Nieuwe aanpak van overlast door verslaafde veelplegers in Amsterdam
23 januari 2006
---
Jaap Nieuwenhuis
Amsterdam heeft het afgelopen jaar 140 verslaafde veelplegers
geplaatst in een sluitende aanpak van justitie en zorg. Nieuw hieraan
is dat deze veelplegers twee jaar lang onder een justitiemaatregel
vallen, en in die periode verplicht zorg ontvangen van instanties als
de GGD. Op deze wijze pakt Amsterdam de harde kern van verslaafde
veelplegers aan die verantwoordelijk zijn voor veel overlast en
onveiligheid (winkeldiefstallen, autokraken, geweldsdelicten) in de
stad. Tientallen keren per jaar komen zij in aanraking met de politie.
Burgemeester Cohen, mede namens hoofdofficier De Wit (OM) en
politiecommissaris Welten: "Het gaat om de groep daders die zorgt voor
het leeuwendeel van de overlast en onveiligheid in vooral de
binnenstad en Amsterdam Zuidoost. Dat gaat ook om de kleine vergrijpen
-denk aan drugsgebruik op straat, schreeuwen, bedreigend gedrag- die
zorgen voor een sterk gevoel van onveiligheid. Deze mensen zijn
vrijwel allemaal verslaafd, en hebben vaak psychische problemen. Om
hier meer aan te doen stelt het college van B&W nu 1 miljoen euro ter
beschikking voor extra psychische hulp. Onze nieuwe aanpak voorkomt
dat criminelen na een paar weken weer op straat komen en keer op keer
de fout in blijven gaan. Op deze manier wordt het effect van het
politieoptreden vergroot. En justitie kan deze mensen ook langere tijd
aaneen vastzetten."
De Amsterdamse wethouder Zorg, Hannah Belliot, is verantwoordelijk
voor de zorgverlening; "Een strenge maar tegelijkertijd humane
maatregel. Deze groep is erg bedreven in het mijden van de zorg die ze
eigenlijk zo hard nodig hebben. Nu worden ze verplicht om deel te
nemen aan dagprogramma's en krijgen ze psychische hulp. Dit is echt
een breuk met het verleden. Als het ons lukt om mensen hierdoor
uiteindelijk therapietrouw te maken, hebben we een geweldig middel in
handen om de mensen te helpen én de overlast structureel te
verminderen."
Sinds januari 2005 is door alle betrokken instanties een gezamenlijke
aanpak ontwikkeld voor een groep van ruim 500 verslaafden die elk vele
tientallen delicten op hun naam hebben. De aanpak is mogelijk gemaakt
door de eind 2004 ingevoerde justitiële maatregel Inrichting
Stelselmatige Daders (ISD). Kern van de Amsterdamse variant is een
strenge justitiële aanpak gecombineerd met een uitgebreid
reïntegratiepakket: trainingen, opleidingen, huisvesting, inkomen en
zorg. Hierdoor blijven de veelplegers gedurende twee jaar (en ook nog
daarna) continu in beeld van politie, justitie en zorginstanties.
Voorheen werden deze criminelen meestal kort gedetineerd, waarbij ze
na vrijlating opnieuw een misdrijf begingen. En omdat het zorgaanbod
vrijwillig was, onttrokken veel veelplegers zich hieraan.
Deze nieuwe aanpak ontwikkeld door alle instanties die bij deze
problematiek betrokken zijn: gemeente, politie, openbaar ministerie,
Dienst Justitiële Inrichtingen, Jellinek-kliniek, Gemeentelijke
Geneeskundige Dienst, ggz-instelling Mentrum en de Forensisch
Psychologische Dienst. Tot nu toe is de aanpak succesvol: begin 2006
zitten 140 verslaafde veelplegers in dit programma. De Dienst
Justitiële Inrichtingen creëert in 2006 extra plekken waardoor het
totaal in de regio Amsterdam op 187 komt.
De werkwijze is als volgt: een veelpleger staat geoormerkt als een
persoon die voor de ISD in aanmerking komt. De veelpleger wordt op
heterdaad aangehouden door de politie. Het OM geleidt de veelpleger
voor aan de rechter-commissaris en plaatst de veelpleger op een
speciale veelplegerszitting. De reclassering stelt daartoe een advies
en behandelplan op in overleg met alle relevante organisaties. Dit
gebeurt binnen 100 dagen. De veelpleger komt vervolgens in detentie
voor maximaal twee jaar. Afhankelijk van het traject van een
gedetineerde wordt deze tweejarige maatregel geheel of gedeeltelijk
binnen de gevangenis of - indien mogelijk en na een periode van
gemiddeld een jaar - geheel buiten detentie uitgevoerd. Tijdens de
ISD-maatregel wordt de terugkeer naar de samenleving voorbereid. Als
een gedetineerde deelneemt aan een traject dan krijgt hij naast
verplichte zorg ook een op maat gemaakt programma aangeboden met
bijvoorbeeld trainingen sociale vaardigheden of agressiebeheersing.
Uniek binnen de ISD-aanpak is dat justitie de mogelijkheid biedt om al
binnen detentie met verplichte zorg te starten. Eenmaal buiten vindt
dan streng toezicht plaats door de reclassering. Ook is overnachting
geregeld bij Hulp voor Onbehuisden (HvO) of het Leger des Heils, waar
hij zich elke avond moet melden. En - indien nodig - is een plaats
geregeld in de heroïne-verstrekking. Wanneer de veelpleger in dit
ambulante jaar overlast veroorzaakt of crimineel is, kan hij meteen
teruggeplaatst worden. Feitelijk is dus sprake van een voorwaardelijke
invrijheidsstelling.
Gemeente Amsterdam