Vrije Universiteit Amsterdam
22.02.2006
J. de Niet
aula
Faculteit der Letteren
13:45
Ziekentroosters op de pastorale markt 1550-1880
Promotor: prof.dr. W.Th.M. Frijhoff
Reli-shoppen in vroeger tijden
Gelovigen maakten vroeger niet klakkeloos gebruik van de kerkelijke diensten, maar gingen daar kritisch en eigenzinnig mee om. Dit blijkt uit het proefschrift van Johan de Niet over ziekenbezoekers in Nederland tussen 1550 en 1880. Hij beschrijft de geschiedenis van dit kerkelijk hulppersoneel binnen de religieuze markt.
Zieken en stervenden rekenden allereerst op familie, vrienden en buren. Als men al koos voor kerkelijke hulp, dan hoefde men zich niet te beperken tot de pastoors of dominees. Alle kerken maakten namelijk gebruik van leken-helpers. De gereformeerde predikanten werden bijvoorbeeld bijgestaan door zogenaamde ziekentroosters. Zij bezochten zieken maar ook gevangenen en ter dood veroordeelden. Daarnaast gaven ze onderwijs in ziekenhuizen en armenhuizen. Sommigen schreven ook boeken of organiseerden godsdienstige discussies. Handig, want in de achttiende eeuw vonden de meeste predikanten zichzelf te deftig om op bezoek te gaan bij de armen.
Ziekentroosters en predikanten moesten rekening houden met de wensen en verwachtingen van de afnemers van hun diensten. Er bestond bijvoorbeeld een sterke behoefte aan rituelen bij het sterfbed. Voor de calvinisten riekte dit naar rooms bijgeloof: zij hielden het graag alleen bij woorden voor de gezonden. In de praktijk gaven ze hun diensten zo vorm, dat het toch een soort ritueel werd. De kerkelijke diensten, ook die van de calvinisten, werden dus aangepast aan de vraag.
Voor meer informatie over activiteiten aan de VU:
dienst Communicatie, afdeling wetenschapsvoorlichting:
T 020 59 85661
E persvoorlichting_vu@dienst.vu.nl
Voor meer informatie over Vumc:
T 020 44 43444
E communicatie@vumc.nl
Vrije Universiteit Amsterdam