Persbericht
Rijksuniversiteit Groningen
Nummer: 42
Datum: 19 april 2006
Kiezen in een conflict in China en Nederland
Welke kant kies je als je wordt betrokken bij een conflict tussen twee personen? Kies je voor je collega of je baas? Voor een onbekende die volgens jou gelijk heeft of een goede vriend? Uit het onderzoek van Huadong Yang blijkt dat Nederlanders en Chinezen verschillend reageren op dit soort dilemma's. Voor Nederlanders is de ratio doorslaggevend, voor Chinezen tellen relatie en de hiërarchische verhoudingen ook mee. Yang: "Culturele verschillen blijken van grotere invloed te zijn op conflicten in organisaties dan tot nu toe werd gedacht." Yang promoveert op 27 april 2006 aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Het onderzoek van Yang biedt inzicht in de culturele verschillen tussen China en Nederland. Yang laat zien hoe conflicten kunnen escaleren als een derde, aanvankelijk neutrale, persoon een van beide kanten moet kiezen. Dit inzicht moet volgens Yang leiden tot meer begrip voor elkaars culturele verschillen. "Nu vinden Chinezen vaak dat Nederlanders niet te vertrouwen zijn, omdat ze in een conflict zomaar de partij kunnen kiezen van iemand waarmee ze geen relatie hebben. Nederlanders wantrouwen Chinezen omdat zij in een conflict vaak de partij kiezen van een familielid of vriend boven iemand met goede argumenten."
Partij kiezen
In zijn onderzoek laat Yang Nederlandse en Chinese employees reageren op dilemma's waarbij zij als derde persoon betrokken worden bij een conflict tussen twee anderen. Daarbij gaat het steeds om conflicten in een werksituatie, niet privé. Yang: "Drie factoren zijn van belang: de legitimiteit van de argumenten, de mogelijkheid dat een van de twee partijen sancties zal gebruiken en de persoonlijke relatie. Persoon A kan gelijk hebben, maar persoon B heeft misschien wel de invloed om de derde persoon later te straffen voor zijn keuze. A heeft gelijk, maar B is een goede vriend. Informatie hierover heeft grote invloed op de keuzes die mensen maken. In hoeverre ze zich door deze informatie laten leiden verschilt per persoon en per situatie."
Guanxi
Een belangrijke uitkomst van zijn onderzoek is dat Nederlanders eerder geneigd zijn om te kiezen voor de persoon die gelijk heeft dan Chinezen. Chinese werknemers laten factoren als sancties en persoonlijke relatie even zwaar meewegen in hun keuze als legitimiteit. Hij verklaart de Chinese manier van kiezen met het begrip guanxi. "Als je in China met iemand wilt samenwerken of zakendoen, vraag je je eerst af of je met die persoon guanxi hebt. Guanxi bepaalt namelijk wat de onderlinge relatie is. Een familielid zul je altijd helpen zonder er iets voor terug te verwachten. Een vriend zul je ook helpen, maar daar verwacht je een wederdienst voor terug. Gebeurt dat niet, dan zul je de volgende keer niet weer helpen. In een conflict tussen een vriend en een vreemdeling, kies je de kant van je vriend, maar je verwacht dat hij dat voor jou ook zal doen. Met een onbekende heb je geen guanxi en je hoeft hem dus niet te helpen. Ook al heeft hij gelijk in een conflict, je zult niet snel zijn kant kiezen. Dat gaat ook op voor de zakenwereld. Als je zaken wilt doen in China, moet je eerst vrienden maken. Blijf je een vreemdeling, dan zijn er geen gezamenlijke belangen en hoeft niemand rekening met elkaar te houden. Ontstaat er een vriendschap, guanxi, dan kun je iets voor elkaar betekenen."
Meer begrip
Misverstanden ontstaan al snel als gevolg van deze culturele verschillen, stelt Yang: "Voor Chinezen is het heel vreemd om te zien dat Nederlanders in een conflict partij kunnen kiezen voor iemand die ze niet kennen boven hun vriend. Nederlanders associëren vriendendiensten al snel als belangenverstrengeling. Zo kan het gebeuren dat een Chinese zakenman geen zaken met een Nederlander wil doen omdat hij er niet op kan rekenen dat de Nederlander iets voor hem terug zal doen. En Nederlandse zakenlieden vertrouwen Chinezen niet omdat ze voorrang geven aan hun vrienden en familieleden. Met mijn proefschrift zou ik graag zien dat er meer begrip ontstaat voor deze culturele verschillen."
Sancties
Een andere factor die meespeelt bij het maken van keuzes is de invloed en macht van een van de twee deelnemers aan het conflict. Als persoon A de macht heeft om de derde persoon te straffen of te belonen voor zijn keuze, ontstaat er een dilemma. Dit komt natuurlijk voor in alle culturen, maar in het collectivistische China zijn de verschillen in macht groter dan in het individualistische Nederland. Yang: "Sancties wegen zwaar mee in China. Toch blijken Chinese werknemers niet altijd te kiezen voor de persoon met de meeste macht. Ze kiezen liever helemaal niet tussen twee tegenstellingen. Een Nederlander kiest A of B, zwart of wit. Een Chinees kan voor A kiezen, maar dat betekent niet dat hij vindt dat B ongelijk heeft. A en B kunnen allebei gelijk hebben en misschien kiest hij nu voor A maar morgen voor B. Dat komt voort uit de Chinese filosofie van yin en yang: zwart met een witte cirkel en wit met een zwarte cirkel. Deze andere manier van kijken naar de wereld is een belangrijk cultureel verschil tussen de Chinese en de westerse wereld en leidt vaak tot grote misverstanden. Ook hier geldt weer dat begrip voor elkaars manier van denken mensen dichter bij elkaar kan brengen."
Curriculum Vitae
Huadong Yang (1 juni 1974, Xuanghua, Hebei, China) studeerde Toegepaste Psychologie aan de Chinese Academy of Sciences. Hij verrichtte zijn promotieonderzoek bij de vakgroep Sociale en Organisatiepsychologie van de faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen van de RUG. Zijn onderzoek is gefinancierd door het Ubbo Emmius Fonds. Hij promoveert tot doctor in de Gedrags- en Maatschappijwetenschappen. Zijn promotores zijn prof. dr. E. Van de Vliert en prof. dr. K. Shi. De titel van zijn proefschrift luidt Siding in a conflict in China and the Netherlands en wordt gepublicieerd door het Kurt Lewin Insitute, ISBN-nummer is 90-76269-52-1.
Noot voor de pers
Meer informatie: Huadong Yang, telefoon (050) 363 6433, e-mail h.yang@rug.nl
Redactie: afdeling Communicatie RUG
Postbus 72, 9700 AB Groningen
Tel. 050-363 4444
E-mail: communicatie@rug.nl
Rijksuniversiteit Groningen