Ministerie van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid
Aan de Voorzitter van de Postbus 90801
2509 LV Den Haag
Tweede Kamer der Staten-Generaal Anna van Hannoverstraat 4
Binnenhof 1a Telefoon (070) 333 44 44
Telefax (070) 333 40 33
2513 AA 's-Gravenhage
Uw brief Ons kenmerk
W&B/B&K/06/10036
Onderwerp Datum
Openstaande vragen uit Algemeen Overleg 16 februari 2006
op 26 januari 2006 vaste commissie TK
voor SZW
Op 26 januari 2006 heeft u een algemeen overleg gehad met mij over de notitie het Rijk
rond schulden, die ik u mede namens de ministers van Financiën en van Justitie en de
staatssecretaris van Economische Zaken bij brief van 14 november 2005 heb toegezonden.
Tijdens het overleg heeft u mij verschillende vragen gesteld. Wegens tijdsgebrek ben ik niet
toegekomen om op al uw vragen een antwoord te geven.
Hierna treft u mede namens de ministers van Financiën , van Justitie en van Economische
Zaken de antwoorden op de vragen die nog openstonden.
Vraag
Mevrouw Van Gent (GroenLinks) merkt op dat er verschillen te bespeuren zijn in de
gemeentelijke schuldhulpverlening en dat gemeenten wachtlijsten hebben. Wat wordt
gedaan aan de wachtlijsten in de schuldhulpverlening?
Antwoord
Aangezien schuldhulpverlening valt onder de regie van gemeenten, wordt geen landelijke
informatie verzameld over wachttijden. De organisatie, de vormgeving en de financiering
van de schuldhulpverlening zijn gemeentelijke vrijheid. Het past daarom niet dat individuele
gemeenten worden uitgevraagd over mogelijke wachtlijsten. Gemeenten doen er alles aan
om de vraag naar schuldhulpverlening bij te houden. Er zijn voorbeelden van gemeenten die
de wachtlijsten hebben weggewerkt door de inzet van extra personeel. Wanneer een
gemeente zich met een wachtlijst geconfronteerd ziet, is het aan die individuele gemeente
om te besluiten op welke wijze aan de ongewenste situatie tegemoet wordt getreden.
2
Vraag
Mevrouw Van Gent (GroenLinks) merkt op dat de behandeling van klachten door
kredietaanbieders te lang duurt en vraagt wat het kabinet doet om kredietaanbieders
klachten sneller te laten behandelen.
Antwoord
Vanaf 1 mei aanstaande zijn op grond van de Wet financiële dienstverlening (Wfd)
financiële dienstverleners, waaronder aanbieders van en bemiddelaars in krediet, verplicht
zorg te dragen voor een adequate behandeling van klachten van consumenten. Daartoe
dienen zij over een interne klachtenprocedure te beschikken gericht op een zorgvuldige en
spoedige behandeling van klachten. Ook moeten financiële dienstverleners zich aansluiten
bij een door de minister van Financiën erkende buitengerechtelijke geschilleninstantie, zodat
consumenten, indien hun klacht niet naar tevredenheid door de financiële dienstverlener is
behandeld, een laagdrempelige onafhankelijke behandeling van het geschil ter beschikking
staat.
De Autoriteit Financiële Markten zal toezicht houden op de naleving van deze bepalingen,
en zonodig handhavingmaatregelen nemen.
Vraag
Mevrouw Koomen (CDA) vraagt wat het kabinet doet aan voorlichting aan
doelgroepen om problematische schulden te voorkomen.
Antwoord
Het baart het kabinet zorgen dat een deel van de werkende jongeren vaak te hoge schulden
maakt in relatie tot hun inkomen. Daarom vindt het kabinet het van belang dat jongeren
leren om te gaan met geld. Ouders kunnen hen daarbij het beste zo vroeg mogelijk
begeleiden. Niet alle ouders zijn voldoende toegerust om deze taak op zich te nemen. Het
Nibud adviseert ouders hierover. Ook heeft het Nibud een financiële opvoedtest voor ouders
beschikbaar. Verder heeft het Nibud in de reeks GeldWijzer een boekje gepubliceerd waarin
ouders worden geïnformeerd en geadviseerd over de financiële opvoeding van hun kinderen.
