ChristenUnie
Algemeen overleg invoering Lumpsum in primair onderwijs woensdag 18
januari 2006 - 11:23
Alleen de uitgesproken tekst geldt.
Het overleg van vandaag staat in het teken van de beslissing of
invoering van de lumpsum per 1 augustus dit jaar verantwoord is. Ten
opzichte van het debat wat wij vorig jaar voerden over de wet, is de
situatie een stuk duidelijker en gelukkig ook positiever. Toch blijken
er nog een aantal niet onbelangrijke onzekerheden en onvolkomenheden
te zijn. Zo is het inderdaad nog maar afwachten of de uitkomsten van
de brede veldbenadering, die zijn gebaseerd op de verwachtingen van de
schoolbesturen zelf, werkelijkheid zullen zijn. De reacties van enkele
pilotscholen, dat je pas echt weet wat de invoering van lumpsum
inhoudt en betekent als je voor de daadwerkelijke invoering komt te
staan, zorgen er toch wel voor dat de ChristenUnie de cijfers met een
korreltje zout neemt. Dat neemt niet weg dat de cijfers ten opzichte
van eerdere cijfers wel duidelijk een verbetering laten zie, maar
geeft het een voldoende beeld? Dat is voor de ChristenUnie-fractie een
lastige afweging.
Mogelijkheid van voeren van
onderwijskwaliteitsbeleid/meerjarenbegroting
Er zijn in ieder geval een aantal ontwikkelingen, welke de
ChristenUnie zorgen baren. Zo blijkt het vooralsnog voor het overgrote
deel van de scholen onrealistisch om naast het juist vaststellen van
de financiële gegevens, ook een meerjarenbegroting op te stellen. In
heel veel gevallen lukt zelfs het opstellen van een jaarrekening nog
niet. Maar de meerjarenbegroting zou wel rekening kunnen en moeten
houden met het aflopen van een eventuele overgangsregeling, en met de
vraag wat je wilt op het gebied van onderwijskwaliteit en hoe pas je
daar je begroting op aanpast ? Slechts een enkele pilotschool bleek
daartoe al in staat. Terwijl juist deregulering en autonomievergroting
voor scholen de eerste doelstelling waren van het hele traject. Daarom
is het teleurstellend dat juist die autonomie zich vooral op de
cijfertjes lijkt te richten en op overlevingsstrategieën, maar nog
veel te weinig gericht zijn op de onderwijsinhoudelijke kant. Het is
begrijpelijk gezien de grootte van de omslag, maar niettemin toch
onwenselijk. Verwacht de minister dat scholen voor 1 augustus in staat
zullen zijn hun meerjarenbegroting op te stellen, gebaseerd op de
wijze waarop de school de onderwijskwaliteit wil vormgeven? Wat wordt
er gedaan om scholen tegen de tijd van de invoering zo ver te krijgen?
Administratiekantoren
De problemen met de meerjarenbegroting komt mede ook door het
functioneren van de administratiekantoren. Administratiekantoren
blijken niet goed in staat om pro-actief met scholen mee te denken. Ze
zijn altijd heel goed in staat geweest om de administratie achteraf te
regelen, maar vooraf blijkt dat een stuk ingewikkelder te liggen. Acht
de minister het reëel om er vanuit te gaan dat de
administratiekantoren voldoende expertise in huis zullen hebben om
eventuele tegenvallers bij de invoering van de lumpsum op te vangen?
Vindt de minister het wenselijk dat scholen, bij gebrek aan expertise
bij de administratiekantoren, zelf die expertise in huis halen? In
hoeverre speelt mee dat schoolbesturen administratiekantoren niet
zouden kunnen betalen voor expertise?
Vangnetregeling/herverdeeleffecten
Dan de vormgeving en de uitwerking van de vangnetregeling. In
tegenstelling tot onze pessimistische verwachtingen vorig jaar, zijn
de gegevens die zijn verkregen uit het meetjaar betrouwbaar gebleken.
En dat is gelukkig, want het is de voorwaarde voor een betrouwbare
invoering. Uit de cijfers blijkt dat bij de gekozen bandbreedte het
aantal besturen dat ook in het vierde jaar nog in positieve zin worden
gecorrigeerd, nog aanzienlijk is, maar liefst 121 (p.27). Dit hangt
ook samen met het feit dat het percentage voor positieve correctie
laag is gehouden, maar dit is verdedigbaar om zoveel mogelijk scholen
te kunnen compenseren. De vraag is natuurlijk wat er met deze besturen
gebeurt als de overgangsregeling afloopt en hoe groot de effecten zijn
per individueel schoolbestuur. Dat is niet één-op-één af te leiden uit
tabel 1 uit het technisch rapport meetjaar (p.18).Wordt de
vangnetregeling in die gevallen niet een structurele bijzondere
bekostiging? En in hoeverre betreft het hier éénpitters?
