Persoonlijkheid van patiënt met etalagebenen bepaalt mede kwaliteit
van leven
Promotie psychologe Annelies Aquarius
Perifeer vaatlijden is een vorm van slagaderverkalking, die - als
gevolg van verminderde doorbloeding - leidt tot pijn of functieverlies
in de benen. Annelies Aquarius beschrijft in haar proefschrift dat,
naast medische risicofactoren, ook psychologische factoren en
persoonlijkheid van invloed zijn op de kwaliteit van leven van
patiënten met deze chronische aandoening.
Atherosclerose ('slagaderverkalking') is een chronische ziekte die
vernauwingen of afsluitingen veroorzaakt in slagaders in het hele
lichaam. Door deze vernauwingen wordt de bloedtoevoer naar organen en
spieren aangetast. Perifeer vaatlijden is een vorm van atherosclerose,
die gekenmerkt wordt door pijn of functieverlies in de benen ten
gevolge van verminderde doorbloeding. De pijn ontstaat doorgaans na
het lopen van een bepaalde afstand en trekt weg wanneer de patiënt
stilstaat. Dit verschijnsel wordt in de volksmond etalagebenen genoemd
.
In haar proefschrift onderzoekt Annelies Aquarius het effect van
perifeer vaatlijden op het leven van de patiënt. Zij gaat dieper in op
de rol van psychologische factoren, zoals sociale steun, waargenomen
stress en depressieve symptomen, die bij de behandeling en kwaliteit
van leven van patiënten met perifeer vaatlijden een grote rol spelen.
Daarmee biedt de studie van Aquarius aanwijzingen om vroegtijdig
patiënten te identificeren die een grotere kans hebben op een
ziekenhuisopname en een slechte kwaliteit van leven.
Aquarius constateert dat de manier waarop een patiënt zijn ziekte
ervaart van grote invloed is op de beslissing die een chirurg maakt
voor een bepaalde behandeling. Ook toont zij aan dat een hoge mate van
stress een negatief effect heeft op de loopafstand,
gezondheidstoestand en kwaliteit van leven bij patiënten met perifeer
vaatlijden. Een belangrijk deel van het onderzoek is gewijd aan de rol
van de persoonlijkheid van patiënten. De promovenda ontdekte dat het
zogenoemde 'distressed' Type D persoonlijkheidstype (mensen die de
neiging hebben om veel negatieve emoties te ervaren en tegelijkertijd
geremd te zijn in het uiten van deze emoties) een belangrijke rol
speelt bij het voorspellen van negatieve gezondheidsuitkomsten. Type D
patiënten ervaren een slechte kwaliteit van leven en een verhoogd
niveau van depressieve klachten op zes maanden nadat perifeer
vaatlijden voor het eerst bij de patiënt is geconstateerd. Dit is
verrassend, omdat de ernst van de ziekte (doorbloeding van de benen)
zelf geen invloed blijkt te hebben op de ervaren kwaliteit van leven
en depressieve klachten. Aquarius concludeert dat Type D patiënten een
grotere kans hebben op slechte gezondheidsuitkomsten.
Het meten van Type D persoonlijkheid kan dus van groot belang zijn bij
het bepalen welke patiënten een groter risico lopen op een slechte
kwaliteit van leven, meer depressieve klachten en een slechte
gezondheidstoestand gedurende de behandelperiode. Informatie omtrent
persoonlijkheidskenmerken zou kunnen helpen bij het snel en
vroegtijdig opsporen van individuele patiënten waarbij risicovolle
psychologische factoren samenvallen. Dit kan vervolgens bijdragen aan
een betere behandeling van deze patiënten. Naast vaatchirurgen en
huisartsen zouden medisch psychologen of nurse practitioners kunnen
worden ingezet om op een praktische en kosteneffectieve manier de
gezondheidsuitkomsten voor risico patiënten te verbeteren.
Drs. Annelies Aquarius (1977, Tegelen) studeerde psychologie aan de
Universiteit van Tilburg (specialisatie gezondheidspsychologie). Na
haar afstuderen in 2000 werd zij assistent-in-opleiding aan dezelfde
universiteit. Tussen 1999 en 2001 was zij ook werkzaam als
onderzoeksassistent in het Tilburgse St. Elisabeth ziekenhuis
(afdeling heelkunde). Momenteel is Aquarius post-doc onderzoeker aan
de Universiteit van Tilburg.
Noot voor de pers
Annelies Aquarius promoveert vrijdag 16 december 2005 om 14.15 uur in
de aula van de Universiteit van Tilburg (Warandelaan 2, Tilburg) op
het proefschrift Patient-based outcomes in peripheral arterial
disease: the role of psychological factors (ISBN-10: 909020069X en
ISBN-13: 9789090200699). Promotoren zijn prof.dr. Johan Denollet
(UvT), prof.dr. Jaap Hamming (LUMC); co-promotor is dr. Jolanda de
Vries (UvT). Journalisten kunnen een exemplaar van het proefschrift
opvragen bij de afdeling Voorlichting en Externe Betrekkingen van de
UvT, tel: 013 - 466 2000, e-mail: persberichtuvt@uvt.nl. Annelies
Aquarius is bereikbaar op 013 - 466 2715; e-mail:
a.e.a.m.aquarius@uvt.nl. Persberichten van de UvT staan ook op
internet: www.uvt.nl/persberichten/. Informatie over deskundigen van
de UvT, zie: www.uvt.nl/webwijs/
Universiteit van Tilburg