, City Power en SPE verenigd binnen één en dezelfde groep. Zo leidde deze operatie tot het ontstaan van een significante concurrent van de groep Suez op de aardgas- en elektriciteitsmarkt.
Het begin van het jaar 2006 wordt gedomineerd door de voorgenomen fusie van Suez en Gaz de France. Op basis van de cijfers met betrekking tot de geleverde volumes voor 2005, die een gemiddelde over heel het jaar weergeven en niet noodzakelijk overeenkomen met de situatie op 31 december, blijkt dat, indien Electrabel, SPE en Gaz de France zich binnen éénzelfde groep zouden verenigen, ze samen 95,8% van de groothandelsmarkt voor aardgas en 90,7% van de leveringsmarkt voor elektriciteit zouden beheersen in België.
De Belgische elektriciteits- en aardgasmarkt
In 2005 waren 87,4% van de elektriciteitsmarkt (qua volume) en 90,1% van de aardgasmarkt (qua volume) vrijgemaakt. De nog gebonden afnemers, die 40,6% van het aantal toegangspunten voor elektriciteit en 36,8% van het aantal toegangspunten voor aardgas vertegenwoordigen, bestaan uitsluitend uit residentiële en hiermee gelijkgestelde afnemers uit het Waals en het Brussels Hoofdstedelijk gewest. De professionele afnemers in deze beide gewesten komen sinds
1 juli 2004 in aanmerking voor vrijmaking. De volledige vrijmaking zal effectief in werking treden in het Waals gewest op 1 januari 2007 en in het Brussels Hoofdstedelijk gewest ten laatste op 1 juli 2007. In het Vlaams gewest, daarentegen, is de markt al volledig vrijgemaakt sinds juli 2003. Deze publicatie houdt uiteraard rekening met deze asymmetrie.
De volledig vrijgemaakte groothandelsmarkt voor aardgas bleef in 2005 sterk geconcentreerd. Voortgaande op de marktaandelen van de verschillende leveranciers is deze markt, die de leveringen aan de rechtstreekse afnemers aangesloten op het net van Fluxys en de bevoorrading van de distributienetten omvat, slechts in beperkte mate geëvolueerd. Het jaar 2005 werd gekenmerkt door de terugtrekking van leverancier BP Belgium uit de markt en het opstarten van de nieuwe STEG centrale Zandvliet Power te Antwerpen, een grote aardgasverbruiker. Abstractie makend van beide feiten, ging slechts een nettovolume van +/- 3 TWh over in andere handen, evenredig verdeeld tussen enerzijds de levering aan rechtstreekse afnemers en anderzijds de bevoorrading van de distributienetten. Dit volume vertegenwoordigt 1,5% van de globale aardgasverkoop in België. De gezamenlijke positie van Distrigas en Gaz de France blijft grotendeels dominant in dit segment, met een lichte daling van 96,2% in 2004 tot 95.8% in 2005, en met Wingas als enige actieve concurrent.
In 2005 verschenen ook enkele nieuwkomers op de volledig vrijgemaakte groothandelsmarkt voor elektriciteit. Naast Electrabel en RWE, die in 2004 al leverden, startten in 2005 ook SPE en EDF Belgium met de levering aan rechtstreekse afnemers aangesloten op het net van Elia. Het martkaandeel dat beiden veroverden ging veeleer ten koste van de positie van RWE dan van die van Electrabel. Het marktaandeel van deze laatste zakte lichtjes van 85,3% in 2004 tot 84,1% in 2005. Een andere ontwikkeling is de opkomst van grote industriële afnemers die zich, zonder beroep te doen op een leverancier in België, rechtstreeks bevoorraden via de Hub of aan de grenzen door zelf hun energie in te voeren*. In 2005 werd meer dan 600 GWh (of 3,5% van de energie verbruikt door de rechtstreekse afnemers van Elia) op deze manier aangekocht.
* In Wallonië is een leverancier steeds nodig.
De gewestelijke elektriciteits- en aardgasmarkten
* De Brusselse distributiemarkt
In het Brussels Hoofdstedelijk gewest kenden de volumes toegewezen aan de gebonden markt een forse daling van 2004 tot 2005. Dit is het gevolg van de volledige vrijmaking van de professionele afnemers sinds 1 juli 2004.
Het volume aardgas dat op de Brusselse vrijgemaakte markt werd geleverd, vertegenwoordigde in 2005 35,8% van de markt tegenover 14,8% in 2004. Dit komt neer op een bijkomend volume van 2.193 GWh. Door deze toename steeg het globale marktaandeel van de nieuwe leveranciers (andere dan de historische leveranciers en de intercommunales) op de vrijgemaakte markt van 1,0% in 2004 tot 6,2% in 2005. Men stelt vast dat de nieuwe leveranciers grotere klanten hebben kunnen aantrekken, waarbij het gemiddelde verbruik van de door een nieuwe leverancier gecontracteerde afnemer is toegenomen van 72 MWh/jaar in 2004 tot 206 MWh/jaar in 2005.
Een gelijkaardige evolutie wordt vastgesteld op de Brusselse elektriciteitsmarkt: het marktaandeel van de nieuwe leveranciers op de vrijgemaakte elektriciteitsmarkt steeg van 2,1% in 2004 tot 7,9% in 2005, dankzij een toename in volume van 1.236 GWh. Dit ondanks de
-eobserveerde daling van het gemiddelde verbruik van de door deze nieuwe leveranciers beleverde afnemers, van 313 MWh/jaar in 2004 tot 118 MWh/jaar in 2005.
* De Waalse distributiemarkt
Op de Waalse elektriciteitsmarkt is het aantal in aanmerking komende afnemers op één jaar tijd verdubbeld, voornamelijk als gevolg van de vrijmaking van de laagspanningsklanten (LS) die kozen voor een leverancier met een vergunning voor het leveren van "groene stroom". Binnen deze laatste categorie zag vooral City Power zijn klantenportefeuille toenemen. Door het geringe verbruikspeil van deze afnemers heeft dit echter geen echte weerslag op de evolutie van het verbruik van de in aanmerking komende klantengroep.
Het aantal hoogspanningsklanten (HS) dat is aangesloten op de distributienetten en passief wordt bevoorraad door een standaardleverancier neemt voortdurend af. Toch ondertekenden meer afnemers die uit dit statuut stappen en actief een leverancier kiezen een contract met één van deze standaardleveranciers dan met een nieuwe leverancier. Het gecumuleerde marktaandeel van deze laatsten vertegenwoordigde einde 2005 slechts 3%.
Electrabel kende een duidelijke terugval van zijn marktaandeel in termen van geleverd volume in 2005, hoofdzakelijk ten voordele van Electrabel Customer Solutions. De gecumuleerde leveringen van de groep vertonen een lichte stijging (11.980 GWh in 2005 versus 11.640 GWh in 2004). Als gevolg van de globale toename van de energie geleverd aan in aanmerking komende afnemers in 2005 (wetende dat in 2004 de HS klanten en daarmee gelijkgestelde afnemers nog gebonden waren), vertegenwoordigt het marktaandeel van de groep nog slechts 80,1 % tegenover 89,6% vorig jaar.
Enkel SPE (eveneens standaardleverancier) en EDF Belgium zagen hun marktaandeel in volume in belangrijke mate toenemen. De groei van de marktaandelen van de overige leveranciers is merkbaar, maar blijft toch nog marginaal.
De Waalse distributiemarkt voor aardgas noteerde in 2005 een daling van het verbruik op de residentiële markt met 4%, als gevolg van een warmer jaar (4% graaddagen minder ten opzichte van 2004). De captieve markt omvat nog 98,4% van de afnemers. In termen van geleverd volume komt dit overeen met slechts 62,3%, wat neerkomt op een daling van 14,4% ten opzichte van 2004. Dit is te verklaren door de al eerder aangehaalde weerfactor, maar vooral door het feit dat gedurende de eerste jaarhelft van 2004 de afnemers met een verbruik hoger dan 0,12 GWh nog gebonden waren.
Wat de vrijgemaakte markt betreft, zijn de leveranciers die door de distributienetbeheerders (DNB) werden aangeduid om de passieve afnemers te bevoorraden (Electrabel Customer Solutions voor de gemengde DNBs, ALG Négoce voor de zuivere DNB) uiteraard het sterkst vooruitgegaan qua verkochte volumes. Het zijn hoofdzakelijk zij die het cliënteel hebben overgenomen dat op 1 juli 2004 van statuut veranderde. Deze twee leveranciers vertegenwoordigen samen 27,3% van de markt. Drie andere leveranciers (Distrigas, Wingas en Gaz de France) zijn, samen met eerstgenoemden, actief op de markt van de industriële afnemers. Deze drie leveranciers zagen hun verkoopcijfers merkbaar toenemen ten opzichte van 2004 (+11% tot +22%).
