Voedsel en Waren Autoriteit

Claims over diabetes op kaneelcapsules niet toegestaan

13 maart 2006 - nieuwsbericht

De Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) heeft geconstateerd dat er in toenemende mate kaneelcapsules te koop zijn met beweringen die een heilzame werking van kaneel bij diabetes suggereren. Voorbeelden hiervan zijn beweringen over de positieve invloed van kaneel op de bloedsuikerspiegel en over de geschiktheid van kaneelcapsules in een dieet voor diabetici.

In tegenspraak met wat enkele importeurs en handelaren beweren, zijn dit medische claims. Medische claims betreffen beweringen over 'het voorkomen, behandelen en genezen van ziekten', of toespelingen daarop. Volgens de Warenwet mogen op levensmiddelen in het algemeen en dus ook op voedingssupplementen zoals kaneelcapsules geen medische claims gebruikt worden. Het is ook niet toegestaan om medische claims in advertenties voor levensmiddelen te gebruiken. Dergelijke claims horen alleen thuis op medicijnen en dan alleen als er wetenschappelijk bewijs voor geleverd is.

De wet staat niet toe dat kaneelcapsules (of enig ander levensmiddel) met zulke medische claims worden verkocht of in advertenties worden aangeprezen. De VWA treedt op als dergelijke claims bij deze producten worden gevonden.

Meer informatie: voedingssupplementen

voedingssupplementen (nutriceutica)
informatieblad 43 / 31 maart 2005
wat zijn voedingssupplementen?
Voedingssupplementen zijn levensmiddelen die in de vorm van pillen, pastilles, capsules, druppelvloeistof of als poeders op de markt verschijnen. Een beter woord zou zijn "nutriceutica" want hierin komt naast het voedingsaspect ook het pharmaceutisch aspect naar voren. De actieve stoffen in voedingssupplementen zijn vaak vitamines, mineralen (sporenelementen), kruiden of andere stoffen. wat is het verschil tussen voedingssupplementen en geneesmiddelen? Het onderscheid tussen voedingssupplementen en geneesmiddelen is voor de consument soms lastig te maken. De vorm van deze producten komt immers vaak overeen. Een product in de handel gebracht als voedingssupplement mag in elk geval geen ingrediënten bevatten die reeds geregistreerd zijn als een geneesmiddel volgens de Wet op de Geneesmiddelenvoorziening. Maar ook andere ingrediënten met een duidelijk geneeskundige werking vallen onder de werking van die wet.
Producten met een dergelijk ingrediënt mogen uitsluitend op de markt worden gebracht als een geneesmiddel.
Voorts mogen uitsluitend geneesmiddelen een medisch getinte aanprijzing dragen (medische claim). Voedingssupplementen mogen dus niet voorzien zijn van medische claims. Geneesmiddelen moeten geregistreerd zijn voordat zij mogen worden afgeleverd. Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen verzorgt die registratie. Geneesmiddelen mogen alleen verhandeld worden door apothekers (allen) en drogisten (beperkt tot zelfzorggeneesmiddelen).

1.informatieblad 43 / 31 maart 2005
De Inspectie voor de Gezondheidszorg is belast met het toezicht op de naleving van de Wet op de Geneesmiddelenvoorziening.
welke wetgeving is relevant?
Speciale wetgeving voor deze producten is op dit moment uitsluitend van toepassing op vitaminepreparaten en mineralen(zie volgende paragraaf). De eerste stappen op de weg naar harmonisatie van deze wetgeving binnen de EU zijn gezet met het aannemen van Richtlijn 2002/46/EG betreffende de onderlinge aanpassing van de wetgeving der lidstaten inzake voedingssupplementen. Deze heeft vooralsnog alleen betrekking op vitamines en mineralen. Voor voedingssupplementen zijn de volgende algemene wettelijke voorschriften van toepassing:
*Warenwet In en op basis van deze wet zijn regels gesteld ten aanzien van onder meer eet- en drinkwaren. Bij deze regels gaat het om hygiëne-voorschriften bij de bereiding, behandeling en verhandeling, etiketteringsvoorschriften en samenstellingseisen. Bij bepaalde producten geldt bovendien een aanmeldingsplicht.

