De Teut en Ten Haagdoornheide: grootste heidegebied van Midden-Limburg in ontwikkeling
De Teut te Zonhoven en Ten Haagdoornheide te Houthalen-
Helchteren vormen samen het grootste heidegebied van
Midden-Limburg; goed voor meer dan 2000 hectare heide met
beekdalen, duinen en bossen.
De heidegebieden zijn een historisch restant van de vele
tienduizenden hectaren heide die zich tot enkele decennia
geleden uitstrekten zover het oog reikte. In het verleden
maakten deze gronden deel uit van een landbouwsysteem dat
gebaseerd was op de verrijking van de akkers via de
potstal. De schapen graasden overdag op de heide. 's
Avonds, in de potstal, lieten ze hun mest achter en die
werd gebruikt voor de kleine akkers op de arme gronden.
Dit agrarisch systeem was terug te vinden van het hoge
noorden tot in Portugal.
Heidesystemen komen alleen voor in een smalle band langs
de Atlantische kusten van Europa en zijn uniek in de
wereld. Door de hoge mate van kleinschalige verstoring
van bodem en vegetatie zorgde het oude landbouwgebruik
voor een hoge biodiversiteit. Zo leefden tot voor enkel
decennia nog korhoenders op onze heiden, de gladde slang
vond een leefplaats op zandige duinpaadjes, allerlei
loopkevers en spinnen kwamen hier zonnen.
Medio 20ste eeuw viel het oude landbouwgebruik stil en
groeide de heide langzaam dicht, waardoor de typische
soorten lokaal uitstierven. Ongeveer dertig jaar geleden
werden de belangrijkste delen van die heiden in beheer
genomen door de overheid. Ze worden nu beheerd als Vlaams
natuurreservaat door het ministerie van de Vlaamse
Gemeenschap.
De belangrijkste doelstellingen voor die heidegebieden
zijn op dit moment natuurbescherming en zachte recreatie.
In de voorbije jaren werd het beheer geïntensiveerd. Zo
werden er tientallen hectaren geplagd en gemaaid. Deze
technieken zijn eigenlijk kopieën van de vroegere
landbouwtechnieken van de Kempische heideboeren.
Nu worden er begrazingsrasters geplaatst en ingestorte
weekendverblijven worden opgeruimd in de Laambeekvallei.
De dennenbossen worden gedund en de Amerikaanse vogelkers
bestreden om op termijn te komen tot mooie, natuurlijke
bossystemen.
Gelijktijdig met die werken is overleg gevoerd met
gemeenten en belangengroepen en is navraag gedaan bij
bezoekers om te komen tot een gedragen openstelling voor
het totale gebied. Enkele belangrijke doelstellingen
zijn:
- De natuur dient maximaal aan haar trekken te komen,
zonder dat de bezoeker daarvoor mooie uitzichten en
rustige paadjes moet opgeven. Enkele paden worden
hiertoe goed bewegwijzerd en onderhouden, de andere
paden blijven toegankelijk voor mensen die de streek
kennen. Tevens worden de grote parkings onderhouden
voor de mensen die van heinde en verre het gebied
bezoeken. Deze worden aangegeven op folders en
websites. Voor omwonenden worden kleinere parkings
aangelegd, vanwaar zij hun dagelijkse wandeling kunnen
starten.
- De verschillende recreatievormen moeten zo min mogelijk
last hebben van elkaar. Scheiden waar mogelijk,
samenvoegen waar noodzakelijk. De centrale zone van De
Teut wordt enkel toegankelijk voor wandelaars. De
andere recreanten worden aantrekkelijke alternatieven
geboden.
- Door goede afspraken te maken voor het hele gebied,
deze te vermelden op infoborden en in folders, weet
iedereen wat kan en niet kan in het gebied. Momenteel
zijn veel mensen niet op de hoogte van deze regels
omdat ze niet voldoende werden gecommuniceerd.
In het komende jaar zullen deze plannen zich verder
vertalen op het terrein: er zullen nieuwe infoborden
geplaatst worden, de parkings zullen opnieuw ingericht
worden, de wandelpaden worden opnieuw en duidelijk
bewegwijzerd. Ondertussen worden natuurbeheersmaatregelen
verder uitgewerkt. Om al die veranderingen eens te
bekijken, lijkt het ons interessant samen met omwonenden
en geïnteresseerden op stap te gaan in het gebied.
Iedereen wordt hiervoor van harte uitgenodigd.
Er worden twee wandelingen gepland:
- Ten Haagdoornheide, vertrek parking ECHO langs de
Donderslagweg te Houthalen-Helchteren, zondag 5
februari 2006, 10h00;
- De Teut, vertrek parking 1 op het einde van de
Donderslagse weg te Zonhoven, zondag 19 februari
2006, 10h00.
Deze wandelingen duren ongeveer twee uur en er is
uitgebreid gelegenheid voor het stellen van vragen.
Vlaamse overheid