Gemeente Winterswijk
26 januari 2006
Winterswijk en Südlohn nemen deel aan Euregioproject
'Kommiezenpad/Kommiesenpatt'
Winterswijk - Het college van B&W heeft ingestemd met een voorstel van
de commissie Burger en bestuur om samen met de gemeente Südlohn deel
te nemen aan het gezamenlijk Euregio-project 'Kulturhistorisches
gemeinschaftsprojekt Kommiezenpad/Kommiesenpatt'. Doel van het project
is om rond de groene grens tussen de gemeente Winterswijk en Südlohn
een wandelpad te realiseren dat loopt over oude kommiezenpaden, langs
een groot aantal historische grensstenen en waarbij een aantal 'oude'
grensovergangen weer opnieuw in gebruik genomen wordt. Het college
heeft hiervoor 12.000 beschikbaar gesteld.
Aanleiding van het project zijn de talrijke oude grensstenen die in
verschillende uitvoeringen nu nog langs de Duits-Nederlandse grens te
vinden zijn, en die niet alleen kunsthistorisch bijzonder maar ook
over de gemeentegrenzen heen van bijzonder cultuurhistorisch belang
zijn. Hierbij gaat het met name om de 'Fürstensteine' (wapenstenen en
letterstenen) van 1753/1766 en de 'Bismarcksteine' (obelisken) van
1847. Door het vredesverdrag van 19-10-1765 op het nabijgelegen
klooster Gross Burlo (Burloër Conventie) werden de reeds meerdere
eeuwen durende grensconflicten beëindigd. Als gevolg van deze
conventie werden tussen de buurtschappen Rekken van de gemeente
Eibergen (nr. 1 - Gelders End) en Dinxperlo (nr. 186 -
Rietstapperbrug) destijds 186 'Fürstensteine' geplaatst. Het grootste
deel van deze prachtig vormgegeven grensstenen van 1766 bevindt zich
nu nog langs de gemeenschappelijke grens van de gemeente Winterswijk
en Südlohn. Voor de grensaanduiding waren de St. Vitussteen en de
Hakensteen van 1753 de voorbeelden. De grensstenen markeren nu reeds
sinds meer dan 250 jaar voortdurend het grensverloop tussen het
"Hertogdom Gelre" (Koninkrijk der Nederlanden) en het 'Bisdom Münster'
(Bondsrepubliek Duitsland). De gemeenschappelijke grens werd sindsdien
door ambtenaren van douane en marechaussee gecontroleerd en bewaakt.
De hiertoe van grenssteen tot grenssteen lopende controlepaden zijn nu
nog grotendeels langs de grens aanwezig. Ze werden in de volksmond
niet alleen 'Kommiezenpaden' genoemd, maar speelden in het leven van
de grensbewoners sinds generaties als 'Smokkelpaden' een bijzondere
rol.
Doelen
Doel van dit project is om de historische, al meer dan 250 jaar
stabiele grens weer in het historisch bewustzijn van de bevolking
terug te brengen. Niet als een scheidingselement, maar als
uitgangspunt en basis voor een naast elkaar leven van twee volken als
goede buren. Daarnaast dient dit project de bevolking meer gevoel te
geven voor het bewaren van gemeenschappelijk cultuurgoed en voor
cultuurhistorie dat volken verbindt. Nog tot 1960 was het een plicht
de grens tussen buren jaarlijks of alle drie tot vijf jaren
gezamenlijk langs te gaan. Deze traditie van een gezamenlijke
grenswandeling wordt met realisering van dit project nieuw leven
ingeblazen waarmee het Euregionale gemeenschapsbewustzijn verder wordt
versterkt.
Dit zal bereikt worden door het realiseren van een langs beide zijden
van de grens lopend wandelpad (hoofdwandelroute met vier
rondwandelingen) die nog bestaande Kommiezen- en Smokkelpaden
verbindt, oude grensovergangen opnieuw opent en tegelijkertijd langs
talrijke oude grensstenen voert. Start/eindpunt is aan de ene kant de
St. Vitussteen (GP 788) in de gemeente-driehoek
Vreden-Winterswijk-Südlohn. Deze was gedurende eeuwen een vast
grenspunt en steeds weer uitgangspunt voor overleg over
grenscorrecties. Aan de andere kant is start/eindpunt het klooster
Gross Burlo in Borken-Burlo, dat al vóór 1765 meermalen
conferentieoord was voor besprekingen over het grensverloop tussen
Gelre en Münster.
Grensoverschrijdende betekenis
Het project is een voorbeeld van grensoverschrijdende samenwerking
tussen Winterswijk en Südlohn dat zal leiden tot versterking van het
historisch bewustzijn aan beide zijden van de grens evenals het
bewaren van een gemeenschappelijk cultuurhistorisch erfgoed en van
gemeenschappelijk cultuurgoed. Daarnaast draagt het ook bij aan de
versterking van de gedachte dat de grens heden ten dage niet meer een
scheidend maar een verbindend element is. Maar ook aan de verdere
bevordering van het Duits-Nederlandse grensgebied als toeristische
trekpleister en het behouden en bevorderen van de werkgelegenheid in
de horeca, de vrijetijdsinfrastructuur en de lokale middenstand. Het
is mogelijk het project naar het noorden en zuiden uit te breiden,
waardoor de mogelijkheid bestaat het cultuurhistorische erfgoed van de
'Kommiezen- en Smokkelpaden' met grensdocumentatie en verbinding van
historische grensstenen langs de gehele Duits-Nederlandse grenzen
(Achterhoek - Westmünsterland) te behouden en verder te versterken.
Kosten
Voor het project is subsidie aangevraagd bij de Euregio. De financiële
bijdrage van de gemeente Winterswijk aan dit project is 12.000,--. Het
project zal na afloop van de subsidieperiode door de gemeenten Südlohn
en Winterswijk verder worden verzorgd, waarbij de plaatselijke
toeristische en cultuurhistorische (belangen-)organisaties zullen
worden betrokken.