07-03-2006
Beijerinck Premie 2006 voor viroloog Xander de Haan
De Beijerinck Premie (50.000 euro) van de Koninklijke Nederlandse
Akademie van Wetenschappen (KNAW) is dit jaar toegekend aan viroloog
Xander de Haan (35), postdoc bij de Faculteit Diergeneeskunde van de
Universiteit Utrecht. Hij krijgt de prijs voor zijn originele werk op
het gebied van de genetica van coronavirussen.
Coronavirussen, die bij mensen bijvoorbeeld verkoudheid, maar ook SARS
kunnen veroorzaken, hebben een reusachtig groot genoom. De Haan
ontwikkelde een methode om dit genoom te manipuleren en gebruikte die
voor het doen van een aantal belangwekkende vindingen. Hij liet zien
dat het genoom flexibel allerlei veranderingen tolereert. Zo bleek de
volgorde van de coronavirale genen ongestraft te kunnen worden
veranderd. Daarnaast bleken sommige genen te kunnen worden verwijderd,
weliswaar met verlies van ziekteverwekkend vermogen als gevolg.
Omgekeerd bleken vreemde, virale en niet-virale genen aan het genoom
te kunnen worden toegevoegd. Deze vindingen bieden samen nieuwe
mogelijkheden voor vaccinontwikkelingen.
Het huidige onderzoek van Xander de Haan naar de
wisselwerking tussen het coronavirus en zijn gastheercel is heel
vernieuwend. Virussen zijn vrijwel geheel afhankelijk van hun
gastheer, de cel. Maar er is nog maar weinig bekend over de rol die de
cel zelf speelt bij een infectie. De Haan maakt gebruik van onder meer
micro-array technieken en 'functional genomics screens' om cellulaire
factoren op te sporen die essentieel zijn voor infectie, en vast te
stellen hoe die werken. Deze studies kunnen leiden tot nieuwe
inzichten over de bestrijding van door coronavirussen veroorzaakte
ziektes.
Dr. C.A.M. de Haan studeerde biologie aan de Katholieke Universiteit
Nijmegen en werd in 1995 AIO bij de Afdeling virologie van de
Utrechtse Faculteit der Diergeneeskunde. Na een verblijf van een jaar
aan het EMBL in Heidelberg in 2003-2004 heeft hij sinds vorig jaar in
Utrecht zijn eigen onderzoeksprogramma naar de interactie tussen het
coronavirus en zijn gastheer. Daarvoor verkreeg Xander de Haan van NWO
zowel een VIDI-beurs als geld uit het Horizonprogramma voor
innovatieve en visionaire ideeën op het gebied van genomics.
Artikelen van zijn hand verschijnen in de meest gerenommeerde
virologische tijdschriften.
De Beijerinck Premie is een jaarlijkse prijs van het M.W. Beijerinck
Virologie Fonds van de KNAW. De premie is bestemd voor een excellente
postdoc onderzoeker die aan een universiteit of onderzoeksinstituut in
Nederland virologisch onderzoek doet.
De Beijerinck Premie wordt uitgereikt tijdens het Dutch Annual
Virology Symposium (zie voor meer informatie webagenda KNAW), dat op
vrijdag 10 maart 2006 wordt gehouden in het Trippenhuis, het gebouw
van de KNAW.
Om 16.00 uur is de uitreiking van de Beijerinck Premie. Ab Osterhaus,
voorzitter van de jury, spreekt de laudatio uit en Xander de Haan
houdt een voordracht over zijn werk.
Op het programma staan verder lezingen van Nederlandse virologen over
de laatste stand van hun onderzoek. Robert Lamb (Northwestern
University en Howard Hughes Medical Institute) houdt dit jaar de
Beijerinck Lecture, over de wijze waarop paramyxovirussen hun
doelcellen binnendringen.
KNAW, Het Trippenhuis, Kloveniersburgwal 29, Amsterdam.
Postbus 19121, 1000 GC Amsterdam.
Afdeling Voorlichting tel. 020-5510733, fax 020-6204941.
voorlichting@bureau.knaw.nl
Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen