Dexia Bank
Press
De financiële situatie van de intercommunales
09-03-2006
Een doorlichting van de sector op basis van de jaarrekeningen 2004
In het februarinummer van 'Lokale financiën', de driemaandelijkse
publicatie van Dexia Bank over de financiën van de lokale overheden,
wordt de financiële situatie van de intercommunales doorgelicht. Dat
gebeurt op basis van de jaarrekeningen 2004 voor de vier voornaamste
sectoren waar de intercommunales actief zijn, namelijk energie,
waterbeheer, economische expansie en afvalbeheer. Deze vier sectoren
vertegenwoordigen samen ongeveer 90 % van het actief van de
gezamenlijke intercommunales. Dank zij de analyse van de
jaarrekeningen wordt de aandacht gevestigd op een aantal specifieke
kenmerken van deze methode. Voor elke sector wordt de analyse
voorafgegaan door een korte voorstelling van de omgeving waarin de
intercommunales opereren. Deze omgeving is momenteel in volle
omwenteling tengevolge van de evolutie van de Europese wetgeving en de
hervormingen die door de gewestregeringen worden doorgevoerd. De
analyse heeft ook een gewestelijke dimensie aangezien de voornaamste
aggregaten en financiële ratio's per gewest zijn weergegeven.
Een sector in volle omwenteling
In de wereld van de intercommunales doen zich momenteel verschuivingen
voor die niet alleen gevolgen hebben voor de context waarin ze hun
activiteiten uitoefenen maar ook voor de instelling als zodanig.
De intercommunales zijn actief in sectoren die sterk worden beïnvloed
door de Europese regelgeving. Zo werden de liberalisering van de
energiemarkten, het geïntegreerd beheer van de watercyclus en van het
afval ingevoerd door Europa. Ze resulteren in nieuwe
organisatieprincipes (scheiding tussen het netbeheer en de verkoop van
energie, principe "de vervuiler betaalt", naleving van milieunormen,
invoering van de ware kostprijs). Deze principes wijzigen ingrijpend
het traditionele activiteitskader van heel wat intercommunales en
leiden tot de professionalisering en het toenemend technisch karakter
van de metiers, wat een rationalisering en een reorganisatie van de
actoren inhoudt. Deze dynamiek heeft invloed op de gemeenten zelf
(namelijk op de aandeelhouders van de intercommunales) en soms op hun
ontvangsten (daling van de dividenden van de intercommunales voor
energie) en kan in fine ook consequenties hebben voor de consument
(gezinnen, bedrijven) via nieuwe tariferingsregels betreffende de
water- en of elektriciteitsdistributie bijvoorbeeld.
Terzelfder tijd hebben de gewesten, die bevoegd zijn voor de organieke
wetgeving van de lokale overheden en de intercommunales, hervormingen
doorgevoerd om de intercommunales te herpositioneren in het kader van
een nieuw intragewestelijk institutioneel schema. Terwijl de
hervorming in Vlaanderen het decreet betreffende de intercommunales
grondig wijzigt, heeft de hervorming die in Wallonië werd ingezet
vooral betrekking op een rationalisering van de sector (halvering van
het aantal intercommunales). Zonder de activiteitsradius ingrijpend te
wijzigen, leidt de hervorming dus tot een stijging van het aantal
intercommunales in Vlaanderen (door splitsing van activiteiten) en een
daling in Wallonië (door fusie en overname).
Een niet te verwaarlozen economisch gewicht
Eind 2004 telde België 239 intercommunales, die echter lang geen
homogene sector vormen. Ze kunnen immers onderling gevoelig van elkaar
verschillen, zowel wat hun omvang (aantal aangesloten gemeenten,
aangewende financiële middelen) als wat hun werkterrein betreft.
Het balanstotaal van de intercommunales in hun geheel kwam op 31
december 2004 uit op 27,2 miljard EUR. Tevens lieten ze voor het
boekjaar 2004 een resultaat van 1,2 miljard EUR optekenen. De 31
intercommunales voor elektriciteits- en gasdistributie wegen
financieel gezien het zwaarst door. Deze sector vertegenwoordigt 60,2
% van de totale geaggregeerde balans van de intercommunales, terwijl
hij voor 74,3 % bijdraagt aan het resultaat van het boekjaar van de
gezamenlijke intercommunales. De intercommunales voor waterbeheer en
de financieringsintercommunales van hun kant, hebben een identiek
economisch gewicht, met elk een aandeel van ongeveer 10 % in het
balanstotaal. De intercommunales voor economische expansie en die voor
afvalbeheer ten slotte, vertegenwoordigen respectievelijk 6,6 % en 3,8
% van de totale geaggregeerde balans van de intercommunales.
