Achtste webtest Informatie Professional
Websites universiteitsbibliotheken: digitale mogelijkheden nog niet uitgeputAMSTERDAM, 20051202 -- De websites van de wetenschappelijke bibliotheken in Nederland worden steeds meer gebruikt om digitale diensten en producten aan te bieden. Toch is er ook nog een flink aantal universiteitsbibliotheken sterk gebaseerd op de fysieke situatie en de fysieke collectie, blijkbaar vooral bedoeld om de gebruiker het gebouw zelf in te lokken. Digitale mogelijkheden zoals nieuwsvoorziening door middel van RSS-feed worden nog sporadisch aangeboden. Dit blijkt uit de achtste websitetest van het vakblad Informatie Professional, dat vandaag verschijnt. De test richt zich op de sites van Nederlandse en Vlaamse universiteitsbibliotheken.
In de test zijn 24 websites door een speciaal daartoe samengesteld panel van vijftien deskundigen beoordeeld op onder meer inhoud, presentatie, navigatiemogelijkheden en gebruikersvriendelijkheid. Vrijwel alle instellingen zijn erin betrokken die het predikaat 'universiteit' dragen. Naast de grote, bekende universiteiten zijn bijvoorbeeld ook de Nyenrode Business Universiteit, de Theologische Universiteit Kampen en de Universiteit voor Humanistiek in de test betrokken. Daarnaast heeft het panel de Koninklijke Bibliotheken van Nederland en België beoordeeld. Het is de tweede keer dat wetenschappelijke bibliotheken de maat wordt genomen door het vakblad. Zeven jaar geleden richtte de eerste IP-webtest zich ook op deze groep, maar intussen is er heel veel veranderd, blijkt uit het verslag in Informatie Professional.
De meeste sites gebruiken voor het navigeren een consequent doorgevoerde indeling per rubriek of per pagina. Ook bieden ze dikwijls een 'kruimelpad', waaraan de bezoeker kan zien langs welke weg de huidige pagina vanaf de home page is bereikt. Sitemaps komen nog altijd niet veel voor. De aangeboden zoekmachines blijken vaak in een veel groter domein dan alleen de bibliotheeksite te zoeken.
De informatie over de bibliotheekfaciliteiten en -dienstverlening is wisselend van aard en diepgang, al is er veel vooruitgang geboekt sinds de vorige test. Sommige bibliotheken vinden digitale diensten minstens zo belangrijk als fysieke diensten en bieden daarom beide soorten meer geïntegreerd op het web aan. Het lijkt alsof 'jonge' bibliotheken, zoals die van Tilburg, Twente en Wageningen, dit belangrijker vinden dan de klassieke.
Het IP Panel bespeurde bij diverse instellingen de trend om niet alleen digitale diensten aan te bieden maar ook digitale producten. Zo profileert de bibliotheek zich niet alleen met wat zij heeft maar ook met wat zij kán. Voorbeelden zijn beeldbestanden zoals bij Universiteit van Amsterdam, gescande oude boeken en handschriften zoals bij Koninklijke Bibliotheek en de Universiteit Utrecht, en digitale boeken en tijdschriften waarvoor de bibliotheek als uitgever optreedt.
De websites van de wetenschappelijke bibliotheken zijn overduidelijk het middel geworden om de digitale bibliotheek bij de gebruikersgroep te brengen. Ook als de geautoriseerde gebruikers zich niet op de instelling zelf bevinden, kunnen ze vrijwel altijd toegang krijgen, ook tot die informatie die niet vrij voor de hele wereld toegankelijk is.
In de vakliteratuur en in universitaire projectaanvragen wordt de laatste tijd nogal eens het begrip learning resource center genoemd, dat de functionaliteit en dienstverlening van bibliotheken van hoger onderwijsinstellingen een nieuwe dimensie moet geven. Ondanks de ongetwijfeld goede bedoelingen op dit terrein, is het IP Panel op de nu onderzochte websites nog maar weinig praktische uitwerkingen hiervan tegengekomen.
Andere conclusies uit de IP websitetest universiteitsbibliotheken:
* De onderzochte sites zijn matig toegankelijk voor visueel gehandicapten.
* Vier bibliotheken bieden geen zoekmachine aan.
* Bijna alle sites zijn naast Nederlands- ook Engelstalig.
* Bijna de helft van de sites biedt geen informatie over het beleid of de missie van de betreffende bibliotheek.
* Nieuwsvoorziening via RSS kwam het IP Panel alleen tegen bij de KB Den Haag en de Rijksuniversiteit Groningen.
* De mogelijkheid om in meerdere (bibliografische) databanken tegelijk te zoeken is een meerwaarde die de bibliotheekdienstverlening op het lijf geschreven lijkt. Toch vond het IP Panel deze faciliteit bij nauwelijks de helft van de onderzochte websites.
* De geteste websites beschikken over duidelijk meer digitale content, zoals databanken en elektronische tijdschriften, dan zeven jaar geleden.
* De laatste jaren maken de zogenaamde institutional repositories hun intrede. Op Kampen en Humanistiek na bieden alle Nederlandse sites zo'n opslagplek voor de wetenschappelijke output van medewerkers van een instelling aan.
* Het IP Panel verwachtte dat een bibliotheek het als een van haar kerntaken beschouwt om informatie te bieden over instructies en cursussen. In acht gevallen biedt de site echter geen aanknopingspunten op dit gebied.
De hoofdpunten van de websitetest zijn als pdf-bestand te downloaden van www.informatieprofessional.nl/webtest/index.php.
Ingezonden persbericht