De vangnetregeling is voor schoolbesturen die buiten hun schuld om
herverdeeleffecten hebben. Hoe groot is het aantal schoolbesturen dat
door hun eigen schuld herverdeeleffecten hebben? Wat wordt verstaan
onder eigen schuld? Bij de plenaire behandeling is gesproken over het
instellen van een commissie, om te adviseren over de toekenning van de
bijzonder bekostigingsvangnet en die moet beoordelen of de
herverdeeleffecten acceptabel zijn. Hoe staat het daarmee? Zullen zij
ook oordelen over het buiten schuld criterium? Is daar beroep tegen
mogelijk?
Dan met betrekking tot de vangnetregeling voor scholen voor openbaar
onderwijs. Hoe verhoudt zich dit tot de huidige bestaande
overschrijdingsregeling? In hoeverre wordt dat verrekend? Is het
voortbestaan van de overschrijdingsregeling nog wel wenselijk, nu er
een vangnetregeling bestaat?
In het vorige debat is al aan de orde geweest dat de
herverdeeleffecten van de lumpsum niet op zichzelf staan. Er is
momenteel sprake van een cumulatie van een aantal regelingen. De Kamer
wilde inzicht hebben over de effecten van die cumulatie van lumpsum en
bijv. onderwijsachterstandenbeleid en de gewichtenregeling en heeft
daarover een motie aangenomen ( motie Hamer, 29736 nr. 36). Krijgt de
Kamer die informatie nog?
Met deze opmerking in het achterhoofd zal toch wel duidelijk zijn dat
de ChristenUnie het totale budget voor de vangnetregeling erg krap
vindt. Wij hebben de opmerkingen van de minister nog in ons
achterhoofd, dat er geen enkele school als gevolg van de lumpsum zal
omvallen, maar door de cumulatie van regelingen kan dit natuurlijk wel
het uiteindelijke resultaat zijn. Als de minister daadwerkelijk stelt
dat er geen school mag omvallen, waarom wordt er dan een beperkt
budget ter beschikking gesteld? Zou de regeling dan geen open einde
moeten hebben?
Medezeggenschapsraden/intern en extern toezicht
In het vorige debat hebben wij gesteld dat wij afzonderlijk wilden
spreken over de problematiek met betrekking tot de medezeggenschap.
Daar staan wij nog steeds achter, en wij constateren dat het
wetsvoorstel inmiddels is ingediend en dat wij een uitermate
interessant advies van de Onderwijsraad over dit voorstel binnen
hebben. Dus als het goed is kunnen wij over dit wetsvoorstel
binnenkort spreken. Niettemin stellen de signalen over het
achterblijven van medezeggenschapsraden niet gerust. Zeker ook, omdat
ook het toezicht bij veel schoolbesturen nog niet op een adequate
wijze is ingericht. De lumpsum wordt ingevoerd, maar de controle zowel
intern als extern is nog onvoldoende geregeld. Op die manier kunnen
scholen zelf de manier bepalen waarop zij met de invoering van de
lumpsum omgaan. Gezien de neiging van scholen om zich daarbij eerst en
vooral te richten op het verkrijgen van inzicht in de financiële
situatie en niet op een integraal financieel beleid, gebaseerd op de
onderwijskundige visie van de school, is het wel van belang dat hier
een stevige inhaalslag wordt gemaakt. Dit vormt daadwerkelijk een
risico voor de onderwijskwaliteit, waar de ChristenUnie-fractie zich
grote zorgen om maakt.
Om onder meer aan deze bezwaren tegemoet te komen dienden de
financieel toezichthouder en de Inspectie meer integraal te toetsen en
onder andere op elementen van goed bestuur. Versterking van het
interne toezicht bij het bevoegd gezag in combinatie met een bredere
en tegelijkertijd selectievere toetsing door de Inspectie kan
inderdaad goed werken. Maar het zou in de loop van het traject als
signaal krachtig gecommuniceerd kunnen worden. Schoolbesturen moeten
goed doorhebben dat het niet alleen gaat om hun autonomie, maar ook om
het toezicht daarop en dat het hoort bij goed bestuur om het toezicht
goed te regelen. Wordt dit nu voldoende in het traject meegenomen? En
wordt dit aspect als zodanig voldoende benadrukt? Graag een reactie
van de minister op dit punt.
Invoeringsdatum
Ten slotte is de kernvraag; zijn de schoolbesturen voldoende toegerust
om op 1 augustus 2006 over te kunnen gaan op lumpsumbekostiging?
Schoolbesturen achten zichzelf er klaar voor, maar het moet nog wel
blijken hoe solide die inschatting is. De ChristenUnie-fractie deelt
echter wel de argumentatie van de minister om niet voor een aantal
scholen een uitzondering te gaan maken op de invoeringsdatum. Gezien
het traject dat de minister ter beschikking heeft gesteld voor die
scholen die nog onvoldoende voorbereid zijn op de invoering van de
lumpsum moet het mogelijk zijn om uiteindelijke elke school zover te
krijgen. Wel zou mijn fractie meer duidelijkheid willen hebben over
het verloop van dat traject. Het projectbureau blijft doordraaien,
maar voor hoe lang? Tot hoever reikt ook de verantwoordelijkheid van
besturenorganisaties, zowel wat de tijd betreft als hun bevoegdheden
en mogelijkheden om in te grijpen?
---