Vereniging Nederlandse Gemeenten

vng is tegen gespreide raadsverkiezingen

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is tegen gespreide raadsverkiezingen. Dit heeft zij vandaag aan minister Pechtold (BVK) laten weten. De VNG is van mening dat de mogelijke voordelen van spreiding niet opwegen tegen de nadelen. Daarnaast is de praktische uitvoering een probleem. Gemeenten werken in vele vormen bestuurlijk samen. Deze samenwerking wordt gehinderd als de verkiezingen gespreid plaatsvinden.

Minister Pechtold heeft de VNG op 7 februari jl. geïnformeerd over zijn plan om de raadsverkiezingen niet meer op één dag te laten plaatsvinden maar gespreid te organiseren. Als reden voor de spreiding noemt de minister de te grote rol die de nationale politiek speelt in de lokale verkiezingen waarbij de landelijke media en de landelijke politiek een sleutelrol spelen.

De minister gaat bij zijn redenering compleet voorbij aan de lokale partijen. Deze partijen hebben een sterke positie in de gemeenten. In 1998 behoorde 25% van de raadszetels aan lokale partijen, in 2002 was dit opgelopen tot 30%. Het aandeel van lokale wethouders is eveneens gestegen van 20% in 1998 naar 25% in 2002. Dit geeft aan dat het heel goed mogelijk is om los van de nationale politiek de aandacht te trekken van kiezers.

De VNG verwacht dat door verkiezingen te spreiden, landelijke politici juist meer ruimte krijgen zich te mengen in lokale campagnes. Ze hoeven immers geen keuze te maken voor een bepaalde gemeente, maar kunnen in de loop der jaren acte de présence geven bij vele campagnes. Zodra landelijke politici actief worden, worden landelijke themas relevant en zal de (lokale) pers zich vooral hierop richten.

De lokale verkiezingen worden volgens de minister gedomineerd door landelijke politieke trends, dossiers en politici. Hier is de VNG het niet mee eens. Zoals vermeld is er een groot percentage lokale partijen dat zich verkiesbaar stelt en dat gekozen wordt. Deze partijen voeren een eigen lokaal programma. Een andere indicatie vormt het groot aantal gemeenten dat ervoor kiest een lokale stemwijzer te ontwikkelen voor de komende verkiezingen. Indien de lokale kwesties slechts een afspiegeling zouden zijn van de nationale, hadden deze gemeenten deze moeite niet hoeven nemen en kunnen ze volstaan met één landelijke stemwijzer. Daarnaast valt de relativerende opmerking niet te rijmen met de nieuwe opkomstbevorderende campagne die op 7 februari is gestart door de minister onder de slagzin U heeft het voor het zeggen. In tegenstelling tot de voorgaande campagne (Verkiezingen, u komt toch ook?) roept deze campagne niet meer vrijblijvend op om te gaan stemmen, maar confronteert u niet-stemmers.

Gemeenten hebben echter wel behoefte aan een andere vorm van flexibele raadsverkiezingen. Wij pleiten voor een regeling waarbij de gemeente als zelfstandige bestuurslaag de ruimte krijgt in te spelen op een bestuurlijke crisis. Hiertoe zou de raad de bevoegdheid moeten krijgen tussentijdse ontbinding mogelijk te maken en verkiezingen uit te schrijven.
De Grondwet hoeft hiervoor niet gewijzigd te worden. Het is immers mogelijk om bij wet af te wijken van de zittingsduur van vier jaar. Daarvoor moet wel de Gemeentewet gewijzigd worden. Wij denken aan een regeling die aansluit bij de procedure zoals deze nu voor verkiezingen bij gemeentelijke herindelingen geldt: indien de ontbinding een jaar voor de reguliere verkiezing plaatsvindt, krijgt de nieuwe raad een zittingsduur van vijf jaar, en verder. U kunt hier de brief aan de minister nalezen.