*Wet op de Geneesmiddelenvoorziening. In en op basis van deze wet is o.a. geregeld dat producten die geregistreerd zijn als een geneesmiddel alleen met registratienummer verhandeld mogen worden door bedrijven die daar een vergunning voor hebben.
*Opiumwet. Bij deze wet zijn lijsten opgenomen van stoffen die uitsluitend verhandeld mogen worden, voorzover daarvoor namens de minister een vergunning is afgegeven, een zogenaamd "Opiumverlof". wat staat er in de Warenwet over voedingssupplementen ? De Keuringsdienst van Waren is belast met het toezicht op de producten die vallen onder de Warenwet. Hieronder volgt een opsomming van een aantal besluiten en regelingen die op deze producten van toepassing is. Uiteraard is het afhankelijk van de aard en presentatie van het product welke regelgeving exact van toepassing is.

*Artikel 19 en 20 van de Warenwet
In deze artikelen is o.a. het verbod geregeld ten aanzien van het voeren van medische claims (etikettering) en ten aanzien van het hanteren van verboden aanprijzingen m.b.t. levensmiddelen (reclame-uitingen).
Preventieve keuringen van aanprijzingen worden door de Keuringsraad Aanprijzing Gezondheidsproducten (KAG) uitgevoerd voor gezondheidsproducten. In de leidraad van deze Keuringsraad is onder andere de code voor de aanprijzing van gezondheidsproducten opgenomen inclusief een lijst van (gezondheids)claims die in het algemeen als niet in strijd met de wet worden aangemerkt. Die lijst kan helpen bij het bepalen welke claims worden beoordeeld als een medische claim (die dus niet toegestaan zijn op gezondheidsproducten) en welke worden beoordeeld als gezondheidsclaim (welke zijn toegestaan indien de claim bewezen kan worden).

2.informatieblad 43 / 31 maart 2005

*Artikel 10, eerste lid van het Warenwetbesluit Bereiding en behandeling van levensmiddelen In dit artikel is het algemeen verbod geregeld ten aanzien van het toevoegen van vitamines, fluor- en jodiumverbindingen en aminozuren en hun zouten aan eet- en drinkwaren. Er zijn echter uitzonderingen op dit algemeen verbod, o.a. de Warenwetregeling Vrijstelling vitaminepreparaten en het Warenwetbesluit Toevoeging micro-voedingsstoffen aan levensmiddelen, waarin het onder bepaalde restricties is toegestaan vitamines en/of mineralen toe te voegen aan levensmiddelen.
Voor het toevoegen van aminozuren zal de Keuringsdienst van Waren ook rekening houden met het advies van de Gezondheidsraad dat beschreven staat in het Gezondheidsraad-rapport "Veiligheid van aminozuursuppletie" (1999/06).
Artikel 30 Warenwetregeling Hygiëne van levensmiddelen (zie de ingang HACCP op de website www/keuringsdienstvanwaren.nl)
Dit artikel verplicht alle levensmiddelenbedrijven dus ook voedingssupplementen fabrikanten en handelaren/importeurs om hun werkwijze zodanig in te richten dat zij op een systematische manier de veiligheid van hun producten waarborgen. Dit houdt in dat ze verplicht zijn een bewakingssysteem te hebben waarmee hun hele proces gecontroleerd wordt. Dit bewakingssysteem, ofwel voedselveiligheidssysteem, moet gebaseerd zijn op HACCP, het Hazard Analysis and Critical Control Point System.
HACCP is geen tastbare handleiding met voorschriften, maar een systeem dat op 7 principes gebaseerd is. Deze principes worden gehanteerd om de voedselveiligheid te garanderen. Bedrijven dienen dit systeem toe te spitsen op hun eigen situatie. Ze geven daarbij zelf aan waar en in welke fase van de productie-en/of distributieprocessen er gevaren voor de gezondheid van de consumenten zouden kunnen ontstaan.
Tevens leggen zij vast welke maatregelen er genomen worden om bedreiging van de gezondheid van de consument te voorkomen, welke controles uitgevoerd worden en wat de resultaten zijn. Kortom: HACCP is een preventief systeem dat structureel de handelswijze van de ondernemer bewaakt.

*Warenwetbesluit Etikettering van levensmiddelen Dit besluit bevat voorschriften waaraan voorverpakte en verpakte eet- en drinkwaren moeten voldoen op het gebied van productinformatie.
Warenwetregeling Vrijstelling vitaminepreparaten, Warenwetbesluit Voedingssupplementen, Warenwetregeling voedingssupplementen.Tot 1 augustus 2005 mogen producten die voldoen aan de oude Warenwetregeling Vrijstelling vitaminepreparaten in de markt blijven. Producten die voldoen aan het nieuwe besluit en de nieuwe regeling mogen reeds nu op de markt gebracht worden. Voor de overgangsmaatregelen wordt verwezen naar de wetsteksten. Dit besluit en deze regelingen zijn van toepassing op vitaminepreparaten die als doel hebben het 20 % van de Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid) en die:
- in de handel worden gebracht in de vorm van pillen, pastilles, capsules of druppelvloeistof

3

- niet geregistreerd zijn als geneesmiddel.informatieblad 43 / 31 maart 2005
- een maximale dosering kennen voor vitamine A en vitamine D In deze regeling zijn zowel etiketteringsvoorschriften als samenstellingseisen opgenomen ten aanzien van vitaminepreparaten.De Europese commissie zal in het kader van de bovengenoemde richtlijn komen met maximum- en minimumhoeveelheden voor vitamines en mineralen in voedingssupplementen.

*Warenwetbesluit Kruidenpreparaten (zie specifiek infoblad) Dit besluit is van toepassing op kruiden en kruidenpreparaten, uitgezonderd:
- kruiden bestemd voor de bereiding van geneesmiddelen, en
- geneesmiddelen zoals in artikel 1 van de Wet op de Geneesmiddelenvoorziening, en
- cosmetische producten als bedoeld in Warenwetbesluit Kosmetische producten, en
- specerijen en kruiden genoemd in het Warenwetbesluit Specerijen en kruiden,
- aroma's in het Warenwetbesluit Aroma's.
In het besluit zijn regels gesteld ten aanzien van:
- veiligheid: kruidenpreparaten mogen alleen kruidensubstanties bevatten in hoeveelheden die niet schadelijk zijn voor de volksgezondheid.

- etikettering: gebruiks- en doseringsadvies

- gebezigde claim/bewering: objectieve gegevens waaruit werking of eigenschap blijkt. specifieke samenstellingseisen:
eisen aan kruidenpreparaten met pyrrolizidine-alkaloïden (max. dosering en lijst met planten is opgenomen in het besluit).
verbod aanwezigheid van aristolochiazuren of derivaten hiervan van planten uit het geslacht Aristolochia (Aristolochiaceae).
verbod op diverse planten en schimmels (lijst met planten is opgenomen in het besluit) N.B. Een kruidenpreparaat met tevens vitamines of mineralen valt tevens onder de verplichtingen van de Warenwetregeling Vrijstelling vitaminepreparaten, het Warenwetbesluit Voedingssupplementen en de Warenwetregeling voedingssupplementen

