Stichting Astronomisch Onderzoek in Nederland (ASTRON)
PERSBERICHT
Dwingeloo, 25 April 2006
ASTRON MAAKT LASER GESTUURDE TELESCOOP
De Isaac Newton Group exploiteert op La Palma (Canarische eilanden)
een astronomisch observatorium. Eén van de optische telescopen van
deze sterrenwacht, de 4 meter William Herschel Telescoop, wordt
binnenkort uitgebreid met een nieuw instrument: de Beam Launch
Telescope (BLT). Deze speciaal ontwikkelde telescoop, bestaande uit
een combinatie van nauwkeurig ten opzichte van elkaar uitgelijnde
lenzen en spiegels, werd in het afgelopen jaar in opdracht van de
Isaac Newton Group door ASTRON (Dwingeloo) ontwikkeld en gebouwd, dit
in nauwe samenwerking met twee regionale bedrijven. Het instrument is
ontworpen om de storende invloed van luchtturbulentie op de
waarnemingen te corrigeren.
Adaptieve optiek
Tijdens het waarnemen met grote telescopen wordt de beeldscherpte
continu beïnvloed door de turbulentie (denk aan de trillende lucht
boven een weg). Het scheidend vermogen van deze grote instrumenten is
dan eigenlijk niet beter dan een amateur telescoop van 20 á 30 cm
diameter. Door gebruik te maken van nieuwe technieken is het echter
mogelijk grote telescopen "beter te laten zien". Dit gebeurt door in
een fractie van een seconde de door de lucht veroorzaakte
beeldverstoring te meten en deze verstoring door middel van
uitgekiende computerberekeningen en een dunne deformeerbare spiegel
'real time' te corrigeren, de zogenaamde Adaptieve Optiek. Voorwaarde
is dan wel dat er vlak bij het geobserveerde object een vrij heldere
ster aanwezig is die als referentiebron kan dienen. Het licht van deze
ster wordt gebruikt om de verstoringen van de atmosfeer te meten en
maakt daardoor correcties mogelijk.
Beam Launch Telescope
Helaas is echter maar bij ongeveer 5% van de objecten die men wil
waarnemen een ster met voldoende helderheid aanwezig die als
'volgster' kan dienen. Daarom is de Beam Launch Telescope (BLT)
ontwikkeld die een sterke laserbundel projecteert op een hoogte van
zo'n 20 km en deel uitmaakt van de grote telescoop. De laserstraal
vormt zo "kunst-volgster" die via de hoofdtelescoop gebruikt wordt om
de beeldverstoringen te meten en te corrigeren, en zodoende veel
scherpere opnamen te maken dan voorheen mogelijk was.
Aan het optisch en mechanisch ontwerp van deze BLT worden zeer hoge
eisen gesteld. Ondanks de complexe technische en optische uitdagingen
is de ontwikkeling (en de bouw) van het instrument in zeer korte tijd
gerealiseerd, dit door de intensieve en creatieve samenwerking tussen
de partners. Op 29 maart is het instrument verscheept naar La Palma,
waar het in april zal worden geïnstalleerd.
ASTRON
ASTRON bedenkt en maakt instrumenten waarmee wetenschappers
baanbrekende ontdekkingen doen. ASTRON exploiteert eigen
waarneemfaciliteiten van wereldklasse zoals de bekende Synthese Radio
Telescoop in Westerbork en is bedenker en uitvoerder van LOFAR; het
grootste sensornetwerk ter wereld met toepassingen in de geofysica,
astronomie en de landbouw. Het technisch laboratorium van ASTRON
ontwikkelt en vervaardigt hoogtechnologische instrumentatie voor
optische telescopen, radiotelescopen en zelfs ruimtetelescopen.
---
---
Meer informatie:
ASTRON
Frederiek Westra van Hotlhe, pr manager, holthe@astron.nl
Plaatjes: