Vereniging Spierziekten Nederland

Nieuws

Gemeenten en WMO: wat betekent de compensatieplicht

De gemeenten hebben vanaf 2007 bij de uitvoering van de WMO te maken met de compensatieplicht. In de Tweede Kamer werd hierover een amendement aangenomen. Maar wat houdt die compensatieplicht nu precies in?

Wat te verwachten was, gebeurt nu ook: iedereen heeft zo zijn eigen interpretatie van wat die compensatieplicht inhoudt. Daardoor ontstaat er een levengroot risico dat die compensatieplicht in de praktijk een wassen neus blijkt te zijn.

De compensatie zou moeten betekenen dat gemeenten de plicht hebben om beperkingen in zelfredzaamheid weg te nemen en deelname aan het normale maatschappelijk verkeer mogelijk te maken. Gemeenten krijgen echter te veel vrijheid om naar eigen inzicht om te gaan met de compensatieplicht. Dit kan soms betekenen dat er maar een minimale vorm van 'compensatie' wordt gegeven. Mensen met beperkingen krijgen in die gevallen niet echt wat zij nodig hebben om de beperking te compenseren. De CG-Raad en de Federatie van Ouderverenigingen (FVO) zetten als landelijke belangenbehartigers alles op alles om een eenduidige uitleg te geven aan het compensatiebeginsel. Een uitleg die bruikbaar is in alle gemeenten.

Zelfredzaamheid en participatie
Waar het bij compensatie om gaat is in de eerste plaats zelfredzaamheid en (daaruit voortvloeiend) om deelname aan de maatschappij (participatie). Zelfredzaamheid omvat bijvoorbeeld: het vermogen om je te verplaatsen, zowel in en om je huis als verdere afstanden per vervoermiddel. Zelfredzaamheid betekent daarnaast de mogelijkheid om gebruik te maken van je woning zoals ieder ander dat kan en een huishouding te voeren.

Achtergrond
Het begrippenkader wordt bepaald door de International Classification of Functioning, Disability and Health (kortweg de ICF) van de World Health Organisation. Dit begrippenkader is ondubbelzinnig en niet voor verschillende manieren van uitleg vatbaar. De ICF (2001, de Nederlandse vertaling verscheen in 2002) is algemeen aanvaard als richtlijn voor de definitie van functiebeperkingen. De Tweede Kamer heeft bovendien een duidelijke keuze gemaakt voor gebruik van de ICF in het kader van de WMO. De ICF kan dus worden gebruikt als leidraad bij het bepalen hoe een beperking gecompenseerd moet worden.

De ICF beschrijft zelfredzaamheid ofwel 'normaal functioneren' als 'het functioneren van iemand zonder beperkingen of zonder belemmerende factoren.' Compensatie van belemmeringen kan soms op een alledaagse manier worden verklaard, bijvoorbeeld door wereldkampioene verspringen Marije Smits (beenprothesegebruikster): 'Het compensatiebeginsel maakt dat beperkingen niet langer onze grenzen vastleggen. Wij kunnen onze grenzen verleggen. Daar gaat het steeds om: jezelf kunnen redden, deelnemen, niet alleen aan een Wereldkampioenschap, maar op de eerste plaats aan het leven van alledag.'

Wat is compensatie?
Compensatie van een beperking betekent het ondervangen of oplossen van dat wat niet (meer) gaat door een adequate aanpassing en/of hulpmiddel. Die aanpassing of dat hulpmiddel maakt dat iemand wél in staat is te doen wat voor iemand zonder beperking normaal is (zie omschrijving van normaal functioneren van de ICF). Een simpel praktijkvoorbeeld: wie door een handicap in zijn rolstoel niet kan koken in een keuken met te hoog geplaatste apparatuur, heeft daarmee recht op een aangepaste (in hoogte verstelbare) keuken. Zo iemand kan niet worden afgescheept met een maaltijdvoorziening van 'Tafeltje dekje'. Die voorziening doet hem immers niet 'normaal functioneren' (als iemand zonder beperkingen). De maaltijdvoorziening maakt iemand afhankelijk en komt niet tegemoet aan de ICF-norm van 'normaal functioneren'. Je functioneert 'normaal' (zoals iemand zonder beperking) wanneer je in staat bent zelfstandig maaltijden te bereiden. Deze uitleg van de compensatieplicht kan dienen als richtlijn voor beleid in gemeentelijke verordeningen.

De rol van lokale (en andere) belangenbehartigers De belangenorganisaties CG-Raad en FvO hebben op 7 maart afspraken gemaakt met de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). De VNG en de belangenorganisaties werken voortaan samen aan de totstandkoming van een modelverordening. Deze verordening voldoet aan een goede invulling van het compensatiebeginsel. De verordening kan dienen als handvat voor het maken van gemeentelijke verordeningen. De gemeente is echter niet verplicht om zich aan de modelverordening te houden.

Zodra er een modelverordening beschikbaar is (die bruikbaar is in gemeenten) wordt de tekst beschikbaar gesteld aan alle leden van FvO en CG-Raad en de lokale achterban. Want het is natuurlijk van groot belang dat (met name lokale) belangengroepen en platforms straks meedenken en meewerken aan de totstandkoming van een lokale verordening.

Daarnaast wordt het voor iedere burger met een beperking belangrijk om zijn/haar probleem of beperking te kunnen vertalen in ICF-termen. Het programma Versterking Cliëntenpositie (VCP) heeft een handzame samenvatting van de handreiking en het WMO-manifest gemaakt. Het laatste nieuws over de ontwikkelingen rond de WMO is altijd op deze site te bekijken.

Bron: CG-raad
11 maart 2006

VSN - Lt. gen. van Heutszlaan 6 - 3743 JN Baarn tel: 035-5480480 Spierziekten Infolijn: 0900-5480480 - E-mail: vsn@vsn.nl - Postbank 1422400