Nieuwe cijfers Amnesty International over de doodstraf. Wereldwijd zitten 20.000 mensen in de dodencel. Amnesty International maakte vandaag bekend dat wereldwijd meer dan 20.000 mensen in de dodencel zitten in afwachting van hun executie.
Uit de nieuwste cijfers over de doodstraf blijkt dat in 2005 tenminste 2148 mensen in 22 landen geëxecuteerd zijn. Het overgrote deel van de executies vond plaats in China, Iran, Saoedi-Arabië en de Verenigde Staten (94%). In 53 landen werden vorig jaar 5186 mensen tot de doodstraf veroordeeld.
Amnesty waarschuwde dat exacte cijfers moeilijk te geven zijn, omdat de doodstraf met veel geheimhouding omgeven is. Veel regeringen, zoals China, weigeren volledige en officiële cijfers te geven over uitgevoerde executies. Viet Nam bestempelt cijfers en verslagen over de doodstraf zelfs als een 'staatsgeheim.' 'Cijfers over de doodstraf zijn bijzonder verontrustend: 20.000 mensen tellen op dit moment de dagen totdat de staat hun leven zal nemen. De doodstraf is de ultieme, onomkeerbare ontkenning van de rechten van de mens en druist in tegen het recht op leven. Vaak volgt de doodstraf op een oneerlijk proces of omdat er politieke redenen voor zijn. Bovendien wordt de straf regelmatig op een discriminatoire manier toegepast en zijn fouten tijdens het proces bij de doodstraf niet te herstellen,' zei Irene Khan, secretaris-generaal van Amnesty International.
'Het is een illusie dat de doodstraf een afschrikwekkende werking zou hebben. Misdaad neemt niet af in landen waar de doodstraf bestaat Regeringen die de doodstraf toepassen moeten op zoek gaan naar meer effectieve maatregelen tegen misdaad.'
Ondanks de schokkende cijfers is er ook reden voor optimisme: de wereldwijd trend is ontegenzeggelijk in de richting van afschaffing van de doodstraf. Het aantal landen dat nog mensen executeert is de afgelopen twintig jaren gehalveerd en is ook nu weer, voor het vierde opeenvolgende jaar, gedaald. Mexico en Liberia zijn de meeste recente voorbeelden van landen die de doodstraf hebben afgeschaft.
'Top-executeurs' 'China, Saoedi-Arabië, Iran en de Verenigde Staten vallen op als de 'top-executeurs' vanwege hun extreme gebruik van de doodstraf. Daarmee vormen zij een flagrante uitzondering in een wereld die zich steeds meer afwendt van het gebruik van de doostraf,' zei Irene Khan. Iran executeerde in 2005 minstens 94 mensen, Saoedi-Arabië minstens 86. Er waren in die periode 60 executies in de Verenigde Staten.
In China, een land dat verantwoordelijk is voor bijna 80% van alle executies, kan iemand voor 68 verschillende misdrijven de doodstraf krijgen, waaronder ook niet-gewelddadige vergrijpen zoals belastingfraude, verduistering en drugsmisdrijven. Volgens cijfers die bij Amnesty International beschikbaar zijn werden in China zo'n 1770 mensen geëxecuteerd. Het werkelijke cijfer is echter ongetwijfeld veel hoger. Een Chinese juridische expert verklaarde onlangs dat het werkelijke aantal executies rond de 8000 lag. In Saoedi-Arabië zijn mensen uit hun gevangeniscel gehaald en geëxecuteerd zonder dat zij wisten dat de doodstraf tegen hen was uitgesproken. Anderen werden berecht en ter dood veroordeeld in een taal die zij niet zelf konden spreken of lezen.
In de Verenigde Staten werden in 2005 twee mannen uit de dodencel vrijgelaten nadat hun onschuld bewezen werd.
De doodstraf voor minderjarige daders Voor zover bij Amnesty International bekend was Iran in 2005 het enige land dat minderjarige misdadigers executeerde. Het land executeerde vorig jaar minstens acht mensen voor misdrijven die zij begingen toen ze nog minderjarig waren. Twee van hen waren jonger dan 18 jaar ten tijde van de executie. De Verenigde Staten heeft de doodstraf voor minderjarigen in maart 2005 afgeschaft na een lange tijd waarin het land de 'wereldleider' van deze praktijk was.
'Het feit dat de Verenigde Staten, ooit 's werelds grootste executeur van minderjarige daders, de praktijk nu heeft beëindigd is een duidelijke boodschap aan het adres van landen die nog steeds kinderen executeren: Deze barbaarse praktijk moet stoppen. De beslissing van het Amerikaanse Hooggerechtshof waarmee de executie van minderjarige daders uitgebannen werd is een belangrijke mijlpaal op de weg naar volledige afschaffing van de doodstraf voor kinderen,' zei Khan.
Economische belangen en willekeur Soms raakt het gebruik van de doodstraf op een gevaarlijke manier vermengd met economisch belangen. In China is grote zorg over de hoge winsten die behaald kunnen worden met transplantaties van organen die afkomstig zijn van mensen die ter dood zijn gebracht. Dit zou als een stimulans werken om de doodstraf te handhaven.
In veel landen dragen onmenselijke procedures bij aan de inherente wreedheid van de doodstraf. Zo worden in Wit-Rusland en Oezbekistan terdoodveroordeelden of hun familieleden niet van tevoren op de hoogte gesteld van de datum van hun executie. Daarmee ontzeggen de regeringen deze mensen hun laatste kans om afscheid te nemen. Het lichaam van de gevangene wordt niet aan de familieleden vrijgegeven voor een begrafenis. Bovendien krijgt de familie geen informatie over de plaats waar het lichaam dan wel is begraven.
Oneerlijke processen Het rapport van Amnesty International geeft ook inzicht in de dodelijke gevolgen van oneerlijke processen. In Japan is een aantal mensen ter dood veroordeeld nadat ze misdrijven onder druk van mishandeling hebben 'bekend' die ze niet begaan hadden. De gebrekkige strafrechtpraktijk in Oezbekistan en Wit-Rusland zijn een voedingsbodem voor gerechtelijke dwalingen. Executies in Oezbekistan volgen vaak op oneerlijke processen, marteling en mishandeling die vaak gericht zijn op het verkrijgen van 'bekentenissen.'
'De groeiende trend tegen de doodstraf is niet meer te stoppen. In 1977 hadden nog maar 16 landen de doodstraf voor alle misdrijven afgeschaft. In 2005 was dat cijfer inmiddels gestegen tot 86 landen. Amnesty International zal doorgaan met haar campagne tegen de doodstraf totdat elke veroordeling tot de doodstraf is omgezet en uiteindelijk overal afgeschaft is,' verklaarde Irene Khan. 'Mensenrechten zijn er voor alle mensen: voor de schuldigen en voor de onschuldigen, voor de besten onder ons en voor slechtsten. Daarom moet de doodstraf overal worden afgeschaft.'
Noot aan de redactie Voor meer informatie, onderliggende documenten, foto's en interviews kunt u bellen met Amnesty International, afdeling Persvoorlichting, Nicole Sprokel, 020 6264436 en 020 7733677 of Ruud Bosgraaf, 020 7733667. Kijk voor de nieuwste cijfers over de doodstraf op onze websites: