Natalizumab zeer effectief maar risicovol middel tegen multipele
sclerose
Het moleculair antilichaam natalizumab is een zeer effectief maar
risicovol middel tegen multipele sclerose. Dit concluderen
neurowetenschappers van onder andere VU medisch centrum in drie
artikelen in de New England Journal of Medicine (NEJM) van deze week.
Natalizumab bleek het aantal aanvallen bij een specifieke groep
MS-patiënten met tweederde te verminderen en de progressie van de
ziekte tegen te gaan. Bij de nu gangbare middelen interferon-beta en
glatirameracetaat worden de aanvallen bij een derde van de patiënten
onderdrukt.
Vanwege deze vermoede effectiviteit was natalizumab een jaar geleden
onder de merknaam Tysabri door de Federal Drug Association (FDA) in
een spoedprocedure voor de Amerikaanse markt geregistreerd. Hierna
hebben drie patiënten progressieve multifocale leukencephalopathie
(PML ) gekregen. Dit is een zeldzame, vaak dodelijke virale aandoening
in de hersenen. Vanwege het aangetoonde verband tussen PML en het
gebruik van Tysabri is de toediening van het middel destijds
wereldwijd stopgezet. Over het mechanisme dat aan dit ontstaan van PML
ten grondslag ligt, is nog onvoldoende inzicht verkregen.
In het eerste artikel wordt de werking van Tysabri beschreven bij
MS-patiënten die geen ander middel tegen MS gebruikten. De
controlegroep werd een placebo voorgeschreven. Het onderzoek vond
plaats onder 942 patiënten uit 99 klinieken over de hele wereld.
Tysabri bleek de hoeveelheid aanvallen (exacerbaties) met 68% te
verminderen. Uit interpretatie van de MRI-scans bleek dat ook de
MS-afwijkingen in de hersenen afnamen. De studie werd uitgevoerd onder
leiding van MS-deskundige
prof. dr. Chris Polman van VU medisch centrum.
In het tweede onderzoek werd de werking van Tysabri onderzocht onder
1171 patiënten die het middel interferon-beta al gebruikten en
desondanks nog ziekte-activiteit hadden. 124 Klinieken namen
wereldwijd deel aan de studie. Uit het onderzoek bleek dat de
combinatie van Tysabri en interferon-beta de activiteit van de ziekte
meer remt dan gebruik van interferon alleen.
In het derde onderzoek werden bloed en hersenvocht onderzocht en
hersenscans geïnterpreteerd van meer dan 3000 patiënten met MS of
auto-immuunaandoeningen als de ziekte van Crohn en reumatoïde artritis
die met Tysabri waren behandeld. Dit onderzoek werd mede uitgevoerd
door MRI-deskundige prof. dr. Frederik Barkhof van VUmc. Er werden
geen additionele gevallen van PML aangetoond, het onderzoek leverde
goede richtlijnen op voor monitoring van patiënten met MS aan wie
Tysabri wordt voorgeschreven en bood inzicht in het diagnosticeren van
PML.
Multipele sclerose is een moeilijk te behandelen progressieve
neurologische aandoening. Het is een auto-immuunziekte van het
centraal zenuwstelsel, waarin de combinatie van ontsteking,
demyelinisatie en axonale schade leidt tot progressieve neurologische
invaliditeit. Het is nog onduidelijk hoe verdere registratie van
Tysabri in Europa zal verlopen.
VU Medisch Centrum