Theodoor Heemskerk: een heer in een volkspartij
Promotie Geschiedenis
donderdag 20 april 12.00 uur
Arno Bornebroek richtte zich in zijn onderzoek op het bijzondere leven van Theodoor Heemskerk (1852-1932), één van de langste zittende ministers-presidenten van Nederland. In de ruim veertig jaar dat hij deel uitmaakte van de Nederlandse politiek was hij betrokken bij roemruchte momenten uit de parlementaire geschiedenis. Afkomstig uit een gegoed Amsterdams milieu bekeerde Heemskerk zich verrassend tot de protestantse orthodoxie en sloot hij zich aan bij de Antirevolutionaire Partij van Abraham Kuyper. Maar hij had weinig gemeen met het gangbare beeld van de sobere calvinist. Tegen de gereformeerde zeden van die tijd ging hij wel naar de bioscoop en bezocht theaters. Hij kwam bekend te staan als de 'jolige christen'. Behalve in Amsterdam, waar hij onder meer wethouder was, lag zijn betekenis in de landelijke politiek. Een diepgaand persoonlijk conflict met Kuyper markeerde het begin van het kabinet-Heemskerk (1908-1913) en het einde van Kuypers carrière. Kuyper heeft Heemskerk dit nooit vergeven. Heemskerk wist zijn kabinet door woelige tijden te loodsen en enkele belangrijke wetten in te voeren - zoals de Armenwet en zedelijkheidswetten - die tot ver in de twintigste eeuw van kracht waren. Als minister van Justitie (1918-1925) verbaasde hij vriend en vijand met zijn kundigheid. Hij werd binnen en buiten de politiek een gerespecteerde persoonlijkheid die ook bij zijn tegenstanders in hoog aanzien stond. Een conflict met Hendrikus Colijn maakte een einde aan Heemskerks lange politieke loopbaan. Het is opvallend en tragisch, stelt Bornebroek, dat de verzoenende Heemskerk zijn politieke carrière begon en eindigde met een conflict met de partijleiding.
A.H. Bornebroek: Een heer in een volkspartij. Theodoor Heemskerk (1852-1932), minister-president en minister van Justitie. Promotor is prof. dr. P. de Rooy.
Dit is een overzicht van promoties, oraties, afscheidscolleges en andere activiteiten aan de Universiteit van Amsterdam. Meer informatie over de items in deze agenda kunt u krijgen bij de afdeling Persvoorlichting, tel. 020 - 525 2695, e-mail:
Universiteit van Amsterdam