Nieuws
Een rechte rug: 9 vragen over operaties aan de wervelkolom bij jonge
kinderen
Een scoliose, oftewel een kromme rug, is een veel voorkomend
verschijnsel bij kinderen met een spierziekte. Bij kinderen met
bepaalde spierziekten kan een scoliose door toename van
spierkrachtverlies soms al op jonge leeftijd ontstaan. Daardoor is
soms een operatieve correctie nodig als een kind nog volop in de groei
is. In Nederland wordt dan meestal gekozen voor een techniek waarbij
de rug nog kan doorgroeien, zonder dat hiervoor extra operaties nodig
zijn.
1. Wat is een scoliose operatie?
Bij een scoliose-operatie wordt de rug met behulp van metalen staven
recht gezet, en door er bot bij te leggen ontstaat een spondylodese,
een stijve rug. Zo kan de rug niet verder krom groeien. Meer
informatie over de scoliose-operatie vindt u in het artikel 'Een
imperiaal op mijn rug', Contact 1999 no 3 (te downloaden via
www.vsn.nl; onderdeel 'Mijn VSN'; artikelen, uitgebreid zoeken).
2. Wat is een spondylodese?
Spondylodese is het laten vergroeien van de rug tot de wervels aan
elkaar gegroeid zijn. Er ontstaat zo een stuk stevig bot. Deze
techniek wordt gebruikt bij alle rugoperaties om de afwijkende wervels
aan elkaar te laten groeien. Bij scoliose-operaties wordt spondylodese
toegepast op meerdere wervels, om de verkromming van de wervelkolom te
stoppen.
3. Wat is een normale groei van de rug?
De mens groeit het snelst als embryo in de baarmoeder en in het eerste
levensjaar. Tussen de leeftijd van vier en tien jaar neemt de lengte
stabiel toe; de romp groeit in deze periode ongeveer 10 cm. Tijdens de
puberteit groeit de romp nog 20 cm. Deze toename wordt gemeten van de
billen tot en met het hoofd, we noemen dat de zithoogte. De 24 wervels
van de rug groeien in die periode ongeveer 23 cm. Per wervel is dat
ongeveer 0,07 cm per jaar.
4. Wat gebeurt er met de groei van de rug na een spondylodese?
Doordat de wervels bij een spondylodese aan elkaar groeien, stopt hun
groei. Bij scoliose-operaties wordt de rug zo recht mogelijk gemaakt,
wat weer lengtewinst voor de rug geeft. Vuistregel: bij een operatie
op de leeftijd vanaf twaalf jaar (voor meisjes) en dertien jaar (voor
jongens) betekent dit, dat de restgroei die nu stopt gelijk is aan de
lengtewinst door het recht zetten van de rug. Voor jongere kinderen
betekent het, dat de rug uiteindelijk minder lang wordt, dan bij de
natuurlijke groei het geval zou zijn. Bij een operatie op een leeftijd
tussen tien en twaalf tot dertien jaar scheelt het uiteindelijk maar
heel weinig en heeft het geen consequenties. Bij een spondylodese
onder de leeftijd van tien jaar wordt de groeistop van de rug soms wel
een probleem.
5. Zijn er systemen waarbij de groei doorgaat?
Ja, door de wervelkolom recht te zetten met staven waar de wervels
langs kunnen groeien (een soort "tramrails") maar geen spondylodese
uit te voeren, kan de rug nog blijven groeien.
Bij jonge kinderen die nog niet in de puberteit zijn, kan dit een
oplossing zijn voor de verminderde groei door een spondylodese.
6. Welke groeisystemen zijn er?
Er zijn twee technieken beschikbaar. De eerste techniek betreft een
soort uitschuifstaaf, die in de rug gezet wordt. Door deze staaf om de
zes maanden met een operatie uit te schuiven (te verlengen) en daarmee
de wervelkolom "op te krikken", kan de staaf meegroeien met de rug en
toch de rug recht houden. Dit betekent wel dat er ieder half jaar een
kleine operatie - onder volledige narcose - nodig is om de staaf
verder uit te schuiven. Bovendien is de staaf alleen aan de boven- en
onderkant van de wervelkolom vastgezet, waardoor deze relatief
makkelijk kan losbreken. Dan zijn er weer nieuwe operaties nodig. Bij
gebruik van deze techniek zijn er dus meerdere operaties nodig
(minimaal iedere zes maanden) en treden er relatief vaak complicaties
op (zoals slechte wondgenezing, ontsteking of loslaten van staven).
De tweede techniek betreft het gebruik van een zogenaamd glijsysteem.
Hierbij glijden de wervels - als ze groeien - langs de staaf, of langs
de uit twee stukken bestaande staaf die langzaam langer wordt (als een
telescoop). Bij deze methode zijn geen extra operaties nodig. Daarom
wordt in Nederland meestal voor deze techniek gekozen.
7. Hoe lang kan de rug doorgroeien na operatie met een groeisysteem ?
Hier zijn nog weinig gegevens over. Een enkele studie laat resultaten
zien waarbij de romp gemiddeld 8 tot 12 cm is gegroeid over een
periode van maximaal zes jaar. Door de gebruikte techniek gaat de
verstijving van de rug weliswaar langzamer dan bij een spondylodese,
maar uiteindelijk stopt ook hierbij de groei.
8. Hoe is het met de groei van kinderen met een spierziekte?
Chronisch zieke kinderen, zoals kinderen met een spierziekte of
kinderen die met een open rug geboren zijn, groeien beduidend minder
goed dan gezonde kinderen. Ook de rug groeit minder goed dan normaal
en de uiteindelijke romplengte is meestal veel korter. Het verschil
kan oplopen tot meer dan 10 cm. Ook kinderen met aangeboren
wervelafwijkingen groeien minder goed. Hoe meer wervels er vervormd
zijn, des te minder de groei. Bij al deze kinderen is er dus veel
minder effect te verwachten van een groeisysteem.
9. Hoe kan ik bepalen wat het beste is voor mijn kind?
De keuze voor een scolioseoperatie met of zonder groeimogelijkheden is
een individuele keuze, die bepaald wordt door persoonlijke
omstandigheden en voorkeuren. Om een dergelijke keuze goed te kunnen
maken, is overleg met een orthopedisch chirurg aan te raden. Het is
aan te bevelen om hiervoor een verwijzing te vragen aan de
revalidatiearts bij wie uw kind onder behandeling is. De
revalidatiearts zal ook nauw betrokken zijn bij zowel de
voorbereidingen als de nazorg rondom de operatie.
Door:
Dr. H. Pruijs Wilhelmina Kinderziekenhuis, Utrecht
Dr. M. de Kleuver, Sint Maartenskliniek, Nijmegen
Dr. B.J. van Royen, VU Medisch centrum, Amsterdam
29 maart 2006
VSN - Lt. gen. van Heutszlaan 6 - 3743 JN Baarn tel: 035-5480480
Spierziekten Infolijn: 0900-5480480 - E-mail: vsn@vsn.nl - Postbank
1422400
Vereniging Spierziekten Nederland