Hoe veilig zijn daken in Nederland: is er reden tot paniek
Bda dakadvies b.v.
Persbericht
23 februari 2006
Hoe veilig zijn daken in Nederland: is er reden tot paniek
Auteurs: Prof. ir Nico Hendriks en ing. Chris van der Meijden van BDA Dakadvies B.V.,
Gorinchem.
Met de dakinstortingen door sneeuwbelasting in november en de instortingen van de daken in
Duitsland, Polen en Rusland wordt er volop gespeculeerd over de veiligheid van de daken in
Nederland. De verwarring wordt helemaal groot als daarbij ook het onderwerp
wateraccumulatie wordt betrokken.
Is er reden tot paniek of is er eerder sprake van een incidentele omstandigheid?
Constructies kunnen door tal van oorzaken bezwijken. Bij de berichtgeving wordt bij het
instorten van daken verwezen naar:
- wateraccumulatie;
- sneeuwbelasting.
Deze twee belastinggevallen kunnen niet onder één noemer worden beoordeeld.
Wateraccumulatie
Lichtgewicht dakconstructies (staal) kunnen gevoelig zijn voor wateraccumulatie. Door
enkele instortingen van publiekstoegankelijke gebouwen in 2002 is er veel aandacht voor
dit onderwerp geweest. De belangrijkste conclusie was toen dat er bij het ontwerpen,
bouwen en beheren van dit soort gebouwen onvoldoende aandacht was voor de risico's van
wateraccumulatie. De risico's van wateraccumulatie zijn dus vanaf 2002 duidelijk geworden
voor de hele bouwbranche maar specifiek voor de constructeurs. Inmiddels zijn er ook veel
bestaande gebouwen gecontroleerd op de risico's van wateraccumulatie, waarbij dit in veel
gevallen heeft geleid tot het aanbrengen van noodafvoersystemen. Dat wil niet zeggen dat
alle gebouwen in Nederland inmiddels afdoende zijn gecontroleerd op de risico's van
wateraccumulatie, maar er is in de afgelopen jaren al wel heel veel gebeurd.
Sneeuw
In november werd Nederland verrast door grote hoeveelheden sneeuw, vooral in het oosten
van het land. Er zijn toen veel schades aan daken en gebouwen opgetreden in de vorm van
het geheel of gedeeltelijk bezwijken van de constructie of onderdelen van een dak zoals
lichtkoepels, lichtstraten en dergelijke. Er zijn voor zover bekend zeker meer dan 20
daken geheel of gedeeltelijk ingestort. Natuurlijk rijst dan de vraag hoe dat kan. Er
zijn nog geen resultaten van een inventarisatie naar de oorzaak van de schades
beschikbaar.
Een dergelijke inventarisatie is echter wel dringend gewenst. Vanuit diverse hoeken komen
'geluiden' dat er gevaarlijke situaties kunnen ontstaan bij de Nederlandse daken en dat
het feitelijk wachten is op de eerste slachtoffers. Uit ervaringen met projecten blijkt
dat er eerder sprake is van afzonderlijke incidenten dan dat er een structureel probleem
in de Nederlandse situatie zou zijn voor wat betreft sneeuwbelasting. In de norm NEN 6702
is het belastinggeval sneeuwbelasting beschreven. Er is geen structurele overschrijding
van de normbelasting opgetreden. Wel lijkt het erop dat de hoeveelheid sneeuw die
gevallen is de normbelasting dicht benadert of zelfs soms plaatselijk licht heeft
overschreden. Daarnaast is de gevallen sneeuwbelasting anders dan gebruikelijk. De regen
ging over in sneeuw en daarna kwam er weer regen. Er is dus wel sprake geweest van een
bijzondere omstandigheid. In voorgaande decennia zijn dit soort instortingen niet
opgetreden. Dan blijft toch de vraag waarom die daken konden instorten. De belangrijkste
conclusie is dat de veiligheid van 'lichte constructies' niet vanzelfsprekend is. Helaas
zijn er constructies, vooral de lichtere, uitgevoerd zonder afdoende toetsing of er
uiteindelijk een veilig product is gerealiseerd. Ook in de huidige nieuwbouw kan dit nog
voorkomen. Als de constructies eenmaal staan, worden ze niet meer geinspecteerd. De
eigenaar/gebruiker heeft het idee dat de kwaliteit en veiligheid gewaarborgd is, maar in
de werkelijkheid moet dit dan nog worden georganiseerd. Dit soort lichte constructies met
een minimaal ontwerp vragen om een cultuur van maximale veiligheid tijdens het gebruik.
Als zich extreme weersomstandigheden voordoen, dan dient inspectie plaats te vinden. Bij
twijfel aan de veiligheid is kennis beschikbaar bij diverse partijen die voor die
situatie kunnen bepalen welke acties moeten worden ondernomen.
Veiligheid van daken
Het gaat dus veel te ver om te stellen dat er grote gevaren zijn bij de Nederlandse daken.
De situatie in november 2005 maakt wel duidelijk dat zoals aangegeven het niet
vanzelfsprekend is dat als gebouwen al langere tijd zijn blijven staan ze ook voldoende
veiligheid hebben. De grootse risico's liggen bij de lichte constructies (staal of hout).
Eigenaren/beheerders doen er goed aan om binnen het onderhoudsprogram-ma te laten
controleren of de constructies destijds met voldoende zorg zijn ontworpen en uitgevoerd
waarbij een periodieke controle op de constructieve veiligheid van het gebouw de risico's
enorm kan beperken.
In de afgelopen 30 jaar zijn er zo'n 500 schadegevallen opgetreden. Daarbij is nog nooit
een slachtoffer gevallen en er heeft zelfs nog nooit iemand persoonlijk letsel opgelopen.
De stelling 'Mijd grote hallen bij hoosbuien' die recent in de publiciteit kwam, is
volslagen misplaatst.
Dergelijke stellingen geven een verkeerd beeld van de werkelijkheid en er ontbreekt iedere
wetenschappelijke onderbouwing. Natuurlijk zijn er risico's bij dakinstortingen en iedere
dakinstorting is er één teveel. Deze risico's zijn echter niet te
vergelijken met de risico's die we in het dagelijks leven lopen. Belangrijk is om met de
partijen in de bouw en de eigenaren van panden te komen tot een gestructureerde
verbetering van het veiligheidsniveau. Met zaaien van paniek is niemand gediend.