*Warenwetbesluit Nieuwe voedingsmiddelen (zie specifiek infoblad) Ingrediënten of voedingsmiddelen die nog niet eerder in significante hoeveelheden voor menselijke voeding in de Europese Unie zijn gebruikt, vallen onder de werkingssfeer van dit besluit. Ook onder dit besluit vallen bestanddelen van bijvoorbeeld kruiden waarvan het vóórkomen ervan in levensmiddelen in aanmerkelijke mate hoger is dan gebruikelijk. Voordat een nieuw voedingsmiddel of ingrediënt op de markt wordt gebracht moet een verzoek hiertoe met een veiligheidsdossier bij de Minister worden ingediend (zie infoblad Nieuwe voedingsmiddelen)
het toezicht van de Keuringsdienst van Waren
De controleurs van de Keuringsdienst van Waren voeren controles uit in alle bedrijven waar eet- en drinkwaren worden bereid, behandeld en verhandeld. Wanneer tijdens een dergelijke controle blijkt dat niet aan de voorschriften van de Warenwet wordt voldaan, dan kan de controleur, een waarschuwing geven, een boeterapport opmaken of direct proces-verbaal opmaken. Een mondeling gegeven waarschuwing zal vanuit de Keuringsdienst van Waren veelal nog schriftelijk worden bevestig

4.informatieblad 43 / 31 maart 2005
Een controleur is ook bevoegd om eventueel producten in beslag te nemen. De ondernemer dient dan terstond maatregelen te nemen om de overtreding te beëindigen. Wanneer tijdens een controle blijkt dat er producten worden verhandeld waarin ingrediënten of stoffen aanwezig zijn waarop hetzij de Opiumwet, hetzij de Wet op de geneesmiddelenvoorziening van toepassing is, wordt daarvan direct mededeling gedaan aan de politie of de Inspectie voor de Gezondheidszorg.
bij een direct gevaar voor de volksgezondheid
Er kan een situatie ontstaan dat er eet- of drinkwaren in de handel worden aangetroffen welke een direct gevaar kunnen vormen voor de gezondheid van de mens. Door de Keuringsdienst van Waren zullen dergelijke producten uit de handel worden genomen, door ze in beslag te nemen. Wanneer dergelijke producten ook al in het bezit zijn van consumenten, zal de Keuringsdienst van Waren er bij de verhandelaar op aandringen zodanige maatregelen te nemen dat die consumenten gewaarschuwd worden voor de gevaren van het product. Wanneer een ondernemer deze publiekswaarschuwing niet uitvoert of dat op een niet voldoende doeltreffende wijze uitvoert, dan heeft de minister vanVolksgezondheid, Welzijn en Sport, op grond van artikel 21, van de Warenwet via de Algemene Wet Bestuursrecht, de bevoegdheid om een ondernemer die dergelijke producten op de markt heeft gebracht te gelasten om de bezitters of de mogelijke bezitters van een dergelijk product te waarschuwen. waar vind u meer informatie?
Staatsbladen met oa warenwetbesluiten worden uitgegeven door: SDU Servicecentrum Uitgeverijen
Postbus 20014
2500 EA 's-Gravenhage
tel: 070-3789880
fax: 070-3789783
De complete Warenwet wordt o.a. uitgegeven door:
Koninklijke Vermande B.V./SDU Uitgevers
Postbus 20025
2500 EA Den Haag
tel: 070 3789880
fax: 070-3854321
De leidraad met de codes publieksreclame voor geneesmiddelen en aanprijzing van gezondheidsproducten worden uitgegeven door:
Keuringsraad KOAG/KAG
Postbus 90445
1006 BK Amsterdam
tel: 020-7130720
fax: 020-7130721

5.informatieblad 43 / 31 maart 2005
In Nederland zijn meerdere adviesbureaus op het gebied van wetgeving op levensmiddelen, zij kunnen u verder adviseren m.b.t. specifieke problemen. Eventuele adressen en telefoonnummers kunt u opvragen bij de meldkamer van de VWA/Keuringsdienst van Waren tel: 0800-0488. NB: Ondanks dat geprobeerd wordt de informatiebladen zo up-to-date mogelijk te houden, kan het voorkomen dat er inmiddels nieuwe regelgeving is afgekondigd. De tekst van de geldende wetgeving is bepalend. Aan deze informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Indien u over de inhoud van dit informatieblad vragen heeft, kunt u zich wenden tot de gratis Warenklachtenlijn van de Voedsel en Waren Autoriteit/Keuringsdienst van Waren, telefoon 0800 0488, Postbus 19506, 2500 CM DEN HAAG, internet www.vwa.nl