Op 13 februari jl. is de website www.Grijpjekansen.nl de lucht ingegaan. Deze website is
ontwikkeld door het Nibud op aanbeveling van de Denktank Armoedebestrijding, die in
opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft nagedacht over de
bestrijding van armoede onder jeugd en jongeren. Op de site wordt informatie verstrekt voor
kinderen uit gezinnen met een laag inkomen over speciale regelingen voor financiële
ondersteuning aan hun ouders op het gebied van school en vrije tijd.
Het Nibud doet in 2006 ook een onderzoek naar de financiële situatie rond ouderen. Op
basis van de uitkomsten zal het Nibud vervolgens gerichte voorlichting geven aan ouderen.
Een deel van de mensen met problematische schulden is in staat om zelfstandig deze
problemen op te lossen. Voor deze groep heeft het Nibud het instrument "zelf je schulden
regelen" ontwikkeld.
Verder ben ik voornemens om ook dit jaar weer een jongerencampagne te doen om jongeren
bewust te maken van de consequenties van het geld lenen.
3
Vraag
Mevrouw Koomen (CDA) vraagt wat gedaan wordt aan schuldhulpverlening voor
ondernemers.
Antwoord
Een schuldensituatie van kleine zelfstandige ondernemers of ex-ondernemers gaat over het
algemeen gepaard met grote bedragen die ontstaan uit investeringsbeslissingen. Daarnaast
spelen een grote rol juridische en fiscale complicaties voortvloeiende uit afgesloten
contracten en zakelijke conflicten. Op grond daarvan is een schuldsituatie van een
ondernemer verschillend van een problematische situatie van een particulier.
Er zijn twee redenen waarom ondernemers vaak geen minnelijk traject doorlopen. Enerzijds
proberen zij vaker dan particulieren zelf de problematiek op te lossen. Anderzijds is voor
ondernemers die dat niet kunnen of proberen tot dusver minder deskundige hulp beschikbaar
dan voor particulieren. Schuldhulpverlening aan ondernemers is ook een taak voor de lokale
overheid. Maar vooral voor kleinere gemeenten is het aantal zaken per jaar te klein om veel
deskundigheid in deze complexe materie op te bouwen.
Teneinde het aantal faillissementen van ondernemers met problematische schulden terug te
dringen en te bevorderen dat ondernemers uiteindelijk kunnen overleven, is in 2003 een
pilot in Friesland gestart om een schuldhulp traject voor ondernemers op te zetten. Het
project is bedoeld om de waarde van het aanbieden van professionele schuldhulpverlening
aan ondernemers zichtbaar te maken en om gemeenten een handreiking te bieden om te
komen tot uitbesteding van deze taak. Een verder doel is het ontwikkelen van een model
schuldhulpverlening voor deze doelgroep. De resultaten tot nu toe zijn dat inmiddels een
ruime meerderheid van de gemeenten binnen de betrokken regio het model integreert in hun
beleidsplannen en de geboden dienstverlening aan hun burgers.
Om te voorkomen dat kleine zelfstandige ondernemers in financiële moeilijkheden komen
door gebrek aan basisinformatie, geeft het ministerie van Economische Zaken in
samenwerking met het Nibud het "Geldboek" voor ondernemers uit. De inhoud geeft de
nodige informatie en hulp bij het budgetteren van de uitgaven van een ondernemer.
Daarnaast wordt hierin informatie verstrekt over hoe om te gaan met het inkomen uit een
onderneming.
Vraag
De heer De Wit (SP) en de heer Van der Sande (VVD) vragen of er zicht is op het
slagingspercentage in het minnelijke traject.
Antwoord
Het minnelijke traject valt onder de gemeentelijke autonomie. Gegeven deze gemeentelijke
verantwoordelijkheid doet het rijk geen uitvraag bij gemeenten naar slagingspercentages in
het minnelijke traject.
4
Vraag
De heer Van der Sande (VVD) vraagt of er zicht is op de omvang van de
problematische schulden onder huishoudens met een inkomen boven het sociaal
minimum.
Antwoord
In 2004 is onderzoek gedaan naar het aantal huishoudens met een inkomen tot 150% van het
netto sociaalminimum met een problematische schuld. Referentiejaar was 2003. In overleg
met de TK wordt dit jaar een voortgezet onderzoek gedaan naar het totale huishoudens met
problematische schulden en het risico daarop. Op dit moment is het onderzoek aan de gang.
Ik verwacht medio 2006 de resultaten van het onderzoek te ontvangen.
Vraag
De heer Van der Sande (VVD) vraagt of het kabinet inzicht heeft of en in welke mate
werk de beste oplossing is om uit een problematische schuldsituatie te geraken.
Antwoord
Over het algemeen biedt een betaalde baan mogelijkheden om de inkomenspositie van
huishoudens te verbeteren. Huishoudens kunnen daarmee hun aflossingscapaciteit verhogen
en hun problematische schuldsituatie verbeteren. Hierbij merkt het kabinet op dat oorzaken
van problematische schulden verschillend en vaak meervoudig zijn. Een standaard of beste
oplossing ligt daarom niet voor de hand.
Vraag
De heer Van der Sande (VVD) vraagt of de staatssecretaris inzicht heeft in de effecten
van het Innovatie Programma Werk en Bijstand (IPW).
Antwoord
Via het Innovatieprogramma Werk en Bijstand wil het Ministerie van SZW gemeenten
ondersteunen bij de verbetering van de uitvoering van de WWB. Het doel is om
beleidsinnovatie te stimuleren onder gemeenten op diverse terreinen rond de WWB,
waaronder schuldhulpverlening. Het IPW heeft sinds 2004 geresulteerd in circa 80 projecten
en activiteiten onder andere op het gebied van preventie van problematische schulden en de
integrale schuldhulpverlening. Met het IPW wordt bevorderd dat gemeenten leren van de
methodieken die hierbij zijn ontwikkeld via bijvoorbeeld een projectenbank op het
gemeenteloket en via de gemeentedagen van SZW. Het effect hiervan is dat werkwijzen o.a.
rond problematische schulden landelijk worden uitgerold. Gelet op het enthousiasme bij
gemeenten zal een nieuw programma voor 2006 van start gaan. De Tweede Kamer zal
medio 2006 hierover worden geïnformeerd.
Vraag
De fracties van de PvdA, GroenLinks en de SP merken op dat er veel irritante
reclames voor krediet worden gemaakt, ook nu de Wet financiële dienstverlening per 1
januari jl. inwerking is getreden. Zij vragen het kabinet wat daaraan wordt gedaan.
Antwoord
In de Wet financiële dienstverlening (Wfd) en het Besluit financiële dienstverlening dat
dient ter uitwerking van de Wfd, staan naast een aantal algemene regels voor reclame, ook
5
specifieke regels voor reclame voor krediet. Deze regels zijn een aanscherping van de
eerdere reclameregels en bevat onder andere de verplichting tot het noemen van de
belangrijkste kenmerken van het krediet, regels over het adverteren met actietarieven en het
verbod te adverteren met fiscale voordelen. Naar aanleiding van een opmerking van onder
andere de fractie van GroenLinks tijdens het AO d.d. 10 november jl. inzake het Besluit
financiële dienstverlening, is het noemen van de totale kosten van het krediet ook verplicht
gesteld in reclames op TV en radio. Verwacht wordt dat een concrete weergave van de
totale prijs van het krediet afgezet tegen het leenbedrag meer effect heeft op de
bewustwording van de consument dan een algemene notie of waarschuwing in een reclame-
uiting. U bent over de uitvoering van deze toezegging van bovengenoemd AO bij brief van
12 januari jl. door de minister van Financiën schriftelijk geïnformeerd.
Naast deze specifieke reclameregels moet een financiële dienstverlener er op grond van de
Wfd voor zorgdragen dat de informatie die hij verstrekt, bijvoorbeeld in een reclame,
feitelijk juist, voor de consument begrijpelijk en niet misleidend is. Dit laat overigens
onverlet dat reclame met een misleidend karakter onrechtmatig kan zijn op grond van artikel
194 van Boek 6 van het Burgerlijk Wetboek.
Aangezien de specifieke regels voor reclames voor krediet pas in december jl. hun
definitieve vorm hebben gekregen en reclames doorgaans lang van te voren dienen te
worden voorbereid is het kredietaanbieders en kredietbemiddelaars toegestaan om tot 1 mei
aanstaande de oude reclameregels uit het Besluit kredietaanbiedingen te hanteren.
De Autoriteit Financiële Markten zal toezicht houden op de naleving van de Wfd. Ten
opzichte van de Wet op het consumentenkrediet heeft de AFM een breder pakket aan
handhavinginstrumenten tot haar beschikking, waaronder het opleggen van boetes en
dwangsommen. Overtredingen van de Wfd kunnen daardoor actief en effectief worden
aangepakt.
Vraag
De leden Varela (LPF) en Van Gent (Groen Links) hebben gevraagd of de
kredietverstrekking kan worden afgeremd door een preferentieregeling op
vorderingen?
De leden Varela (LPF) en Van Gent (Groen Links) hebben ook gevraagd of het
mogelijk is een preferente positie te geven aan bepaalde schuldeisers (zoals
woningbouwvereniging, energiebedrijf) of het achterstellen van bepaalde crediteuren?
Antwoord (op beide vragen)
In het huidige stelsel van de Faillissementswet wordt een onderscheid gemaakt tussen
concurrente en preferente vorderingen. In een situatie van faillissement of schuldsanering
zijn per definitie te weinig activa in de boedel aanwezig zijn om alle vorderingen van de
schuldeisers te voldoen. Een aanbieder van consumptief krediet is veelal een gewone
concurrente crediteur en zal dus zelden via de bewindvoerder of de curator een substantieel
gedeelte van zijn vordering terugontvangen. Aan bepaalde schuldeisers zoals bijvoorbeeld
de Belastingdienst en de UWV is een preferente positie gegeven. In de praktijk ontvangen
de wettelijk bevoorrechte crediteuren het leeuwendeel. Vorderingen van bijvoorbeeld
kredietverstrekkers op de schuldenaar zijn na een met succes doorlopen schuldsanering niet
meer invorderbaar. Ik zie geen reden om de concurrente vorderingen nog verder in de
wettelijke rangorde achter te stellen dan thans reeds het geval is. Ook het scheppen van
nieuwe preferenties heeft niet mijn voorkeur, nu in het kader van Marktwerking,
Deregulering en Wetgevingskwaliteit (MDW) (24 036, nr. 238) door het kabinet is
opgeroepen tot terughoudendheid op dit punt. Ter voorkoming van overkreditering worden
6
wel een aantal andere maatregelen genomen die onder ander zijn vastgelegd in de Wet
financiële dienstverlening (Wfd). Zo is een kredietaanbieder op grond van de Wfd verplicht
vóór het afsluiten van het krediet na te gaan of het krediet verantwoord is voor de
consument, gezien zijn financiële positie. De minister van Financiën heeft in een brief aan u
van 7 november jl. bovendien een aantal extra maatregelen aangekondigd ter verdere
voorkoming van overkreditering. Deze maatregelen, waaronder het verlagen van de
maximale kredietvergoeding en het uitbreiden van de schuldenregistratie, hebben tot doel
het acceptatiebeleid van kredietaanbieders aan te scherpen zodat de mate van
kredietverstrekking goed past bij de financiële draagkracht van de consument.
De Staatssecretaris van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid,
(H.A.L. van Hoof)
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid