RPB: Omgeving langs snelweg verrommelt in hoog tempo
De gebieden langs de Nederlandse snelwegen zijn de afgelopen jaren in
hoog tempo volgebouwd. Deze snelweglocaties ontwikkelen zich tot
gewilde vestigingslocaties voor bedrijventerreinen, maar ook voor
woonwijken en sportterreinen. Tegelijkertijd bestaat hierover veel
onvrede. De snelwegzone slibt dicht, verrommelt en samenhang tussen de
bebouwing ontbreekt. Het wordt daarom tijd dat de overheid duidelijke
keuzen maakt waar verstedelijking langs de snelweg kan worden
versterkt en waar open panorama's moeten worden behouden.
Dit zijn de belangrijkste conclusies van de studie 'Bloeiende bermen.
Verstedelijking langs de snelweg' van het Ruimtelijk Planbureau.
Tijdens een bijeenkomst op 24 februari overhandigde RPB-directeur Wim
Derksen het eerste exemplaar aan Jan Brouwer, rijksadviseur voor
infrastructuur.
De studie inventariseert de feitelijke ontwikkelingen rond de
snelwegen en geeft een beeld van de functies en sectoren die de
snelweglocaties de afgelopen jaren hebben opgezocht. De toenemende
verstedelijking langs de snelweg die de onderzoekers constateren, is
grotendeels tot stand gebracht door lokale plannen. Schoorvoetend
wordt op rijksniveau aandacht besteed aan de snelweg als
vestigingsplaats maar de ruimtelijke effecten kunnen niet langer
worden genegeerd. De snelweglocaties zouden dan ook een
vanzelfsprekend onderdeel moeten worden van het nationaal ruimtelijk
beleid, zo menen de onderzoekers. De studie beoogt het beleid hiervoor
handvatten te bieden.
---
Toenemende ruimtedruk vooral in de overgangsgebieden tussen stad en land
De snelwegomgeving manifesteert zich de laatste jaren, vooral in de
overgangsgebieden tussen stad en land, als populaire vestigingsplaats
voor wonen, werken en recreëren. De locaties zijn goed bereikbaar,
goed zichtbaar én er is ruimte.
Het resultaat is een grote ruimtedruk op de omgeving rond de
snelwegen. Zo is het grondgebruik voor bedrijven en woningen in de
periode 1993-2000 in de snelweggebieden sterker gegroeid dan
daarbuiten, met name in de overgangszone tussen stedelijk en landelijk
gebied. Ook groeit het aantal mensen dat binnen de snelwegzone werkt
harder dan daarbuiten. Stijgt in Nederland het aantal werknemers in de
periode 1996-2004 met 19 procent, binnen de snelwegbuffer is dat
groeipercentage 23 procent. In vergelijking met de rest van Nederland
is in de snelwegzone relatief veel ruimte in gebruik voor
bedrijvigheid en iets minder voor wonen en recreëren. Het zijn vooral
bedrijven in de distributiesector en de zakelijke dienstverlening die
zich langs de snelwegen vestigen.
De onderzoekers laten in de studie zien dat er binnen de snelwegzone
verschillende belangrijke locaties zijn. Zij onderscheiden afslagen,
zichtlocaties en knooppunten die elk hun eigen relaties met de snelweg
hebben en andersoortige ontwikkelingen aantrekken. Daarmee verschillen
ook de eisen ten aanzien van de ruimtelijke invulling.
Op zichtlocaties wordt bijvoorbeeld relatief weinig gewoond en juist
veel gewerkt en (nog meer) gerecreëerd. Bij veel afslagen vinden we
bedrijventerreinen die, vooral in het landelijk gebied, een flinke
impact hebben op de ruimte. Knooppunten liggen op strategische
locaties en zijn, vooral in verstedelijkte gebieden, in trek als
vestigingsplaats voor woningen, bedrijven, kantoren en winkels.
Duidelijke keuzen maken ten aanzien van snelweglocaties
Om dichtslibbing te voorkomen stellen de onderzoekers dat duidelijke
keuzen moeten worden gemaakt ten aanzien van de bebouwing van de
snelwegzones. Deze keuze is afhankelijk van het gebied. Zo zal in het
landelijk gebied vaker nadrukkelijk moeten worden gekozen voor het
behoud van open panorama's. In het stedelijk gebied daarentegen mag de
snelwegzone op sommige plekken meer allure krijgen, bijvoorbeeld door
de dichtheid op te voeren, en gebouwen nadrukkelijker richting snelweg
te presenteren. Zo zouden bedrijven en showrooms in een geluidswand
kunnen worden geïntegreerd die het achterliggende gebied beschermt
tegen lawaai en tegelijkertijd een icoon aan de snelweg vormt.
De grootste uitdaging ligt echter in de overgangszone tussen stad en
land. Tot op heden worden daar de minst heldere keuzen gemaakt,
terwijl juist daar de hoge dynamiek vraagt om nationale regie.
Kortom: Kies waar niets gebeurt. Waar het wel gebeurt: doe het daar
goed. Er valt nu nog iets te kiezen!
---
Bloeiende bermen. Verstedelijking langs de snelweg. David Hamers,
Kersten Nabielek, Rotterdam/Den Haag: NAi Uitgevers/RPB.
ISBN 905662 4768
Prijs ⬠22,50
Te bestellen bij de boekhandel of via NAi Boekverkopers, telefoon 010
4401203
---
Voor een recensie-exemplaar (uitsluitend voor pers) of meer
informatie:
Ruimtelijk Planbureau, Bureau Communicatie, Paul Splinter, telefoon
070 3288 746 of 06 5267 1626; splinter@rpb.nl.