Typisch Pintohuis
6 maart 2006
---
Ulli Fischer
Het scheelde maar één haar of het Pintohuis was in de jaren zeventig
ten prooi gevallen aan de stadsvernieuwing. Dan was het pand gesloopt
en had de Nieuwmarktbuurt er heel anders uit gezien dan nu het geval
is. Het Pintohuis in de Sint Antoniesbreestraat 69 is in veel
opzichten een bijzonder pand. Een korte geschiedenis.
Het pand dat bekend staat als Pintohuis werd gebouwd rond 1605.
Opdrachtgever was Jan Jansz. Carel, één van de bewindvoerders van de
in 1602 opgerichte Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC). Het pand
kan zich meten met de mooiste grachtenpanden. Voor Amsterdamse
begrippen is het vrij uitzonderlijk dat een dergelijk statig pand
langs een straat staat. In 1651 kocht de Joods Portugese familie De
Pinto het huis. En liet het in 1680 verbouwen. De dubbele trapgevel
werd vervangen door een zandstenen gevel in de stijl van het Hollands
classicisme. Het Aansprekersoproer van 1696, bestorming van het Huis
de Pinto
Gouden dukaten
De rijkdom van de De Pinto's was legendarisch. Fantastische verhalen
deden de ronde over deze succesvolle handels- en bankiersfamilie. De
muren van hun woonhuis zouden bekleed zijn met gouden dukaten. Met een
mengeling van afgunst en fascinatie werd naar de familie gekeken. Bij
een volksopstand in 1696 tegen een nieuwe belasting op begrafenissen
werd het Huis de Pinto door een woedende menigte bestormd. De familie
De Pinto had niets met deze belastingmaatregel te maken. De bestorming
geeft aan hoe tolerantie in het gastvrije Amsterdam om kon slaan.
Gouden munten hebben de bestormers niet hebben aangetroffen.
Waarschijnlijk wel muren die bekleed waren met goudleer behang. Bij de
restauratie in de jaren zeventig van de vorige eeuw is tevens een
verguld cassetteplafond met bloemmotieven te voorschijn gekomen. Dit
plafond diende als omlijsting voor prachtige schilderingen. De
schilderingen zijn deels hersteld. Ook zijn nieuwe motieven in 17e
eeuwse stijl op het plafond aangebracht door Th. Kurpershoek. Hij
schilderde onder meer het Pintohuis in de steigers en mensen op
fietsen.
Krot
De De Pintofamilie woonde ruim honderd jaar in het huis en behield het
in eigendom tot in de 19e eeuw. Eind 19e eeuw woonde niemand meer in
het pand. Verschillende bedrijven en werkplaatsen vonden er een
onderkomen. Na de Tweede Wereldoorlog was het ooit zo voorname huis
veranderd in een krot. De gemeente kocht het in 1968 aan om het te
laten slopen, zodat er ruimte zou ontstaan voor een vierbaansweg door
de Nieuwmarktbuurt.
Het denken over stadsvernieuwing werd in deze tijd gedomineerd door
Pintohuis in 1976 met op de achtergrond de Jodenbreestraat. Foto J.M.
Arsath Ro'is. grootschaligheid. Het gemeentebestuur vond dat oude
buurten niet meer voldeden aan de eisen van de tijd en beter gesloopt
konden worden. De beleidsmakers wilden dat de Nieuwmarkt eruit zou
komen te zien als de Weesper- en de Wibautstraat. Buurtbewoners pikten
de plannen niet. Ze vochten voor behoud van hun woonomgeving en een
buurt naar met een menselijke maat waarin gewoond en gewerkt kon
worden.
Gekraakt
Het Pintohuis stond er verlaten bij op een kaalgeslagen vlakte. Een
eenzaam overblijfsel van een voorbije tijd, een herinnering aan het
ooit bruisende Joodse Amsterdam. Het Pintohuis werd gekraakt door
Geurt Brinkgreve en de Vereniging Vrienden van de Amsterdamse
Binnenstad. Na vele jaren strijd, waarbij zelfs koningin Beatrix steun
betuigde aan de actievoerders is het Pintohuis gered. Met het behoud
van dit karakteristieke pand werd ook het plan van de brede autoweg
van tafel geveegd. De historische rooilijn van de Sint Antoniesstraat
bleef gehandhaafd.
Pintobibliotheek
Sinds 1975 is een dependance van de Openbare Bibliotheek in het
Pintohuis gevestigd. Een voorziening waar buurtbewoners erg gesteld op
zijn. Vooral kinderen en bejaarden hebben baat bij een bibliotheek in
de directe nabijheid. De jongste plannen zijn echter om de Pintobib te
sluiten, omdat een nieuw bibliotheekgebouw zal verrijzen aan het IJ.
Het sluitingsplan stuit op veel weerstand. Het laatste woord over de
toekomst van het Pintohuis is nog niet gesproken.
Geraadpleegde bronnen
* Website van het Bureau Monumenten en Archeologie,
www.bma.amsterdam.nl
* Tussen Weelde en Woningwet. Wonen aan de Amsterdamse grachten.
Volkshuisvesting van noord tot zuid. Uitgave Gemeentelijk Bureau
Monumentenzorg, 2001.
* Het huis De Pinto - en dan verder. Geurt Brinkgreve. Ons
Amsterdam, 1978, 78.
* Terug naar het Pintohuis. Frans Heddema. Ons Amsterdam, 1999, 16.
Gemeente Amsterdam