Meer informatie: dienst Interne en Externe Communicatie, tel. 071-5273282
Persbericht Universiteit Leiden 13 april 2006
TERREURBESTRIJDING KENT VEEL KNELPUNTEN
Afshin Ellian: Proces Hofstadgroep legt feilen terreurbestrijding
bloot
Het islamitisch terrorisme is de ernstigste dreiging in de moderne
Nederlandse geschiedenis, aldus de Leidse rechtsfilosoof prof. Afshin
Ellian. Hij woonde het proces tegen de Hofstadgroep bij en deed
onderzoek naar terrorismebestrijding. Hij constateert dat een
effectieve terreurbestrijding ernstig belemmerd wordt door de huidige
inrichting van onze rechtstaat. In zijn oratie van dinsdag 18 april
a.s. doet hij aanbevelingen voor een slagvaardiger
anti-terrorismebeleid.
Problemen en knelpunten
In zijn oratie somt Ellian de vier problemen op die naar zijn mening
een effectieve terreurbestrijding het meest in de weg staan. Daarnaast
bespreekt hij een viertal maatschappelijke knelpunten, die opgelost
moeten worden om de sociale cohesie in de samenleving te bevorderen.
Die cohesie is noodzakelijk om zo weinig mogelijk voeding te geven aan
de ontwikkeling van islamitisch-terroristische overtuigingen bij
jongeren. Voor het aanpakken van deze knelpunten ontbreekt op dit
moment nog een brede maatschappelijke consensus.
Strijd tegen islamitisch terrorisme gaat lang duren
Ellian concludeert dat de strijd tegen het islamitisch terrorisme niet
op korte termijn gewonnen kan worden. De uiteindelijke oplossing moet
komen van de islamitische wereld, waar nu al een strijd gaande is over
een democratische rechtsorde en een cultuur waarin mensenrechten
gerespecteerd worden. Een gedemocratiseerde islamitische wereld zal
niet langer de structurele leverancier zijn van islamitisch
terrorisme. De strijd voor een democratische islamitische rechtsorde
en tegen het islamitisch terrorisme is een strijd met vele risicos en
valkuilen, waaraan noch het oosten noch het westen zich kan
onttrekken.
De vier grootste problemen bij terreurbestrijding
1. Leemtes in de wet
Ellian vindt het onbegrijpelijk dat het oproepen tot het plegen van
aanslagen (opruiing) weliswaar strafbaar is, maar (nog) niet geldt als
een terroristisch misdrijf. Hetzelfde geldt voor het bezoeken van
terroristische trainingskampen. Dat deze zaken niet worden aangemerkt
als terroristische misdrijven, valt niet de rechter te verwijten, maar
de wetgever.
2. Onduidelijkheid over mogelijkheden contraterreur
De Hofstadgroep heeft volledig zijn gang kunnen gaan tot het moment
van de arrestatie. Wetgever en bestuurders moeten de vraag
beantwoorden hoever men mag gaan in het uitoefenen van contraterreur,
d.w.z. het verstoren van de handelingen van potentiële terroristen.
Hoe kan de overheid preventief bestuursrechtelijk tegen hen optreden?
Welke mogelijkheden moet de overheid krijgen m.b.t. controle,
meldplicht, preventieve aanhouding? Er is nog geen onderzoek gedaan
naar de mogelijkheden van contraterreur in relatie tot het recht.
3. Vreemdelingenrecht
Ellian vindt dat de IND en de vreemdelingenpolitie inadequaat
gehandeld hebben met betrekking tot de Hofstadgroep. Hun geestelijk
leider, Abu Khaled, de rondtrekkende predikant, had op een bijzondere
wijze bewaakt moeten worden, voordat hij definitief het land werd
uitgezet.
4. Operationele kwesties
De slagkracht van het anti-terreurbeleid zal heel zwak zijn zolang de
onderlinge informatie-uitwisseling en coördinatie niet goed geregeld
zijn. Ellian onderschrijft het voorstel van collega Cyrille Fijnaut,
die ervoor pleit de huidige versnipperde structuur van de Nederlandse
politie om te vormen tot een nationaal politiekorps. Wel is er een
nieuwe Dienst Speciale Interventies (DSI), waarin speciale eenheden
van politie en defensie samenwerken, die als coördinerende
interventiemacht snel moet kunnen opereren in dreigende situaties.
Vier maatschappelijke knelpunten
1. Een nationaal plan over integratie ontbreekt
Het bevorderen van de integratie van moslims is van belang voor de
nationale veiligheid, omdat dat de negatieve maatschappelijke gevolgen
van een eventuele terreuraanslag zal beperken. Sinds Pim Fortuyn
vinden alle politieke partijen integratiepolitiek belangrijk, maar het
is de grote partijen nog niet gelukt om het eens te worden over een
aantal cruciale zaken. De integratie is een nationaal probleem en
vraagt om een nationale aanpak: een beschavingsoffensief waarbij
burgerschap centraal staat en niet religie.
2. Infiltratie politieke islam in moskeeën en onderwijs
De infiltratie van de politieke islam begint altijd in de moskeeën en
in het onderwijs, aldus Ellian. Hij vindt het naïef en gevaarlijk als
politici en media daar onvoldoende rekening mee houden. Weliswaar
waarborgt de Grondwet de mogelijkheid van het bijzonder onderwijs,
maar het mag niet zo zijn dat de inhoud van dat onderwijs in strijd is
met andere grondrechten. De islam bevat voorschriften die de schending
van mensenrechten inhouden, zoals het niet erkennen van de gelijkheid
tussen mannen en vrouwen en tussen homos en heteros. Ellian vindt dat
een kind het recht heeft om te worden onderwezen over de rechten van
de mens en over de vrede. Hij pleit voor een nieuw verplicht vak voor
alle basisscholen: de rechten van de mens. Islamitische kinderen die
van hun godsdienstleraar horen dat homos naar de hel gaan en dat man
en vrouw niet gelijkwaardig behandeld moeten worden, horen dan
tenminste óók bij het vak de rechten van de mens dat allen die zich in
Nederland bevinden voor en door de wet gelijk aan elkaar zijn en dat
discriminatie een strafbaar feit is.
3. Vertrouwenscrisis bij burgers na aanslag
De burgers zijn er niet van overtuigd dat de overheid de problemen
m.b.t. integratie en terrorisme-bestrijding goed aanpakt. Een
vertrouwenscrisis na een mogelijke aanslag zou een ernstige dreiging
voor de rechtsorde kunnen betekenen. Religieus-etnische conflicten
zijn daarbij niet uitgesloten.
4. Wetgeving rond internet schiet tekort
Rechercheren en contraterreuractiviteiten worden zinloos als men via
internet ongestoord nieuwe jihad-strijders kan blijven rekruteren.
Ellian: Internet is een bloeiende bazaar waarin gehandeld wordt in
haat. Er zijn internationale verdragen nodig om het terrorisme en
radicalisering op internet te kunnen bestrijden.
Prof.dr. Afshin Ellian (1966) is per 1 juni 2005 benoemd tot
hoogleraar in de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Universiteit
Leiden om werkzaam te zijn op het vakgebied van Sociale cohesie,
burgerschap en multiculturaliteit.
Meer informatie over Ellian:
Tekst van de oratie