Een financiële toestand met sterke contrasten
De intercommunales voor elektriciteits- en gasdistributie
onderscheiden zich door de kwaliteit van hun financiële ratio's.
Hoewel de liquiditeit vrij " krap " is, worden de intercommunales van
deze sector gekenmerkt door uitstekende solvabiliteitsratio's, een
goed vermogen om de langetermijnschuld terug te betalen en een hoge
rentabiliteit van het eigen vermogen. Deze rentabiliteit neemt echter
af tengevolge van de liberalisering van de energiemarkt (grafiek 1).
In Vlaanderen, waar de markt sinds 1 juli 2003 volledig
geliberaliseerd is en de rol van de intercommunales sindsdien beperkt
is tot die van beheerder van het distributienet, zien de
intercommunales hun resultaten in 2003 en 2004 op die manier met
respectievelijk 27,0 % en 47,1 % dalen. In Wallonië en Brussel is de
liberalisering momenteel beperkt tot de professionele cliënteel die
erom verzoekt en blijkt ze weinig impact op het resultaat te hebben.
Grafiek 1: Evolutie en uitsplitsing van het resultaat van het boekjaar
van de intercommunales voor energie - 2001-2004 (miljoen EUR)
De intercommunales voor economische expansie en die voor water- en
afvalbeheer daarentegen, hebben een vrij lage winst ten opzichte van
hun kosten. Hun resultaat omvat bovendien de opbrengst van de
bedrijfssubsidies en/of het kapitaal waarover de intercommunales van
deze 3 sectoren beschikken. Deze subsidies kunnen in sommige gevallen
een aanzienlijk peil bereiken en hoger liggen dan het behaalde
resultaat. Inzake liquiditeit vertonen deze drie sectoren goede
ratio's. De liquiditeit is bijzonder overvloedig in de intercommunales
voor economische expansie. Wat de solvabiliteit betreft, ze is gunstig
voor de intercommunales die actief zijn inzake waterbeheer en die voor
economische expansie, maar ze vertoont daarentegen een zekere zwakte
voor de intercommunales die zich toeleggen op afvalbeheer.
Grondige gewestelijke verschillen
De analyse vestigt de aandacht op grondige gewestelijke verschillen
binnen een activiteitssector. Deze verschillen houden met name verband
met bepaalde specifieke geografische kenmerken van de gewesten waar de
intercommunales actief zijn. Het is bijvoorbeeld duidelijk dat de
bevolkingsdichtheid een weerslag heeft op de rentabiliteit van
activiteiten zoals waterdistributie of energie. Ze zijn ook nauw
verweven met de verschillende omvang van de opdrachten die de gewesten
aan de intercommunales toekennen alsook met de daarmee samenhangende
financieringsmechanismen. In de sector waterbeheer bijvoorbeeld,
kregen talrijke Waalse intercommunales die reeds actief zijn in de
waterdistributie- of productie opdrachten inzake zuivering
toevertrouwd die hun financiële structuur gevoelig beïnvloeden. In
Vlaanderen daarentegen, werd voor de zuivering een bijzonder plan
(Aquafin) uitgewerkt met een privé-operator zonder de intercommunales
hierbij te betrekken. Ten slotte moet ook worden benadrukt dat binnen
een sector of een gewest de aggregatie zeer verschillende individuele
situaties kan verbergen. De resultaten moeten dus zeer voorzichtig
worden geïnterpreteerd.
Distributie van elektriciteit en gas Water-beheer Econ. expansie
Afvalbeheer
Aantal geanalyseerde intercommunales 31 28 25 32
Totaal actief (miljoen EUR) 16 393 2 929 1 781 1 100
Resultaat van het boekjaar (miljoen EUR) 914 29 30 19
Liquiditeit
Current ratio 1,2 1,2 3,0 1,6
Acid test 0,7 1,2 2,4 1,6
Solvabiliteit
Financiële onafhankelijkheid 68,6 54,4 53,5 39,0
Langetermijnschuld 22,1 56,6 55,1 105,0
Zelffinanciering 13,5 10,2 24,6 10,1
Cashflow / vreemd vermogen 26,3 8,8 8,1 12,3
Rentabiliteit
Rentabiliteit van het eigen vermogen 8,1 1,8 3,1 4,5
Operationele rentabiliteit 17,9 2,1 3,8 3,9
PDF Persbericht - afdrukbare versie
PDF 'Lokale financiën' - februari 2006
---
Persdienst Dexia Bank
Pachecolaan 44 (GI 9/32), 1000 Brussel
Tel. 02 222 45 33 - Fax. 02 222 90 90 - pressdexia@dexia.be