Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut

Colloquium: Gezondheidseffecten van klein stof

Donderdag 9 maart 2006 om 15.30 uur
Buys Ballotzaal, KNMI
By prof. dr. ir. Bert Brunekreef, Universiteit Utrecht

Abstract

Over gezondheidseffecten van klein stof is de laatste tijd veel te doen. De belangstelling is aangejaagd omdat sinds 1 januari 2005 de Europese regelgeving ten aanzien van PM10 (deeltjes kleiner dan 10 micrometer) kracht van wet heeft gekregen. De regels zijn overigens al in 1999 gepubliceerd. Omdat op veel plaatsen in Europa niet aan de wettelijke normen wordt voldaan is de gezondheidswetenschappelijke basis van de normstelling opnieuw in publieke discussie geraakt. In de voordracht zal nader worden ingegaan op de meest recente wetenschappelijke inzichten in de gevaren van klein stof in de lucht.

Epidemiologisch onderzoek naar effecten van klein stof richt zich op effecten op de korte en de lange termijn. In onderzoek naar effecten op korte termijn wordt de, vooral door meteorologische invloeden, dag-tot-dag variatie in de 'klein stof' concentratie in de lucht gerelateerd aan dag-tot-dag variaties in sterfte, ziekenhuisopnames, astma-aanvallen en dergelijke. Omdat dat type onderzoek gebruik maakt van gegevens die veelal routinematig worden verzameld is het relatief eenvoudig uit te voeren. Om die reden zijn er honderden publikaties over effecten op korte termijn. Deze laten zien dat ook bij lage concentraties klein stof in de lucht al toename van sterfte en ziekenhuisopname wordt waargenomen.

In onderzoek naar effecten op lange termijn worden groepen mensen, wonend in gebieden met verschillende concentraties klein stof in de lucht, jarenlang gevolgd. Om die reden is dit type onderzoek kostbaar en tijdrovend. Het aantal studies met bruikbare resultaten bedraagt wereldwijd niet veel meer dan 10-20. De resultaten van deze studies zijn niet volstrekt eenduidig, maar de consensus is wel dat ook hier belangrijke effecten op sterfte en ziekte optreden bij relatief lage concentraties.

Naast epidemiologisch onderzoek vindt ook experimenteel onderzoek plaats. Het meest overeenkomend met epidemiologische studies naar effecten op lange termijn zijn onderzoeken waarin proefdieren gedurende een langere periode aan klein stof worden blootgesteld. Hiervoor worden o.a. zogenaamde 'particle concentrators' gebruikt die de concentratie klein stof in de lucht hoger maken zonder de deeltjes eerst te bemonsteren en te resuspenderen (waardoor allerlei veranderingen in met name deeltjesgrootte kunnen optreden).

Van al deze typen onderzoek zullen enkele voorbeelden worden besproken.