Oratie
03.03.2006
prof. dr. R. Koopmans
aula
Faculteit der Sociale Wetenschappen
15:45
Het mysterie van de naastenliefde. Een evolutionair-sociologische benadering
De evolutionaire verklaring van religieuze moraal, leidt tot de conclusie dat religies wel degelijk een kern van eeuwige waarheid bevatten. Namelijk in de vorm van normatieve regels (waaronder altruïsme) die het de mens mogelijk hebben gemaakt om de beperkingen van de genetische evolutie te ontstijgen. Dat stelt Ruud Koopmans in zijn oratie.
Naastenliefde en opofferingsgezindheid (ofwel: altruïsme) behoren steevast tot de moraalsystemen van de wereldgodsdiensten. Biologen en sociale wetenschappers worstelen al decennia lang met het verklaren van altruïsme. Want waarom brengen mensen kostbare offers voor het welzijn van anderen of voor abstracte idealen? Hoe kan het dat religies en ideologieën die zulk gedrag voorschrijven, zich zo succesvol hebben verbreid? Koopmans geeft antwoord op deze vragen vanuit een evolutionair-sociologisch perspectief.
Koopmans stelt dat altruïsme alleen verklaarbaar is, als je verder kijkt dan de oppervlakkige verklaringen die verwijzen naar het goede gevoel dat altruïstisch gedrag bij mensen opwekt, of naar hemelse genoegens die gelovigen in het vooruitzicht worden gesteld als beloning voor hun offers. Koopmans stelt daarom een dieperliggende vraag: aan welke voorwaarden moeten de normatieve regels voldoen, willen zij evolutionair voordeel opleveren? Ofwel: onder welke voorwaarden zijn degenen die de regels van altruïsme volgen, succesvoller dan degenen die zich laten leiden door puur eigenbelang?
Koopmans brengt zowel Bijbel- als Koranteksten, maar ook voorbeelden van opofferingsgezindheid variërend van kamikazepiloten en zendelingen tot Hamas en de Socialistische Partij naar voren om de diepere evolutionaire betekenis aan te geven, van de moraalvoorschriften binnen grote religies en politieke ideologieën.
Voor meer informatie over activiteiten aan de VU:
dienst Communicatie, afdeling wetenschapsvoorlichting:
T 020 59 85661
E
Voor meer informatie over VUmc:
T 020 44 43444
E