Tot slot dient nog de vrij bescheiden komst van drie nieuwe marktspelers vermeld te worden: Luminus, Nuon Belgium en Essent Belgium. In een jaar tijd heeft eerstgenoemde zijn klantenbestand vervijfvoudigd en zijn verkoop vertienvoudigd.
* De Vlaamse distributiemarkt
De Vlaamse energiemarkt is al sinds 1 juli 2003 volledig vrijgemaakt en kende in 2004 een grote dynamiek. Begin 2005 hadden immers al 53,3% van alle elektriciteitsafnemers en 44,7% van alle aardgasafnemers een contract ondertekend met de leverancier van hun keuze. De nieuwe leveranciers (niet- standaardleveranciers) veroverden in 2003 en 2004 een gezamenlijk marktaandeel van rond de 10%, uitgedrukt in aantal afnemers.
In 2005 slaagden de nieuwe leveranciers er niet in om hun marktaandeel gevoelig uit te breiden. Toch zien we dat zij begin 2006 binnen het segment van de telegelezen afnemers bijna een kwart van de afnemers beleveren. Binnen de deelmarkt van de grootste elektriciteitsverbruikers op het Vlaamse distributienet zijn ze er dus in geslaagd op enkele jaren tijd een significant marktaandeel te verwerven.
De achterstand op de aardgasmarkt werd in 2005 ingelopen zodat begin 2006 7 op 10 van alle Vlaamse elektriciteits- en aardgasafnemers een contract ondertekend hadden. De groei is quasi volledig toe te schrijven aan marketingacties van de standaardleveranciers in een poging om de hen toegewezen afnemers voor langere tijd aan zich te binden.
Op de huishoudelijke elektriciteits- en aardgasmarkt zette de trend van 2004 zich door : gezinnen tekenden massaal in op voordeligere contracten bij hun standaardleverancier. Het marktaandeel van de standaardleveranciers hield daardoor stand in 2005. Het aandeel van de nieuwe leveranciers in het segment van particuliere afnemers kende een eerder beperkte groei. Meer gezinnen kwamen bij de netbeheerder terecht, nadat hun leverancier het contract opzegde wegens wanbetaling.
Het percentage professionele toegangspunten dat nog is toegewezen aan de standaardleverancier blijft hoger liggen dan op de huishoudelijke markt.
De belangrijkste uitdagers voor zowel elektriciteit als aardgas, Nuon Belgium en Essent Belgium, slaagden er samen in om eind 2005 een marktaandeel (uitgedrukt in toegangspunten) van meer dan 10% te bereiken. Ook boden zich nog een aantal nieuwe leveranciers aan op de Vlaamse markt. De VREG reikte in 2005 vier leveringsvergunningen uit voor elektriciteit en drie voor aardgas. Anderzijds trokken ook een aantal leveranciers zich terug uit de markt en kwamen vijf houders van een leveringsvergunning in dezelfde groep terecht na een fusieoperatie.
In 2005 daalde het geleverde aardgasvolume over het distributienet met 2,2%. De historische en standaardleveranciers (inclusief Distrigas) namen 85,6% van de leveringen voor hun rekening tegenover 90,3% in 2004.
Het geleverde volume aan elektriciteit aan afnemers op het Vlaamse distributienet, en dus ook de elektriciteitsconsumptie, nam daarentegen toe met 1,4%. Het aandeel van de historische en standaardleveranciers (inclusief Electrabel) in deze leveringen daalde van 90, 8% in 2004 naar 84,5% in 2005.
Voor meer informatie over dit persbericht:
CREG:Tom Vanden Borre
+32 (0)2.289.76.80
tom.vandenborre@creg.be
VREG:André Pictoel, Gedelegeerd bestuurder
+32 (0)2.553.13.79
andre.pictoel@vreg.be
CWAPE:Francis Ghigny, Président
+32 (0)81.33.08.13
cwape@cwape.be
BIM:Pascal Misselyn
+32 (0)2.775.78.83
pmi@ibgebim.be
Zie bijlage op www.pressreleases.be
URL: (None)
Picture: (None)
Attachments: